یک نفر تاریخ را فیلم کند!

مومنان دربار فرعون

ماجرا چیست؟
دو جوان از خاندان‌های وابسته به دربار پهلوی، به نام‌های بهمن حجت‌کاشانی (عضو نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی و برادرزاده سپهبد علی حجت کاشانی، رئیس تربیت بدنی رژیم پهلوی) و کاترین عدل (دختر پروفسور یحیی عدل، پزشک نزدیک به دربار و سناتور) به زندگی عیاشانه‌ و دور از مذهبشان پشت کرده و به سمت مذهب گرایش پیدا می‌کنند. بهمن و کاترین با یکدیگر ازدواج کرده و برای فرار از زندگی سابقشان و روی آوردن به معنویت، از شهر فاصله گرفته و در روستای خرم‌دره (نزدیک کاشان) به کشاورزی و آموزش‌های اسلامی به روستاییان و البته تبلیغات علیه رژیم پهلوی می‌پردازند. پس از مدتی، ساواک به این زن و شوهر جوان مشکوک شده و با حمله به غاری که آنها در آن ساکن بودند، کاترین عدل را به شهادت می‌رسانند.
بهمن هم چندی بعد، در حالی که مخفیانه به تهران آمده و قصد ترور شاه را داشت، توسط ساواک شناسایی شد و در یک درگیری مسلحانه به شهادت رسید.
چرا ساخته شود؟
ماجرای کاترین و بهمن، از جمله عجیب‌ترین داستان‌های واقعی تاریخ معاصر است. دختر و پسری جوان که در خانواده‌هایی اعیان و اشرافی زندگی می‌کردند به اسلام روی می‌آورند و در این راه حتی جان خود را از دست می‌دهند. این دو آنقدر به عزم استوار دینی گرایش پیدا کردند که حتی کاترین عدل در یکی از دیدارهایش با شاه، چشم در چشم او می‌دوزد و به شاه می‌گوید به اسلام رو بیاور! فراز و نشیب‌های این زندگی و داستان نسبتا بکر، سوژه جذابی برای هر کارگردانی خواهد بود؛ درامی عاشقانه و پلیسی که احتمالا خیلی‌ها درگیر آن خواهند شد.
کتاب هم در موردش داریم؟
رمان «وقت معلوم» نوشته مهدی کفاش که نامزد جایزه ادبی جلال آل‌احمد هم شد، با محوریت زندگی کاترین عدل و همسرش بهمن حجت‌کاشانی نوشته شده است.

گوهر در خون

ماجرا چیست؟
رضاشاه پهلوی در اواسط دوران حکومت خود بعد از سفری حدودا یک ماهه به ترکیه و دیدار با کمال آتاتورک، تحت تاثیر اقدامات ضددین او قرار گرفته و در بازگشتش به ایران بنا را بر آن می‌گذارد تا با مظاهر دین‌داری مبارزه کرده و مردم را سراسر فرنگی‌مآب کند و بر همین اساس سلسله‌دستوراتی از جمله اجباری شدن کلاه‌شاپو و کشف حجاب را به مردم ایران ابلاغ کرد.
در پی این رفتارها و زندانی کردن حاج آقا حسین قمی از علمای بزرگ معترض به این اقدامات، مردم مشهد به اعتراض نسبت به رفتار رضاخان بر می‌آیند و در مسجد گوهرشاد بست می‌نشینند. سخنران شهیر آن روزگار مشهد یعنی شیخ محمدتقی بهلول در میان مردم علیه حکومت رضاخانی سخنرانی می‌کند. رضاخان هم پس از اطلاع از این اقدام مردم مشهد دستور سرکوب تحصن‌کنندگان را می‌دهد که در پی آن، چند صد نفر از مردم در مسجد گوهرشاد به شهادت می‌رسند و شیخ محمدتقی بهلول نیز سال‌ها از کشور متواری شد.
چرا ساخته شود؟
واقعه مسجد گوهرشاد از آن دست وقایع عجیب تاریخ ایران است که به دلیل گذشت زمان زیاد از آن علیرغم بزرگی جنایت مورد غفلت بسیار قرار گرفت. اثری با محوریت شیخ محمد تقی بهلول و مبارزات عجیب او علیه رژیم پهلوی قطعا جزو یکی از مهمترین آثار تلویزیون خواهد بود.
کتاب در موردش داریم؟
چهار کتاب «مردمان قصه کنند»، «مسجد گوهرشاد در آیینه هنر»، «دریا و آتش» و «ماه در آینه» از جمله کتاب‌هایی هستند که به این موضوع پرداخته‌اند.

