دوران پسا ارتودنسی

اولین نکته‌ای که در ارتباط با درمان ارتودنسی باید بدانید آن است که هر نوع درمان در این حوزه برای سن خاصی مناسب است.
سطح اول درمان از هفت سالگی و در واقع، سن دبستان در قالب درمان پیشگیرانه و اصلاح فک انجام می‌شود.
اما در سن دبیرستان، ارتودنسی ثابت و اصلاح فک صورت می‌گیرد و بعد از آن هم، همراه با جراحی فک، بهبود جویدن، بیماری‌های لثه‌ای، مشکلات جویدن، تکلم و رفع مشکلات مفصلی انجام می‌شود.

ارتودنسی ثابت از 12 سالگی
ضرورتی ندارد برای انجام درمان ارتودنسی، منتظر شویم تا تمام دندان‌های شیری کودک بیفتد و می‌توان بعد از هفت سالگی معاینات تخصصی را شروع کرد. اگر عقب‌رفتگی فک یا بیرون‌زدگی لثه وجود داشته و نیاز به ارتودنسی باشد، می‌توان از همان سن درمان را شروع کرد. اما درمان ارتودنسی ثابت، بسته به تشخیص متخصص ارتودنسی از 11 یا 12 سالگی آغاز می‌شود.

ارتودنسی، سن و سال نمی‌شناسد
درمان ارتودنسی در بزرگسالی به اندازه دوران کودکی موثر است، اما از آنجا که سرعت حرکت دندان در بزرگسالی کمتر است در مورد ارتودنسی در بزرگسالی باید ملاحظات بیشتری داشت. بی‌شک در بزرگسالی، مدت زمان درمان و اعمال نیروها بیشتر و احتمال پوسیدگی کمتر است. همچنین احتمال بروز بیماری لثه‌ای در بزرگسالی بیشتر است. به بیان دیگر در کودکان، تغییرات فکی را به لحاظ رشدی داریم، ولی در بالغان دندان‌ها سخت‌تر حرکت می‌کنند و نیاز است با احتیاط بیشتری عمل کنیم .

ارتودنسی معجزه نمی‌کند
خیلی‌ها تصور می‌کنند با ارتودنسی می‌توان تمام ناهنجاری‌های فکی را درمان کرد، در حالی که این گونه نیست، چون در ارتودنسی محدودیت‌هایی از حیث درمان، میزان تغییرات در فک‌ها و نیز حرکت دندانی وجود دارد. گاهی متخصص در کنار ارتودنسی، ناگزیر است که از جراحی فک و لثه کمک بگیرد، ولی به‌طور مطلق، تمام مشکلات فکی و دندانی بیمار را نمی‌تواند رفع کند.

تغییر شیوه غذاخوردن با ارتودنسی
معمولا توصیه می‌شود جراحی زیبایی بینی، بعد از ارتودنسی انجام شود تا موقعیت لب و دندان‌ها نهایی شود، ولی این‌طور هم نیست که در حین ارتودنسی نشود بینی را جراحی کرد، اما باید با متخصص ارتودنسی مشورت شود. بیمار نیز می‌تواند طی درمان ارتودنسی همه چیز بخورد، ولی خوراکی‌های سفت مثل آجیل آسیب زننده است و هسته میوه‌ها نیز باید جدا شود. پس فقط شیوه غذا خوردن و نیز شیوه و دفعات مسواک و نخ دندان کشیدن در این دوران متفاوت می‌شود. همچنین از آنجا که افراد همت نمی‌کنند غذاها را خرد کنند، کاهش مختصر وزن اتفاق می‌افتد. پس در حین رشد باید به رژیم غذایی بیماران توجه شود .

کدام شیوه ارتودنسی را می‌پسندی؟
این روزها تبلیغات برای ارتودنسی نامرئی شیوع زیادی پیدا کرده است، اما شواهد علمی جایگزینی این نوع ارتودنسی را در همه موارد، به‌جای ارتودنسی مرئی تایید نمی‌کند و این جایگزینی با نظر ارتودنتیست به نوع ناهنجاری‌ها بستگی دارد. برای استفاده از پلاک ثابت یا متحرک نیز باید گفت هر کدام کارایی خود را دارد. کما این که برای حرکت‌های کوچک و برخی ناهنجاری‌ها از ارتودنسی متحرک شفاف استفاده می‌شود. بی‌شک، اصرار بیمار برای این مساله غیر علمی است و باید به نظر درمانگر توجه شود.

آسیب‌پذیری دندان پس از ارتودنسی
نامنظم شدن دوباره دندان و بازگشت مشکلات قبلی بعد از ارتودنسی تقریبا ناممکن است، اما همیشه تغییرات جزئی وجود دارد که البته می‌توان با روش‌هایی این تغییرات را به حداقل رساند. یکی از روش‌هایی که باعث می‌شود برگشت، حداقل باشد آن است که موقعیت فک را در دوران کودکی اصلاح کنیم. بعلاوه کسانی که درمان کوتاه ارتودنسی انجام می‌دهند، بیشتر در معرض این تغییرات هستند و البته در برخی موارد نیاز است دندان عقل خارج شود.
ناگفته نماند این تصور که دندان‌ها هنگام ارتودنسی، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند نیز درست نیست. اگر بیماران، بهداشت دهان و دندانشان را به‌درستی رعایت کنند، یعنی از مسواک و نخ‌دندان به طور صحیح استفاده کنند هرگز هنگام ارتودنسی دچار پوسیدگی یا بیماری لثه‌ای جدی نمی‌شوند.

پونه شیرازی

دانش و سلامت