بوی مهر و ماه مدرسه

روزهای اول مهر برای خانواده‌هایی که قرار است فرزندشان برای اولین‌بار سر کلاس درس حاضر شود، بسیار سخت و گاهی همراه با دلهره است. کوچولویی که برای اولین بار از آغوش گرم خانواده و محیط خانه دور می‌شود و ساعاتی از روز خود را در جایی به نام مدرسه می‌گذراند، ممکن است دچار احساس ناامنی و اضطراب شده، بهانه‌جویی‌کرده یا حتی از رفتن به مدرسه امتناع کند که این وضعیت گاهی بسیار دردسرساز و موجب سردرگمی و نگرانی والدین می‌شود. در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که والدین می‌توانند با به کار بردن آنها به فرزندان کلاس اولی خود کمک کنند تا با شرایط جدید کنار بیایند.

کودک را مستقل بار بیاورید

سعی کنید هرگز دچار این خطای تکراری نشوید که خود را مسؤول کامل انجام تکالیف کودک بدانید. برخی والدین با سلب‌احساس مسؤولیت در قبال انجام تکالیف از کودک و از همه مهم‌تر با راهنمایی‌های زائد و منحصر کردن انجام تکالیف به حضور دائم خود در کنار کودک باعث شده‌اند کودک اطمینانی به ماحصل عمل خود نداشته باشد و همیشه و در همه حال به برنامه ریزی و نظارت والدینش نیازمند باشد، لذا برای اجتناب از این وضعیت بحرانی، بهتر است بپذیرید شما تنها ناظر، راهنما و هدایتگر ماجرای تحصیل کودک‌تان هستید، پس لازم است به او آموزش دهید هنگام رفتن به مدرسه باید مسائل زیادی از جمله برنامه ریزی، چگونگی انجام تکالیف و زمان انجام کارها و... را خود به تنهایی به‌عهده گرفته و مدیریت کند.

جدایی را تمرین کنید

قبل از رفتن به مدرسه و مواجهه با ترس کودک، بهتر است برای رفع این مشکل اقداماتی انجام دهید، مثلا می‌توانید از چند ماه یا چند هفته قبل از شروع سال تحصیلی تمرینات جدایی را
شروع کنید.

برای انجام این کار ساعاتی از روز را به دور از فرزندتان باشید؛ در کلاس‌های آموزشی ثبت نامش کنید یا او را به پدربزرگ یا مادربزرگش بسپارید و... به مرور زمان، ساعات این زمان دوری را افزایش دهید. با انجام این کار می‌توانید از میزان وابستگی زیاد فرزندتان بکاهید.

گفت‌وگو و نقش بازی کردن

با اندکی خلاقیت و برنامه‌ریزی می‌توانید تمام اضطراب‌ها و استرس‌های کودک دبستانی خود را از بین ببرید و او را برای مدرسه‌رفتن آماده کنید. معمولا ناشناخته بودن محیط جدید و چگونگی حضور در آن فضا باعث ایجاد ترس، اضطراب و دلهره در کودک می‌شود. اگر کودک شما بداند به چه مکانی قرار است برود، بی‌تردید از میزان استرس او کاسته خواهد شد به همین منظور بهتر است با فرزند خود درباره مدرسه رفتن سخن بگویید و تا جایی که امکان دارد ذهن او را با محیطی که قرار است به آنجا برود آشنا کنید. البته یادتان باشد در توضیح چنین مواردی تعادل در گفتار داشته باشید و بیش از اندازه در این‌باره صحبت نکنید. چه بسا ممکن است بچه‌ها در مقابل گفته‌ها، خواسته‌ها و آموزش‌های شما موضع بگیرند. سعی کنید تمام مراحلی را که قرار است، فرزندتان برای رفتن به مدرسه انجام دهد مرحله به مرحله اجرا کنید، به‌‌عنوان مثال، بیدار شدن بموقع از خواب، خوردن صبحانه، پوشیدن لباس، بررسی کردن کتاب و وسایل مدرسه، انتظار برای آمدن سرویس مدرسه و هر کار دیگری که یک دانش‌آموز قبل از رفتن به مدرسه انجام می‌دهد را به او بگویید. از سوی دیگر برای آشنایی بیشتر با مدرسه و وظایف متعاقب آن می‌توانید با ایفای نقش یک شاگرد کلاس اولی به کودک نشان دهید در مدرسه با چه چیزهایی روبه‌رو خواهد شد، چه کارها و رفتارهایی انجام خواهد داد. همه چیز را برای او خوب تشریح کنید، مدرسه، مدیر، ناظم، معلم، همشاگردی‌، درس‌ها، گچ، تخته، خاطرات خودتان، زنگ تفریح و... را مفصل برای او توضیح و آموزش دهید که چگونه دوستانی را برای خود انتخاب کند؛ مثلا نام آنها را بپرسد یا در مورد علایق‌‌شان پرسش کند و... به او یاد دهید که هم‌کلاسی‌ها و هم مدرسه‌ای‌های او قرار نیست با او دوست شوند و اگر یکی از آنها او را انکار کرد این مساله هرگز نباید باعث تکدر خاطر و ناراحتی او شود.

