بدرقه فقیه نابغه

رئیس‌جمهور در پیام تسلیتی که به مناسبت ارتحال آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی صادر کرد آورده است: این استاد برجسته حوزه و فقاهت طی چهار دهه گذشته در خطیرترین و تأثیرگذارترین مسؤولیت‌ها نظیر عضویت در شورای نگهبان، ریاست قوه قضاییه، عضویت در مجلس خبرگان رهبری و سرانجام ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، منشاء تحولات و خدمات ارزنده بود. روحانی افزوده است: آن مرحوم همچنین ضمن خلق آثار متعدد علمی و فقهی فاخر، برای ارتقای فرهنگ و تمدن اسلامی - ایرانی، تقویت ارتباط بین حوزه و دانشگاه و توسعه علوم انسانی، «دانشگاه عدالت» را تأسیس نمود تا گامی مهم و ماندگار در نشر فرهنگ اسلامی و علوم قضایی باشد.
رئیس قوه قضاییه و رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس مجلس خبرگان رهبری، رئیس رسانه ملی و سایر مقامات لشکری و کشوری هم با صدور پیام‌هایی درگذشت آیت‌ا... شاهرودی را تسلیت گفتند.
هیأت دولت هم در پیامی ضمن تسلیت ارتحال آیت ا... شاهرودی امروز را در سراسر کشور عزای عمومی اعلام کرد. ستاد برگزاری مراسم ارتحال آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد مراسم اقامه نماز و بدرقه پیکر آیت‌ا... شاهرودی امروز از ساعت ۸ صبح در مصلای امام‌خمینی (ره) برگزار می‌شود.
پایگاه اطلاع‌رسانی khamenei.ir هم اعلام کرد حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی صبح امروز با حضور در مراسم تشییع پیکر آیت‌ا... هاشمی شاهرودی در مصلای امام خمینی(ره) تهران، نماز را بر پیکر ایشان اقامه می‌کنند.
پیکر رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام امروز پس از انتقال به قم، ساعت ۱۴ از مسجد امام حسن عسکری(ع) به سمت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) تشییع و در این مکان مقدس به خاک سپرده خواهد شد.

پیام تسلیت رهبر انقلاب

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی درگذشت فقیه عالی‌قدر و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی را تسلیت گفتند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، متن پیام حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای به این شرح است:
بسم‌ا… الرحمن الرحیم
انالله و اناالیه راجعون
با تأسف و اندوه خبر درگذشت فقیه عالی‌قدر و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌ا... آقای حاج سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی رضوان‌ا... علیه را دریافت کردم. این ضایعه اسفبار که پس از حدود یک سال بیماری سخت و دردناک واقع شده است مایه تالّم همه کسانی است که به مقام علمی و خدمات با ارزش ایشان به نظام اسلامی و نیز به مجموعه‌های فقهی و اصولی و حقوقی حوزه‌های علمیه آشنا می‌باشند. ایشان استادی بزرگ در حوزه علمیه قم و کارگزاری با وفا در مهم‌ترین تشکیلات نظام جمهوری اسلامی، عضو مؤثری در شورای نگهبان و رئیس موفقی در مجمع تشخیص مصلحت بودند و آثار و برکات علمی بسیاری از خود بر جای نهادند. ایشان همچنین برادر سه شهید و از یاران و شاگردان و همراهان شهید نام‌آور و بزرگوار سیدمحمدباقر صدر بود. اینجانب مصیبت درگذشت این عالم برجسته را به خاندان مکرم، همسر گرامی و فرزندان محترم و همه وابستگان و نیز به حوزه علمیه قم و شاگردان و همکاران علمی و ارادتمندان ایشان تسلیت می‌گویم و رحمت و مغفرت الهی و علوّ درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.
سید علی خامنه‌ای
۴ دی ۱۳۹۷

