خیابان‌های بد خط

می‌گفتند کمپین «بین خطوط برانیم» که راه افتاد مردم بیشتری بین خطوط رانندگی کردند و این کمپین حتی بیشتر از اقدامات سلبی پلیس اثر داشت؛ این جمله آخر را خود پلیس می‌گفت که به این کمپین پیوسته بود. حالا اما بعد از گذشت دو سه سال از آن روزها، کمپین از تب و تاب افتاده و به وضوح به حاشیه رفته، حرمت خطوط نیز هر روز کف خیابان‌ها شکسته می‌شود، اما کدام خطوط؟ پاسخ این سوال بنیادین، روی آسفالت خیابان‌هاست، جایی که رد بی‌رمق و بی‌جان خطوط، روی آسفالتِ از خط‌ها کهنه‌تر نقش بسته و وادارت می‌کند به این پرسش که راندن بین کدام خطوط؟
خط‌کشی‌های خیابان با ما حرف می‌زنند، اینها زبان بی‌زبان جاده‌اند و کارشان هدایت راننده‌ها و برقراری نظم و انضباط. یک‌بار علیرضا اسماعیلی، عضوهیات علمی دانشگاه پلیس گفته بود مشق خطوط سفید ترافیکی بر تخته سیاه کف خیابان‌ها و بزرگراه‌ها باید به‌خوبی نوشته شود تا توقع داشته باشیم به‌خوبی خوانده شوند.» موضوع همین است که این مشق، بر‌این تخته سیاه خوب نوشته نمی‌شود و خط‌ها دیر به دیر روی بهسازی می‌بینند نه‌تنها در تهران که در سراسر ایران، هرجا که تخته سیاهِ آسفالت هست.
خط نامرئی، عامل تصادف
هادی هاشمی و محمد علیخانی، یکی از منظر یک کارشناس و دیگری از جایگاه عضویت در شورای شهر تهران هر دو تایید کردند که وضعیت خط‌کشی خیابان‌ها خوب نیست. هادی هاشمی رئیس پلیس سابق راهور تهران در گفت‌وگو با جام‌جم این را بسط داد به بسیاری از شهرهای کشور و علیخانی که رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر است روی تهران تمرکز کرد، در حالی که معاون اجرایی سازمان حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران در مصاحبه‌اش با ما حرفش این بود که بی‌انصافی است اگر این مشکل را به همه جای تهران تعمیم دهیم.
قضاوت درباره این که مشکل خط‌های بی‌رمق و نامرئی خیابان‌ها و اتوبان‌ها محدود است به چند منطقه یا نه، بماند برای مردم و افکارعمومی و این تحلیل بماند برای ما که اگرخطوط سفید خیابان‌ها ترمیم و بهسازی نشوند چه می‌شود.
خط‌کشی‌ها که راهنمای راننده‌ها هستند و خیلی جاها می‌توانند به جای برخی علائم به آنها کمک کنند، سهم عبور هر خودرو را مشخص می‌کنند. به قول هادی هاشمی مخصوصا در مواقع تاریکی و بارندگی. او می‌گوید وقتی این خط‌ها کمرنگ و نامرئی باشند یعنی سهم عبورها مخدوش است و این سهم‌ها که مخدوش باشد یعنی راننده‌ها بدرستی در مسیر هدایت نمی‌شوند و وقتی هدایت بدرستی انجام نشود همه جور اتفاقی محتمل است؛ بخصوص تصادف. هاشمی توضیح می‌دهد بین واضح نبودن خطوط با بروز تصادفات رابطه‌ای حتمی وجود دارد چون تصادف زمانی رخ می‌دهد که در یک مسیر، راننده‌ها بدرستی هدایت نشوند. اما چه می‌شود که خط‌های کف خیابان‌ها کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شوند و به نقطه‌ای می‌رسند که محو می‌شوند؛ گویی که هرگز نبوده‌اند. هاشمی می‌گوید این ناشی از سایش لاستیک خودروهاست و عبور و مرورهای مکرر، ولی یکی از پیمانکاران خط کشی معابر که با او حرف زدیم معتقد است این خطوط پاک نمی‌شوند بلکه براثر رفت و آمد ماشین‌ها، بخصوص وسایل گازوئیل‌سوز گرفتار جرم‌های سنگین می‌شوند. هاشمی البته می‌گوید این تحلیل نمی‌تواند چندان درست باشد چون با هر بار بارندگی حجم زیادی از جرم‌ها از بین می‌رود، ولی او می‌گوید حتی اگر این خطوط جرم هم گرفته باشند باید بهسازی شوند چون مسیری که خطوطش جرم گرفته با مسیری که هیچ‌گاه خط کشی نداشته، تفاوتی ندارد و هردو به یک اندازه در بروز تصادف و سردرگمی رانندگان نقش دارند.
بودجه یا پیمانکار؟
خط‌های بی‌جان کف خیابان‌ها یک دنیا حرف برای گفتن دارند، اینها نشانه‌اند؛ علامت وجود یک مشکل که از شهرداری‌ها شروع می‌شود. وظیفه ارتقای ایمنی معابر،‌ اصلاح هندسی آنها و نصب چراغ‌های راهنمایی و اجرای علائم افقی وعمودی ترافیکی همه وهمه با شهرداری هاست که درمورد تهران، این وظیفه را ماده 9 برنامه پنجساله دوم به عهده شهرداری پایتخت گذاشته. اما محمد علیخانی و کامران اخباری معاون اجرایی سازمان حمل ونقل و ترافیک تهران هر دو می‌گویند حرف خط‌کشی که می‌شود پای بی پولی در میان است.
علیخانی عضوشورای شهرتهران می‌گوید، مشکلات مالی نه تنها بحث خط‌کشی‌ها بلکه ساماندهی پیاده‌روها و آسفالت معابر و خیلی ازکارهای عمرانی دیگر را نیز تحت‌الشعاع قرار داده، اخباری نیز تایید می‌کند و توضیح می‌دهد به‌خصوص در یک سال اخیر به علت نوسانات ارزی، بسیاری از پیمانکارانِ خط‌کشی معابر اعلام کرده‌اند با رقم‌های مندرج در قراردادها امکان کار ندارند.
البته علیخانی به بیشتر پیمانکاران نقد دارد و می‌گوید اینها برای برنده شدن درمناقصات رقم‌های پایین پیشنهاد می‌دهند، ولی وقتی وارد کار می‌شوند کم می‌گذارند.
او یادی می‌کند از پرونده تخلفات برخی پیمانکاران که مثلا یک کیلومتر را خط کشی می‌کردند، ولی پای شهرداری دو کیلومتر می‌نوشتند. علیخانی می‌گوید، همین جنس پیمانکاران هستند که معابر را با مواد اولیه نامرغوب خط کشی می‌کنند، خط‌هایی که در اندک زمانی کیفیت‌شان افت می‌کند و خیلی زود کمرنگ و بعد نامرئی می‌شوند.
کامران اخباری می‌گوید، اما نمی‌شود همه پیمانکاران یا بیشترشان را با این چوب راند. او توضیح می‌دهد کیفیت خط‌کشی معابر وابسته به دلایل مختلفی ازجمله کیفیت مواد اولیه، اجرای صحیح و اصولی خط‌کشی و انتخاب زمان مناسب برای اجرای آن است. به گفته او، اگر حتی مواد اولیه خط‌کشی مرغوب باشد ولی به روش درستی اجرا نشود یا این که کار در دمای زیر10 درجه اجرا شود درماندگاری خط‌کشی‌ها اثر دارد، عمری که از شش ماه شروع می‌شود و تا 9 ماه و بعضا یک سال و یک سال و نیم بالا می‌رود.
علیخانی اما می‌گوید، دقیقا به همین دلیل است که شهرداری باید بر کار پیمانکاران نظارت دقیق داشته باشد و خبر می‌دهد که شورای شهر تهران و در راس آن کمیسیون عمران و حمل و نقل قصد دارد بر کار پیمانکاران بشدت نظارت کند.
پیمانکاری که در این گزارش با او گفت‌وگو کردیم، راست می‌گفت که کیفیت خط‌کشی معابر بیش ازهر چیز به وجدان پیمانکار ربط دارد، کسی که نخواهد مثل برخی همکارانش از رنگ‌های بی‌کیفیت چینی استفاده می‌کند و کاری بزن و در رو تحویل می‌دهد.

