خانه پدری، زبان مادری

در این شماره سعی کرده‌ایم به نکاتی از اصول تربیتی و آموزشی اشاره کنیم که توجه به آنها از الزامات مهم است،لطفا با ما همراه باشید.

مواظب وابستگی ناسالم باشید

علت وابستگی افراطی فرزندان به والدین را باید در سبک‌های فرزند پروری جست‌وجو کرد. والدین مضطرب، وسواسی، کمال‌گرا اصراری نابجا به کنترل و مدیریت فرزندانشان دارند و اغلب مسؤولیت تصمیم‌ها و کارهای فرزندشان را به عهده می‌گیرند و تا حد امکان هرگز اجازه نمی‌دهند فرزندشان با عواقب و نتیجه انتخاب‌ها و رفتارهایش مواجه شود. این پذیرش همه جانبه، نه‌تنها موجب پرورش فرزندان پرتوقع و بی مسؤولیت می‌شود بلکه با سلب استقلال و ایجاد وابستگی ناسالم، اطاعت و فرمانبرداری نامطلوب همه‌جانبه‌ای را رقم می‌زند که می‌تواند آثار منفی را در آینده زندگی فرزندان موجب شود انسان هایی همیشه پیرو، بی‌هدف، بی‌اراده، وابسته، دمدمی مزاج، اهمال کار، مضطرب و افسرده ماحصل همین وابستگی ناسالم هستند.

به کودک حس امنیت دهید

کودکان به‌منظور کسب اعتماد و اطمینان همیشه نیازمند دریافت محبت و صمیمیت والدین خود هستند تا آنجا که می‌توانید به روش‌های درستی این حس را در آنها ایجاد و تقویت کنید. گرچه
بغل کردن، در آغوش گرفتن، نوازش کردن، بوییدن و بوسیدن از تظاهرات رفتاری ایجاد این حس است اما کودک به چیزی فراتر از این موضوع هم نیاز دارد، به دیگر سخن این که کودک علاوه بر تحریکات حس لمس و بینایی خود، نیازمند شنیدن جملات و عباراتی است که این حس را در او نهادینه سازد. با بیان عباراتی چون «من اینجا هستم و بغلت می‌گیرم»، «من کنار تو هستم و نمی‌گذارم آسیب ببینی»، «من اینجا هستم و صدایت را بخوبی می‌شنوم، لازم نیست داد بزنی یا گریه کنی»، «من کنار تو هستم، آرام باش»، «من اینجا هستم و می‌توانی روی کمک من حساب کنی» و... حس امنیت و اعتماد را به کودک خود تزریق کنید.

دعوا کنید، اما درست و حسابی!

ناخوشایندترین و عذاب‌آورترین اتفاق برای کودکان که بی‌تردید اثرات منفی غیرقابل انکاری هم روی شخصیت آنها دارد، مشاجرات والدین در مقابل چشم فرزندانشان است و حتی مهم‌تر از آن، بدگویی‌ها و بی‌ارزش جلوه دادن شخصیت یکی از والدین از نظر فرزندان است که بی تردید این رفتارها هیچ نتیجه‌ای جز ایجاد استرس و دلهره در وجود کودکان ندارد. به جای توسل به این روش نامناسب، بهتر است بعد از بحث و دعوا،چه مشاجره کلامی و چه مشاجره غیرکلامی، این موضوع را این‌گونه برای کودک توضیح دهید که: «من و پدرت/ مادرت از دست هم ناراحت هستیم و به‌خاطر همین ناراحتی هم رفتار، تن و لحن صدایمان ناجور شده است، اما چون همدیگر را دوست داریم، قرار است در فرصتی مناسب با هم صحبت کنیم تا این مشکل را زودتر حل کنیم و جای هیچ نگرانی نیست.»

