سایت گردشگری توس متحول می‌شود

3 گام بلند برای نشاندن فردوسی بر قله

ابوالفضل مکرمی‌فر
مدیرکل اداره میراث فرهنگی خراسان رضوی

با توجه به سفر رهبر معظم انقلاب در سال 75 به توس و تاکید بر بزرگ کردن فردوسی و ساماندهی پایگاه توس، تلاش برای اجرای برنامه‌های کلان و بزرگی در زمینه احیا، بازسازی، خواناسازی و ساماندهی مجموعه فرهنگی گردشگری فردوسی توس را در دولت یازدهم آغاز کردیم که شامل سه طرح بزرگ ساماندهی پیشخوان فردوسی، ساماندهی سیستماتیک پایگاه و احیا و بازسازی برج و باروی قدیمی و تخریب‌شده توس می‌شود.

مساحت مجموعه آرامگاه فردوسی شش هکتار است و پیشخوان آن 6/5 هکتار است (محوری تا سه‌راه فردوسی) و 42 هکتار هم پردیس مجموعه است که مسیر گردشگری توس بوده و شامل تمام آثار تاریخی موجود در منطقه توس می‌شود.

قرار است در محوطه 6/5 هکتاری پیشخوان یک رهباغ و چهارباغ ایجاد شود. اکنون پیشخوان فردوسی منظری نه چندان زیبا دارد که وجود انواع مشاغل مزاحم و ساماندهی نشده، آن را نابسامان تر کرده که با تبدیل پیشخوان به چهارباغ تمامی این موارد جمع و در صورت ضرورت با شکل و شمایلی زیبا عرضه می‌شود.

طرح چهارباغ که از این هفته با هزینه و همکاری شهرداری عملیاتی می‌شود، مراحل مطالعاتی را پشت سر گذاشته و مصوبات کشوری لازم را اخذ کرده و زمین مورد نیاز طرح هم دوشنبه هفته گذشته (5 شهریور) به شهرداری مشهد واگذار شده است.

کل محوطه تاریخی توس، 360 هکتار است که در گذشته حصار دیواری به طول 7000 کیلومتر، با ارتفاع 9 متر و عرض شش متر، با برج و باروهای بسیار داشته و شامل چهار دروازه رودبار، مرو و نیشابور و رزان می‌شده است. اکنون بخش‌هایی از این برج و باروها باقی مانده و گام بعدی ما در ساماندهی توس، احیای این دیوار تاریخی و برج و باروهایش است. برای اجرای این طرح، 9 میلیارد اعتبار پیش‌بینی شده که این اعتبار توسط دولت تدبیر و امید تامین و قرار شده هر سال سه میلیارد تومان تخصیص داده شود که مناقصه این طرح انجام، پیمانکار طرح مشخص شده و اجرای عملیات کلید خورده است.

سومین برنامه ما در خصوص ساماندهی مجموعه فردوسی، بازسازی و نوسازی تاسیسات قدیمی آرامگاه فردوسی همچون گرمایش و سرمایش و ... و ایجاد و بهسازی زیرساخت‌های خدماتی گردشگری لازم در مجموعه است که مناقصه این طرح هم انجام و پیمانکار مشخص شده و بزودی کار آغاز خواهد شد و امید ما این است که تا پایان سال، دو طرح ساماندهی تاسیسات و چهارباغ به پایان برسد.

اخوان زیر سایه فردوسی

احسان زهره‌وندی

مدیرپایگاه پژوهشی توس

مدیرپایگاه پژوهشی توس در پاسخ به پرسش‌های ما درخصوص نقطه‌ضعف‌های فرهنگی پایگاه فردوسی و کمبودها و اضافات غیرضروری‌اش این‌گونه پاسخ داد:

در پایگاه، اجرای نقالی و شاهنامه‌خوانی روزانه وجود دارد که هر روز از ساعت 8صبح تا 2 عصر توسط آقای صادق‌زاده انجام می‌شود. بازدیدکنندگانی که در این ساعات روز راهی فردوسی شده‌اند، حتما شاهد اجراهای وی بوده‌اند. صادق‌زاده راهنمای گردشگری هم هست.

جدا از حضور صادق‌زاده به عنوان راهنما در نیمه اول روز، برای جبران نبود راهنما در بقیه ساعات روز، سیستمی تعبیه شده که گردشگران از طریق آن می‌توانند روی گوشی آفلاین خود، تمام اطلاعات مربوط به فردوسی و محوطه تاریخی توس را به محض ورود به مجموعه دریافت کنند.

علاوه بر این در روزهای پیک حضور گردشگران که شامل 20 روز از اواخر اسفند تا پایان تعطیلات نوروز است، انجمن راهنمایان گردشگری خراسان در پایگاه به‌طور تمام وقت مستقر شده و خدمات لازم را به گردشگران می‌دهند. این خدمات شامل فصل تابستان نمی‌شود.

برخلاف آنچه گفته شده که عرضه محصولات فرهنگی در پایگاه وجود ندارد، باید اشاره کرد که درون موزه مکانی به شخصی اجاره داده شده که تمام آثار فرهنگی شاهنامه ( مکتوب، تصویری، سی‌دی، مجسمه‌های فردوسی و ...) عرضه می‌شود.

درخصوص ماشینی که مسافران را به آرامگاه می‌برد هم باید گفت ما برای مشارکت جامعه محلی، این امر را به آنها سپردیم و ساخت این ماشین هم ذوق و سلیقه آنهاست که با آن کسب درآمد می‌کنند. البته درباره پخش موسیقی مناسب به آنها تذکر داده‌ایم و بازهم تذکر خواهیم داد.

تعبیه خدمات ایاب و ذهاب از مشهد تا خود آرامگاه خواست و مورد توجه ما نیز بوده و در این خصوص از شهرداری کمک خواسته‌ایم که آنها به دلیل نبود اعتبار نپذیرفتند و ما از همین جا از بخش خصوصی دعوت می‌کنیم در صورت تمایل با ما همکاری کنند.

و درمورد مزار اخوان ثالث هم مساله این است که باوجود ارزش و اهمیت این شاعر بزرگ به دلیل برخی موانع همچون منع قانونی ساخت و ساز در حریم آثار تاریخی ملی (در اینجا فردوسی)، بارگاه‌سازی برای اخوان امکان‌پذیر نیست، گرچه بزودی تابلوهای راهنمایی و اطلاع‌رسانی در مسیر رسیدن به مزار اخوان را تعبیه و نصب می‌کنیم.