به جای آجیل «جرقه» بزنید!

ساعد هدایتی را که می‌شناسید، بازیگر کارهای کمدی، همان بازیگری که در سریال‌هایی مانند پاورچین و قهوه‌تلخ و... لبخند را بر لبانمان می‌نشاند. هدایتی عاشق آشپزی است، حالا که بازنشسته شده و در زمان‌هایی که سر صحنه نیست یکی از دلمشغولی‌هایش آشپزی است. با حوصله به خرید می‌رود، از بازار تره‌بار بهترین و تازه‌ترین سبزیجات و بقیه چیزهایی را که لازم دارد، می‌خرد و نهار و شامی مهیا می‌کند که وقتی توصیفش می‌کند، فقط یاد آزمایش پاولوف می‌افتی و ...
از هدایتی درباره شب یلدا می‌پرسم و این‌که چطور بساط این شب را آماده می‌کند. تصویری که به من می‌دهد بی‌نظیر است: بازار رشت رفته‌اید؟ اگر نرفته‌اید که حتما وصفش را شنیده‌اید. برای شب‌یلدا می‌رویم رشت (اصالتا رشتی هستم و کلی قوم و خویش در این شهر دارم). صبح اول وقت می‌روم بازار. ماهی سفید می‌گیرم؛ ماهی که تازه صید شده و هنوز دمش در حال تکان خوردن است... سبزیجات تازه هم که هر چه بخواهید در این بازار پیدا می‌شود. برنج ایرانی هم که داریم و کمی برنج دودی هم به آن اضافه می‌کنم. مرکبات هم که داریم و نارنجم که فراوان است... آشپزی را شروع می‌کنم با عشق که معتقدم مهم‌ترین چیزی است که لازمه هر کاری است، به‌خصوص آشپزی. قرار نیست که مرصع‌پلو درست کنیم که غصه‌مان بگیرد که چه کنم چه نکنم. عاشق که باشی همه کارها لذت‌بخش می‌شود از کفاشی بگیر تا خیاطی و آشپزی و کارهای دیگر. اگر عاشق باشی با ساده‌ترین مواد بهترین و خوشمزه‌ترین غذاها را می‌پزی. اگر تصمیم داشته باشی از طریق غذا به دیگران عشق را منتقل کنی از اول صبح بیدار می‌شوی، پیاز را خُرد می‌کنی و کار را آغاز می‌کنی، بعد سر فرصت و بدون عجله غذایت را می‌گذاری روی اجاق با آتش ملایم تا خوب جابیفتد، بهش سر می‌زنی و در هر سر زدن کلی عشق و محبت را به آن منتقل می‌کنی، صبر و عشق که با هم همراه شوند، خانه و سفره‌ات لبریز از محبت و برکت می‌شود.

شمالی‌ها از ابتدایی‌ترین مواد و در دسترس‌ترین سبزیجات، خوشمزه‌ترین غذاها را می‌پزند، هدایتی از غذای دوست‌داشتنی میرزا قاسمی می‌گوید؛ بادمجان کبابی و گوجه فرنگی و سیر که می‌توان آن را عالی پخت؛ نه به گوشت نیاز دارد و نه به مرغ و.... این بازیگر باز هم از غذاهای بدون گوشت محبوب شمالی می‌گوید: بیشتر از 70 نوع غذا داریم که بدون گوشت پخته می‌شوند؛ مثل ترشی تره، باقالا قاتق،سیرآبیج، گیجاواش،نازخاتون، اسفناج مرجی و. . . که مواد اصلی همه اینها سبزیجات است و سیر.
بشدت به غذاهای محلی علاقه‌مندم و به همه اطرافیانم توصیه می‌کنم به جای غذاهای تکراری که مخصوص رستوران‌هاست از غذاهای محلی استفاده کنند. مثلا آلو مسما که بی‌نظیر است و مخصوص شمالی‌هاست. به نظرم بهتر است درباره غذاهای محلی استان‌های مختلف فرهنگسازی شود. مثلا شمالی‌ها غذاهای خود را به خراسانی‌ها آموزش بدهند و برعکس. تصور کنید در مهمانی‌ها چقدر می‌توان با غذاهای محلی که گران هم نیست، سفره زیبایی تدارک دید. غذاهای محلی براساس سلامتی ما طراحی و پخته می‌شوند. چه عادتی است که باید حتما گوشت و مرغ را به غذاهایمان اضافه کنیم.