اجازه دهید از اسباب بازی‌ها لذت ببرد

اسباب بازی صرفا وسیله‌ای برای بازی در دستان کودک است که سعی می‌کند با کنجکاوی در آن، مطالبی را فرا گیرد اما با این حال برخی والدین به اشتباه گمان می‌کنند اسباب بازی وسیله‌ای است که کودک باید در حفظ آن کوشا باشد، به همین دلیل ممکن است به‌خاطر هزینه‌های هنگفت تهیه آن یا زیبایی دکور اتاق کودک، مانع استفاده او از آنها شوند که این شیوه بی‌تردید نامناسب‌ترین روش استفاده از اسباب بازی‌هاست. حساسیت بیش از حد والدین به اسباب بازی‌ها باعث می‌شود کودک از ترس خراب شدن وسایل بازی یا توبیخ و تنبیه والدین، آن‌گونه که واقعا دوست دارد با اسباب بازی‌های خود بازی نکند و از آنها لذت نبرد؛ برای اجتناب از این وضعیت توصیه می‌کنیم برای فرزندان خود
اسباب بازی‌هایی را تهیه کنید که از خراب شدن آنها ناراحت نشوید. البته یادتان باشد کودکانی هدفمند، پویا و فعال هستند که والدین پر حوصله‌شان برای آنها وقت صرف می‌کنند و به آنها آموزش می‌دهند که چگونه با استفاده از وسائل ساده و حتی دورریز، اسبابی بسازند که باعث تبلور خلاقیت آنها نیز شود.

همیشه «نه» نگویید

نه گفتن به همه خواسته‌های بجا و نابجای کودک، عادت اشتباه برخی والدین است، کودک با شنیدن مکرر «نه» یا موافقت نکردن پدر و مادرش با خواسته‌های او، اغلب اعتمادش را نسبت به آنها از دست می‌دهد و حتی ممکن است به‌خاطر امتناع از شنیدن «نه»، از بیان خواسته‌ها و انتظارات خود منصرف شود. برای مواجهه درست با این مساله بهتر است در مقابل یک «نه» که به کودک می‌گویید چند «آره» شیرین هم بگویید و جایگزین کنید، به عبارت دیگر یک «نه» بگویید اما چند انتخاب پیش روی او قرار دهید مثلا به کودک خود بگویید: «در خانه نمی‌توانی آب بازی کنی ولی می‌توانی در حیاط خانه مادربزرگ آب بازی کنی یا وقتی رفتی حمام آنجا هم با خیال راحت بازی کنی و...»

استفاده ابزاری از کودک ممنوع

هرگز از کودک خود به‌عنوان ابزاری برای کنترل همسرتان یا واسطه‌ای برای رد و بدل کردن پیام‌ها به او استفاده نکنید. وقتی فرزندتان را برای جاسوسی و تعقیب همسرتان همراه خود می‌کنید، نه‌تنها ارزش و اقتدار والد دیگر را نزد او خدشه دار می‌سازید بلکه باعث می‌شوید کودک با درک حس و حال شما متوجه فاصله میان‌تان شود و از این شکاف به نفع خود استفاده کند، تربیت کودک رشوه گیر و باجگیر یا کنترل گر حداقل‌ترین پیامد منفی این اشتباه است.

کودک مطیع همیشه خوب نیست

متاسفانه فرمانبردار و مطیع بودن در فرهنگ ما یکی از مظاهر حسن اخلاق است و دقیقا به همین دلیل نیز همیشه کودک حرف گوش کن و مودب در زمره بهترین کودکان قرار می‌گیرد و تحت عنوان «کودک خوب» مورد ستایش است، در حالی که حقیقت پنهان همین «کودک خوب» چیزی جز کودک بی‌قرار، مضطرب، آشفته، وحشت‌زده و خجالتی نیست. روان‌شناسان معتقدند محتاط بودن، محافظه‌کار بودن، مودب بودن، بی‌دفاع بودن کودک، نشانه نگرانی درونی کودک است که کودک یاد می‌گیرد مثل یک چشم زندگی کند، به این معنی که همه را ببیند، همه را بشنود، مراقب همه باشد، اما هرگز تصویری از وجود خود و خواسته‌ها و انتظارات خود نداشته باشد.

نسرین صفری

روان‌شناس بالینی