نگاهی به زندگی مرد علم و سیاست

آیت‌ا... سید محمود هاشمی‌شاهرودی متولد 1327 در نجف اشرف بود. خانواده پدری و مادری او از عالمان دین بودند و او در چنین محیطی رشد و نمو اخلاقی و علمی پیدا کرد. وی بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در مدرسه علوی نجف اشرف به تحصیل علوم دینی پرداخت و در محضر درس شیخ هادی سیستانی حاضر شد.
آغاز تحصیلات حوزوی او در مدرسه منتدی النشر بود و جزو اولین شاگردان آیت‌ا... خویی و تقریرکننده دروس خارجی این مرجع شیعی به شمار می‌آمد و در سن 14سالگی هم به دست آیت‌ا... خویی معمم شد.
او با موفقیت دروس سطح را فرا گرفت و برای تحصیل خارج فقه و اصول از محضر امام‌خمینی، آیت‌ا... خویی و شهید آیت‌ا... سید محمدباقر صدر بهره برد.
وی در بین استادان برجسته خود با شهید صدر ارتباط ویژه‌ای داشت و خیلی زود جزو یاران نزدیک او محسوب شد. ذکاوت و سرعت انتقال و درک مفاهیم آیت‌ا... شاهرودی به گونه‌ای بود که باعث اعجاب و شگفتی شهید صدر شده بود و او حتی در نامه‌ای درباره آیت‌ا... شاهرودی گفته بود او بخشی از وجود من است.
روابط نزدیک و جدیت فراگیری دروس حوزوی آیت‌ا... شاهرودی نزد شهید صدر به گونه‌ای بود که موفق شد در 30 سالگی به دریافت اجازه اجتهاد از استادش نائل آید. کمی بعد آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی از سوی شهید صدر برای نظارت بر امتحانات طلاب حوزه انتخاب شد و همچنین در مسجد هندی نجف، تدریس خارج فقه را برای طلاب شروع کرد.

رابط میان مراجع مبارز
حوزه علمیه نجف همواره یکی از مراکز مهم علوم شیعی در طول تاریخ بود و در کنار آن همزمان با برخی تحولات سیاسی این مرکز علمی نسبت به اتفاقات جهان اسلام بی‌تفاوت نبود و در مقاطع بسیاری نسبت به رویدادهای مهم سیاسی اعلام موضع می‌کرد، اما در دوره حاکمیت حزب بعث تا حدودی به جهت تشدید فشار از سوی هیات حاکمه، حوزه علمیه نجف به مصلحت گام بر می‌داشت اما همزمان با ورود امام‌خمینی(ره) به نجف اشرف این مرکز علمی به عنوان یکی از کانون‌های مبارزه سیاسی بویژه علیه رژیم پهلوی درآمد.
آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی هم به عنوان یکی از شاگردان آیت‌ا... صدر و امام خمینی به صفوف مبارزه پیوست. او در آن موقع رابط میان این دو مرجع مبارز برای انتقال اندیشه‌ها و نظرات سیاسی به یکدیگر بود. از همین رو، رژیم صدام به دستگیری برخی علمای مبارز از جمله آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی در سال 52 پرداخت و در نهایت با درخواست شهید صدر از عراق مهاجرت و به ایران عزیمت کرد و به عنوان نماینده شهید صدر به ایفای نقش پرداخت.
در دوران جنگ تحمیلی، بخشی از شیعیان و علمای ایرانی‌تبار عراق با پیشنهاد آیت‌ا... خامنه‌ای به تنظیم اساسنامه‌ای برای تشکیل مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق همت گماشتند و آیت‌ا... هاشمی‌شاهرودی هم به عنوان عضو هیات موسس به عنوان اولین رئیس مجلس اعلا انتخاب شد و مدتی بعد با ریاست شهید حکیم، او به عنوان سخنگوی این مجلس نقش‌‌‌آفرین بود. فعالیت‌های آیت‌ا... شاهرودی در ایران طی دهه 60 و 70 تنها معطوف به مسائل سیاسی نبود بلکه توان بالای علمی او از جمله دیگر ویژگی‌های مبرز آن عالم برجسته شیعی بود که باعث شد او در مجموعه‌ای از تشکل‌ها و مراکز حوزوی و علمی شیعی مانند جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شورای عالی سیاستگذاری حوزه، مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، مجمع تقریب مذاهب اسلامی و موسسه دائره المعارف فقه اسلامی فعالیت داشته باشد. همچنین در سال 71، رهبر انقلاب وی را به عنوان یکی از اعضای هیات علما برای بررسی مسائل جدید فقهی و ارائه پاسخ عالمانه و محققانه فقهی درباره موضوعات کنونی جهان انتخاب کردند.

مرد مسؤولیت‌های حساس
از مهم‌ترین مسؤولیت‌های آیت‌ا...‌شاهرودی تصدی ده ساله ریاست قوه قضاییه از سال 78 تا 88 بود که بسیاری از تحولات ارکان قضایی کشور مثل اصلاح برخی قوانین و تدوین قانون جدید مجازات اسلامی، اعمال سیاست زندان‌زدایی، کیفر زدایی از قوانین، افزایش چشمگیر وکلای دادگستری، گسترش روابط میان قوای قضاییه کشورهای اسلامی در این دوره بود. همچنین آیت‌ا... شاهرودی در شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری عضویت داشت و آخرین سمت ایشان ریاست بر مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.