4 رنگ، 4 معنی

خطوط کف خیابان‌ها و معابر یا ممتدند یا ممتد موازی یا مقطع و نقطه نقطه، گاهی هم به شکل پیکان و خطوط منحنی. این خطوط در چهار رنگ ظاهر می‌شوند که هرکدام معنی خاصی دارند. خط‌کشی‌های سفید مسیرهایی را که جهت یکسان دارند مشخص می‌کنند، خط‌های زرد نیز جریان ترافیک را درجهات مقابل از هم جدا می‌کنند به علاوه این که خطوط ویژه اتوبوس یا تاکسی و ایستگاه‌های نشان را با خطوط زرد معین می‌کنند. خط‌های قرمز نشان‌دهنده مسیرهایی است که رانندگان اجازه ورود به آنها را ندارند و خط‌کشی‌های آبی محل پارک خودروی معلولان را نشان می‌دهد.

آسفالت هست، رنگ نیست

بسیاری از خط‌کشی‌های خیابان زیر وصله‌ای از آسفالت مدفون شده‌اند، این بلا سر خیلی از خطوط عابر پیاده نیز آمده است. علتش را که جویا شدیم معاون اجرایی سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران گفت به این دلیل است که برخی سازمان‌ها کنده‌کاری‌هایی را انجام داده‌اند و معاونت فنی عمرانی شهرداری چون بودجه داشته، آسفالت‌ریزی را انجام داده، اما چون معاونت حمل‌و‌نقل و ترافیک و معاونت‌های ترافیک مناطق بودجه نداشته‌اند، خط‌کشی‌ها دوباره تکرار نشده است. این در حالی است که پلیس همواره تاکید می‌کند که شهروندان از محل‌های مشخص عبور کنند.

مریم خباز

جامعه