خداحافظی شیرین

روزهای اول با وجود داشتن سرویس، بهتر است خودتان فرزندتان را در رفتن و برگشتن از مدرسه همراهی کنید و با ترتیب دادن یک خداحافظی گرم و متفاوت، انگیزه کودک را برای رفتن به مدرسه بالا ببرید و خاطره خوشی را نیز در ذهن او حک کنید. کش دادن بیش از اندازه خداحافظی، جدایی را سخت و دشوار خواهد کرد، پس بهتر است مراسم خداحافظی را کوتاه و شیرین تمام کنید، او را درآغوش بگیرید، ببوسید و در نهایت به او بگویید بعد از مدرسه منتظرش خواهید بود، حواستان باشد سر قول‌تان باشید و حتما سرساعت آنجا باشید و هنگام دیدار با او با بیان جملاتی چون «تو مایه افتخار مایی»، «چقدر بزرگ شدی» و... حس بزرگ شدن و مسؤول بودن را به فرزند خود القا کنید. حتی می‌توانید هنگام برگشت به خانه درباره اتفاقات مدرسه و کارهایی که کرده، سوالاتی از او بپرسید و از کودک بخواهید روزش را برایتان تعریف کند.

ترغیب کودک

پیش از شروع مدارس، در صورت دسترسی به مدرسه‌ای که قرار است فرزندتان در آنجا درس بخواند و از همه مهم‌تر با هماهنگی مسؤول مربوط، فرزند خود را با فضای آموزشی و کلاس‌هایی که قرار است در آنها درس بخواند، آشنا کنید. برای هیجان انگیزتر شدن این آشنایی، بهتر است از خاطرات خوش دوران مدرسه خود برای او تعریف کنید. خرید لوازم مدرسه اعم از کیف و کفش و لوازم‌التحریر یکی از دیگر راه‌های به هیجان آوردن فرزندتان برای روزهای مدرسه است. این نوع خریدها نه تنها برای کودک سرگرم‌کننده، شاد و مفرح است، بلکه می‌تواند تصویر خوشایندی از رفتن به مدرسه را در ذهن او حک کند. از سوی دیگر برای ترغیب به مدرسه رفتن بهتر است به همراه کودک تقویمی با شمارش‌های معکوس درست کنید که تعداد روزهای باقیمانده تا شروع سال تحصیلی جدید را به نمایش می‌گذارد. بهتر است تاریخ هر روز را درون یک مربع یا دایره کوچک قرار دهید که پس از اتمام آن روز، بریده یا رنگ می‌شود، سعی کنید رنگ زدن یا جدا‌کردن شکل‌های روزهای تمام شده را به فرزند خود بسپارید. با انجام این کار می‌توانید ذهن کودک را برای رفتن به مدرسه آماده کنید.

نسرین صفری

روان‌شناس بالینی