جلاد شاه

ماجرا چیست؟
اسم ساواک که می‌آید همه بی‌درنگ زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری و شکنجه‌های انقلابیون در آن را در ذهن مجسم می‌کنند. شکنجه‌هایی که وحشیانه بودن آنها به قدری بود که اشک هر شنونده‌ای را در می‌آورد و لرزه بر اندام او می‌انداخت. برخورد خشن نصیری با مخالفان شاه نام او را با ساواک عجین کرده است.
نعمت‌ا... نصیری سال 1289 شمسی در سمنان به دنیا آمد. مرور زندگی پر فراز و فرود نصیری از ورودش به دانشکده پیاده نظام تا رسیدن به فرماندهی گارد سلطنتی توجه هرکسی را به این شخصیت نظامی روزگار پهلوی جلب می‌کند. نصیری مامور ابلاغ فرمان عزل مصدق از نخست‌وزیری تا ابلاغ فرمان انتصاب زاهدی به این مقام که به دست شاه امضا شده بود را برعهده داشت و پس از آن هم در ماجرای کودتای 32 توسط دولت به زندان افتاد و پس از بازگشت شاه از ایتالیا به کشور از زندان آزاد شد و به مقام سرتیپی ارتقا درجه یافت.
همزمان با ریاست شهربانی کل کشور، فرماندار نظامی تهران و حومه شد و در سرکوب مخالفان نقش فعالی داشت. او که وفاداری خود به شاه را در مقاطع مختلف ثابت کرده بود، پس از ترور حسنعلی منصور به عنوان معاون نخست‌وزیر و رئیس ساواک معرفی شد. تاسیس کمیته مشترک ضدخرابکاری در ابتدای دهه 50 در دوران نصیری صورت گرفت که تصویر شکنجه‌های وحشیانه محصول دست این دوران است.
چرا ساخته شود؟
نعمت‌ا... نصیری با توجه به اینکه شخصیتی نزدیک به دربار شاه است و زندگی پر فراز و فرودی داشته که یکی از آنها مطرح شدن به عنوان یک گزینه برای ازدواج با مادر فرح (همسر محمدرضا پهلوی) بود می‌تواند سوژه جالبی برای روایت انقلاب از درون سیستم پادشاهی باشد. شخصیتی که در خونریزی برای اعلام وفاداری هیچ حد و مرزی نمی‌شناخت.
کتاب هم در موردش داریم؟
برای مطالعه بیشتر کتاب «ساواک» اثر مظفر شاهدی از موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در دسترس است که مروری بر شکل‌گیری و فعالیت‌های سازمان اطلاعات و امنیت کشور در دوران پهلوی داشته است.