استفاده از مغزهای آجیلی در طول سال و به خصوص در زمستان در فرهنگ ما ایرانی‌ها بی‌دلیل نیست و هر کدامشان خاصیتی دارد که برای سلامتی در فصل سرما لازم است. اما امسال با گرانی آجیل کمتر کسی می‌تواند آجیل بخرد و شب یلدایش را آجیلی کند، شما برای این بخش چه می‌کنید؟ هدایتی پیشنهادهای خوبی دارد: جرقه تا حالا خوردید، همه سوپری‌ها و بقالی‌ها هم دارند،خیلی هم خوشمزه است، شادونه که در قدیم یکی از خوراکی‌های بیشتر ایرانی‌ها بود و حتی داخل نان هم می‌ریختند. امسال آجیل گران است به جای پسته، نخود برشته بخوریم، مغز بادام نخریم، به جایش بادام‌های پوست‌دار بخریم که ارزان‌تر است، گردو بخریم که قیمتش مناسب‌تر از مغز گردوست. به هرحال می‌توان مدیریتش کرد،چرا متمرکز شده‌ایم روی پسته و بادام هندی و مغزهایی که گران است، چه اشکالی دارد فندق بگیریم نه مغز فندق. حتما هم نباید چند‌کیلو بگیریم، نمی‌خواهیم که آذوقه سالمان را تهیه کنیم. از هر کدام مقدار کمی با قیمت ارزان‌تر بخریم که شب یلدایمان، به سبک همان قدیم‌ها باشد. مهم دورهمی شب یلداست نه آن‌چیزهایی که قرار است بخوریم. مگر چشم و هم چشمی است که بگوییم آی فلانی میز یلدایی چیده که بیا و ببین. اینها باعث شده تا از هم دور شویم. آدم‌ها و همنشینی با آنها مهم است نه اشیایی که در خانه دارند و نامش مبلمان و دکور است. این همه سال از خدا عمر گرفتم هیچ‌وقت به اسباب منزل دیگران نگاه نکردم که چی دارند و چی ندارند. همیشه از مهمان‌هایم به محترمانه‌ترین شکل پذیرایی کرده‌ام، اما در دام چشم و هم‌چشمی نیفتاده‌ام. به نظرم ساده‌ها همیشه دلنشین‌ترند و هم‌صحبتی‌های صادقانه لذت‌بخش‌ترین اتفاق دنیاست. این خوبی‌های عمیق را که هزینه‌ای هم بر ما تحمیل نمی‌کند از خودمان دریغ نکنیم.

جمعه شب، طولانی‌ترین شب سال است، از روز اول دی، شب‌ها کوتاه می‌شوند و روزها طولانی. همین یک دقیقه اضافی شب یلدا را غنیمت بشماریم برای گفتن صادقانه‌ترین دوستت دارم‌ها و برایم اهمیت‌داری‌ها و... وقت بگذاریم برای هم و گوش بدهیم به حرف هم، آنقدر درگیر اشیا و خوراکی‌ها نشویم که آدم‌ها را فراموش کنیم. در کنار همه اینها ای‌کاش به قول ساعد هدایتی، به سبک قدیم کرسی هم بود، دور هم نشینی کرسی یکی از بهترین اتفاقاتی است که می‌تواند زندگی را قشنگ‌تر کند اما حیف که آپارتمان‌های کوچک امروزی کرسی را از فرهنگ ما حذف کرد.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار