گردشگری به‌سلامت ‌

نبود نظارت مستمر بر بازار گردشگری سلامت و قیمت‌های بی‌حساب و کتاب از مهم‌ترین عوامل کاهش سفر گردشگران سلامت به کشورمان است.

سعید هاشم‌زاده، رئیس گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره نظارت بر فعالیت گردشگری بیماران به جام‌جم می‌گوید: وزارت بهداشت به تنهایی مسئول نظارت بر فعالیت این پزشکان و بیماران نیست، بلکه نهادهای امنیتی و انتظامی هم باید در زمینه برخورد با دلال‌ها فعال تر عمل کنند.

هاشم‌زاده درباره برنامه‌های وزارت بهداشت برای پوشش و حمایت از بیماران خارجی و توسعه گردشگری درمانی ادامه می‌دهد: از ابتدای شهریور به تمام بیمارستان‌ها اعلام کردیم برای پذیرش بیماران خارجی باید گواهینامه پذیرش بیماران بین‌المللی را داشته باشند، همچنین سامانه‌ اینترنتی یکپارچه‌ای را برای پوشش بیمار از لحظه ورود به کشور تا بهبود کامل و خروج از کشور راه‌اندازی کردیم در این راستا به دنبال استفاده از ظرفیت بیمه‌ها نیز هستیم تا بیماران را به بیمارستان‌هایی که مورد تایید وزارت بهداشت است هدایت کنیم، به این منظور که بتوانیم خدمات شناسنامه‌دار به آنها ارائه دهیم.

هتل بیمارستان‌های بیمار

طرح هتل بیمارستان‌ها در مناطق مرزی با این بهانه که پزشکانی که در تهران زندگی می‌کنند تمایلی به رفتن به این مناطق برای طبابت ندارند، درست نیست.

کم‌کاری و سرعت پایین در ساخت این هتل بیمارستان‌ها باعث شد تا منتفی شدن ساخت آنها مطرح شود. هتل بیمارستان‌ها از آن جهت مهم هستند که باعث ایجاد اشتغال برای بسیاری از جوانان در استان‌های مرزی می‌شود، همچنین زمینه ورود بسیاری از بیماران خارجی به کشور را فراهم می‌کند. هاشم‌زاده در واکنش به کم کاری در اجرایی شدن و لغو طرح هتل بیمارستان‌ها به جام‌جم می‌گوید: طرح هتل بیمارستان‌ها لغو نشده، بلکه این طرح بنا به مسائل و سوء‌استفاده‌های احتمالی به صورت موقت به حالت تعویق درآمده است و به زودی با برنامه حساب شده و دقیق فعالیت‌های خود را شروع خواهد کرد.

آن طور که رئیس گردشگری وزارت بهداشت و درمان توضیح می‌دهد، بعضی از افراد در هتل بیمارستان‌ها به دنبال سوء‌استفاده‌های مالی و غیر‌عرفی از بیماران و همراهانشان بودند که به آنها این اجازه و امکان داده نشد.

در زمانی که بسیاری از هتل‌های داخلی به دنبال گرفتن تعرفه و هزینه‌های خود بر‌اساس دلار هستند، ایجاد هتل بیمارستان‌ها می‌تواند محلی امن از لحاظ روحی برای بیمار و همراه آن و جلوگیری از سرکیسه کردن بیماران باشد، در واقع هتل بیمارستان‌ها خیلی حضورشان در این وضعیت برای جذب بیمار ضروری است و هدر دادن زمان برای ایجاد آنها می‌تواند تاثیر منفی روی گردشگری درمانی داشته باشد.

شرایط فراهم نیست

با توجه به پایین آمدن ارزش ریال در برابر دلار انتظار و پیش‌بینی این بود که آمار ورود گردشگر درمانی به کشور بیشتر از قبل شود، اما این اتفاق نیفتاد و آمار رشد نکرده است، حتی بعضی از فعالان در صنعت گردشگری سلامت از روز‌های نه‌چندان خوب این صنعت در کشور خبر می‌دهند.

اردشیر اروجی، کارشناس گردشگری سلامت در توضیح بیشتر کم شدن گردشگری سلامت در کشور می‌گوید: پایین آمدن ارزش ریال به این دلیل که مسافر در تبدیل ارز به پول رایج کشور با مشکل مواجه می‌شود نتوانسته آن‌طور که انتظار می‌رفت گردشگران درمانی را به کشور جذب کند.

اما مسئولان وزارت بهداشت نظر دیگری دارند و خبر از آمار و جمعیت نامتوازن می‌دهند: تعداد گردشگران سلامت در نیمه اول امسال با سال گذشته تغییر چندانی نکرده است، بلکه آمار و درصدهایی که برخی رسانه‌ها از آن حرف می‌زنند، مربوط به تغییر مقصد گردشگران است. گردشگران در سال‌های گذشته بیشتر به استان‌‌های یزد، فارس، خوزستان، مشهد، قم و تهران سفر می‌کردند، اما بنا به شرایط رفاهی مقصد خود را تغییر داده‌اند، همین امر باعث شده تا تعدادی از فعالان در این حوزه فکر کنند که گردشگران کمتری به کشور می‌آیند. این در حالی است که اروجی این گفته وزارت بهداشت را رد می‌کند و می‌گوید: زمانی که در کشور ما با بیمار بداخلاقی ‌شده و او به خاطر خدمات بی‌کیفیت ناراضی از کشور خارج می‌شود، باید انتظار تبلیغ منفی در بازگشت به کشور مبدا را داشت، همین امر دیگر اجازه و رغبت در بیمار برای آمدن به بیمارستان‌های ایران را کم می‌کند و این‌که مقصد‌ها عوض شده، فقط توجیه است.

مشهد در صدر توریسم درمانی

در بین مسلمانان بحث گردشگری سلامت با تعریف کلی که از آن در سایر کشورها وجود دارد، متفاوت است. مسلمانان معتقدند که علاوه بر بحث‌های علمی و پزشکی، دعا و نیایش هم در درمان بیماری موثر است. از همین رو شهر مشهد با وجود میزبانی بارگاه امام رضا‌(ع) یکی از پرطرفدارترین شهرهای گردشگری سلامت است.

استقبال و مراجعه‌های زیاد به مشهد برای درمان، نیاز به ساختن بیمارستان‌های مجهز در این شهر را ایجاد کرد. رئیس گردشگری سلامت وزارت بهداشت و درمان در این باره می‌گوید: مشهد از چند جنبه برای بیمار جذاب است، کشور‌های همسایه شرقی به دلیل نزدیک بودن و دسترسی آسان به مشهد نسبت به سایر شهرهای ایران، اولین انتخابشان برای درمان آنجا است. در میان همسایگان عرب زبان هم اتباع عراق به علت شیعه بودن علاقه خاصی به درمان و زیارت در مشهد دارند، همین دلایل کافی است تا مشهد به عنوان پرطرفدارترین شهر از لحاظ پذیرش بیماران خارجی در کشور باشد. شهرهای قم و تهران هم در رده‌های بعدی پر‌طرفدارترین میزبانی از بیماران قرار دارند.

تحریم‌های بی‌اثر بر گردشگری درمان

تحریم‌های دارویی، فعالان حوزه گردشگری درمان را نگران کرده است. آنها با افزایش بهای دارو و کمبودی که از لحاظ دارویی در ماه‌های آینده گریبان جامعه را خواهد گرفت، نگران تغییر مقصد بیماران خارجی هستند، اما وزارت بهداشت و درمان این نگرانی را ندارد.

هاشم‌زاده با این توضیح که 95 درصد از داروهای مصرفی داخل کشور تولید داخل است می‌گوید: داروهای تولید داخل در کشورهای اطراف و حتی آسیای میانه از اعتبار بالایی برخوردار هستند، بنابراین نباید نگران مراجعه کاهش ورود گردشگران سلامت به کشور بود.

از سوی دیگر فعالان حوزه گردشگری سلامت، تبلیغات در زمینه پذیرش بیمار در رسانه‌های کشور‌های مبدا را ناکافی می‌دانند و معتقدند بیشتر مراجعات به شکل تصادفی یا دلالی در لب مرز انجام می‌شود.

پیگیری ضعیف بیمار

از لحاظ کیفیت درمانی و خدمات پزشکی، ایران در صدر کشورهای منطقه قرار دارد، اما این تضمینی برای مراجعه گردشگران سلامت به کشورمان نیست، بیمار غیر از بحث‌های درمانی به پیگیری‌های روحی و روانی هم نیاز اساسی دارد. به این شکل که بیمارخارجی که به کشور مراجعه می‌کند، به خدمات دیگری نیز نیاز دارد.

اردشیر اروجی، کارشناس گردشگری درمانی می‌گوید: یکی از ضعف‌های ما در مواجهه با بیماران خارجی پیگیری نکردن حال بیمار تا بهبود کامل است، ما باید بیمار را بعد از ویزیت رها می‌کنیم در حالی که باید بیمار با مشاورانی که آشنا به زبان او هستند، راهنمایی و پیگیری شود. همین امر می‌تواند باعث افزایش تمایل سایر بیماران برای سفر به کشور ما شود، در واقع باید به دنبال این باشیم تا بیمار خود مبلغ خدمات درمانی کشورمان باشد.

فرصت‌ها همیشگی نبوده و زود می‌گذرد، پایین آمدن ارزش ریال از یک سو و توانایی بالای جامعه پزشکی و درمانی کشور از سوی دیگر پتانسیل لازم را برای رونق گردشگری سلامت در کشورمان ایجاد کرده است، اما فقط زمانی می‌توان به رونق گردشگری سلامت در کشورمان امیدوار بود که این بازار بدرستی مدیریت و دست دلالان از آن کوتاه شود.

بهنام اکبری

جامعه