یک خواهر چریک

ماجرا چیست؟
طاهره دباغ با نام اصلی مرضیه حدیدچی چریک مسلح و زندانی سیاسی در زمان حکومت پهلوی، در دوران تبعید امام خمینی در پاریس محافظ شخصی خانواده ایشان و پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، از بنیانگذاران سپاه پاسداران و سپس نماینده مجلس شورای اسلامی شد.
او یکی از زنانی است که توسط ساواک، دستگیر و مورد شکنجه‌های وحشتناکی قرار گرفت. حدیدچی در خاطراتش از آن دوران می‌گوید: «شکنجه‌ها با سیلی و توهین و به‌تدریج با شلاق و باتوم و فحاشی جانفرسا شروع شد. چند بار دست و پایم را به صندلی بستند و مهار کردند و کلاهی آهنی یا مسی بر سرم گذاشته و بعد جریان الکتریسیته با ولتاژهای متفاوت به بدنم وارد می‌کردند که موجب رعشه و تکان‌های تند پیکرم می‌شد. شلاق و باتوم، کار متداول و هر روز بود که گاهی به شکل عادی و گاهی حرفه‌ای صورت می‌گرفت. در مواقع حرفه‌ای آنقدر شلاق بر کف پاهایم می‌زدند که از هوش می‌رفتم. بعد با پاشیدن آب هوشیارم کرده مجبور می‌کردند راه بروم که پاهایم ورم نکند.» ساواک، او را به دلیل شدت جراحات آزاد کرد تا در صورت فوت، مرگ او طبیعی جلوه داده شود اما «خواهر طاهره» توانست زنده بماند و با کمک شهید محمد منتظری از ایران گریخت.
او در خارج از کشور هم به مبارزه ادامه داد و به آموزش چریکی مبارزان فلسطینی و لبنانی می‌پرداخت. حدیدچی بعد از پیروزی انقلاب، فرمانده سپاه همدان، فرمانده سپاه غرب کشور و... بود و به همراه آیت‌ا... جوادی‌آملی، نامه امام به گورباچف را به وی ابلاغ کرد.
چرا ساخته شود؟
یک زن و این همه تلاش و مبارزه آن هم در سطوح بالای چریکی در هر جای جهان باشد قطعا یک اسطوره است و داستان‌های زیادی از او نقل می‌شود. حدیدچی از آن دسته زنانی است که هر فصل زندگی، می‌تواند یک سریال جذاب را به خوبی سامان دهد.
کتاب هم در موردش داریم؟
خاطرات مرضیه حدیدچی را محسن کاظمی گردآوری کرده و انتشارات سوره مهر در اسفند 90 آن را در ۳۴۲ صفحه به چاپ رسانده‌است.

صندوقچه اسرار شاه

ماجرا چیست؟
بی‌راه نیست اگر بگوییم صندوقچه اسرار شاه بوده است. اسدا...‌خان عَلَم، امیر قاینات سال‌های سال رده‌های بالایی در حکومت پهلوی داشت و از 1341 که به مقام نخست‌وزیری رسید تا اواسط سال 56 که به دلیل بیماری‌اش از وزارت دربار استعفا داد از همه چیز شاه مطلع بود. با ورود اسدا... علم به دربار، قدرت شاه در سپهر سیاسی بیش از پیش فزونی گرفت و دربار با کنار گذاشتن قانون اساسی مشروطه، سلطنت را به حکومت تبدیل کرد.
علم از سال 56 برای درمان به آمریکا رفت و فروردین 57 درگذشت تا نتواند سرنگونی حکومتی را ببیند که خودش یکی از معماران آن بود.
چرا ساخته شود؟
هر چند علم تا آخرین لحظات زندگی‌اش برای محمدرضا پهلوی یک خادم وفادار بود، اما در همان زمان که محرم اسرار شاه بود، به شکل محرمانه یادداشت‌هایش را روزانه می‌نوشت و هر چند وقت یک بار بدون آن‌که سر و صدایش را در آورد به بانکی در سوئیس می‌فرستاد تا در صندوق امانات برایش نگهداری شود. او در وصیت‌نامه‌اش خطاب به وارثانش نوشت یادداشت‌هایش پس از مرگش و زمانی که دیگر خاندان پهلوی در کشور حاکم نبودند، منتشر شود.
چند ماه بعد از مرگ علم، پیش‌بینی‌اش در مورد پهلوی‌ها به وقوع پیوست و محمدرضا سرنگون شد.
خانواده علم هم ده سال بعد از انقلاب، این یادداشت‌ها را علنی کرده و در هفت جلد منتشر کردند. این خاطرات از آن جهت اهمیت دارد که اولا روایت یکی از نزدیک‌ترین افراد به شاه است و ثانیا به دلیل انتشار در خارج از ایران، اتهاماتی مانند ساختگی بودن به آن نمی‌چسبد و تا کنون نیز کسی صحت انتساب این یادداشت‌ها به علم را زیر سوال نبرده است.
با آنچه از جایگاه عَلَم و دقت او در نگارش وقایع دربار گفتیم می‌توان تصور کرد ساخت اثری که از زاویه نگاه او راوی بخش مهمی از تاریخ ایران باشد چه جذابیتی خواهد داشت.
در سریال معمای شاه، سعید و سپند امیرسلیمانی، نقش او را بازی کردند.
کتاب هم در موردش داریم؟
مجموعه هفت‌جلدی «یادداشت‌های علم»، در داخل ایران توسط نشر «کتاب‌سرا» منتشر شده و در دسترس عموم قرار دارد.

علیرضا ملوندی

رسانه