مدیران شرکت‌های خصولتی دستورالعمل را اجرا نمی‌کنند/ سودهای کلان بورسی شرکت‌ها شفاف نیست

به گزارش جام جم آنلاین ، امیر حسین کاوه، دبیر سندیکای لوله و پروفیل فولادی ایران و عضو اتاق بازرگانی ایران در این زمینه معتقد است برخی مدیران شرکت‌های شبه‌دولتی به این مهم در شرایط جنگ اقتصادی بی‌توجهی کرده و بگونه‌ای دستورالعمل‌های صادر شده دولت را نادیده می‌گیرند. کاوه درپاسخ به سئوال‌های خبرنگار ما اینگونه پاسخ داد که در ادامه می‌خوانیم.
• معضل عدم عرضه مواد اولیه از سوی کارخانه‌های بالادستی چه مدت است که تولیدکنندگان را با چالش روبرو کرده است؟
طی دو سال اخیر بارها این مشکل را به مسئولان یادآوری کردیم، اما هربار تصمیم‌گیرندگان و مسئولان تاکید داشتند چون عرضه کالای مورد نظر از طریق بورس کالا انجام می‌شود شفافیت کمی بر آن حاکم است. درحالی که اینگونه نبود.
• ظاهرا مدتی است دستورالعملی در این زمینه صادر شده است؟
بله؛ این دستورالعمل اخیرا با پافشاری انجمن‌ها و سندیکاهای مختلف از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شد که حاصل تصمیم‌گیری کارگروه معاملات بورس کلا بود. در این کارگروه روند معاملات بررسی شد و در نهایت سیاست‌گذاران اصلی نیز متوجه عدم شفافیت موجود در فرآیند معامله در بورس کالا شدند و این دستور العمل صادر شد ولی تا امروز این دستور العمل از سوی شرکت‌های بزرگ دولتی و شبه دولتی نادیده گرفته شده است. به عنوان مثال فولاد مبارکه از ابتدای مرداد ماه هنوز هیچ عرضه‌ای در بازار نداشته است.
• اجازه بدهید شفاف بپرسم منظور شما این است که قیمت‌ها مهندسی می‌شدند؟
دقیقا؛ من اعتقاد دارم تنها چیزی که در بورس کالا شفاف است فقط نوشته‌های روی تابلوی بورس و عنوان معامله است. درحالی که باقی فرآیند معامله کاملا مهندسی شده و غیر شفاف است. البته اصلی‌ترین دلیل موضوع هم حضور مدیرعامل شرکت‌های بزرگ دولتی یا شبه دولتی در هیات مدیره بورس کالاست. منافع اقتصادی این افراد قطعا اجازه شفافیت به فرآیند معامله نمی‌دهد و کنترل و مهندسی قیمت‌ها یکی از تخلف‌های صورت گرفته است. اجازه دهید اینگونه توضیح دهم، بجز بخشی از کالاها که قیمت‌گذاری آنها را شورای رقابت برای آن تصمیم‌گیری کرده بود باقی قیمت‌ها کاملا مهندسی شده با کنترل عرضه و جریان سازی قیمت انجام می‌شد.
• دستورالعملی که از آن یاد می‌کنید شامل چه مواردی است؟
این دستورالعمل شامل 14 بند با امضاء وزیر صنعت، معدن و تجارت است که فولادسازی‌های بزرگ ملزم به رعایت آن هستند و می‌تواند ساختار عرضه کالاها در بورس کالا را اصلاح و منطقی کند. البته بندهای متفاوتی در این دستورالعمل وجود دارد که خارج از حوصله این بحث است اما مهمترین موارد آن عرضه حداکثری مواد اولیه از سوی تولید کنندگان بزرگ و سقف 5 درصدی بالاتر از قیمت‌های بین المللی است. هرچند فراموش نکنید که در عین ناباوری هیچ یک از شرکت‌ها این دستورالعمل را اجرا تا امروز اجرایی نکرده‌اند.
• تعیین قیمت قبل از این دستور العمل چطور انجام می‌شد؟
واقعا معلوم نبود قیمت‌های پایه براساس چه فرمولی تعیین می‌شد و مبنای مبادلات و معاملات روز قرار می‌گرفت که بعضا از 5 تا 40 درصد بالاتر از قیمت‌های بین المللی بود. اما همانطور که قبلا نیز اشاره کردم امروز با توجه به دستورالعمل یاد شده شرکت‌ها اصولا به سمت کاهش قیمت نمی‌روند. اما برای افزایش قیمت تنها مجاز هستند 5 درصد بالاتر از قیمت بازار بین المللی محصولات را به تولید کنندگان عرضه کنند.
• آیا این تخلف را در جلسه ستاد تنظیم بازار مطرح کرده‌اید؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله اتفاقا در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار که بنده هم حضور داشتم؛ تخلف گسترده را عنوان کردم و گفتم: مدیران دولتی اولین افرادی هستند که دستورالعمل دولت را نه تنها اجرا نمی‌کنند بلکه با آن مخالفت هم می‌کنند. به همین دلیل لازم است برخورد قاطعانه‌ای با این گروه انجام شود، به این دلیل که شرایط فعلی نیازمند آرامش تولیدکنندگان است نه اینکه تنش به بازار تحمیل کنیم. براساس فرمایشات مقام معظم رهبری باید مواد اولیه ایرانی در اختیار تولیدکنندگان ایرانی قرار گیرد تا علاوه بر کاهش خام فروشی زمینه اشتغال و ارزش افزوده بالاتری ایجاد شود.
• آیا این دستورالعمل می‌تواند در کاهش قیمت‌ها تاثیرگذار باشد؟
دقیقا؛ ببینید طی سه یا چهارماه اخیر به دلیل همین مشکلات قیمت‌ فولاد نزدیک به 150 درصد افزایش یافته که این دستورالعمل می‌تواند عرضه بالاتری را در بازار ایجاد کند و قیمت‌ها سیر نزولی به خود خواهد گرفت. اتفاقی که دوباره رونق تولید و اشتغال را ایجاد خواهد کرد.
• شما به عدم عرضه فولادی‌ها اشاره کردید، مطمئن هستید که محصولی برای عرضه در اختیار دارند و وارد بازار نمی‌کنند؟
همواره تولید کنندگان فولاد در اخبار اعلام می‌کنند می‌توانند تمام نیاز بازار را تامین کنند و دولت باید جلوی واردات را بگیرد که همین اظهارنظرها باعث اعمال تعرفه‌ برای واردات فولاد شده است. خوب حالا درست در شرایطی که تولید کنندگان درگیر تامین مواد اولیه مورد نیازشان هستند می‌بینیم 9 میلیون تن فولاد خام ایران در بازارهای خارجی حراج شده درحالی که این فولاد اگر در واحدهای پایین‌دستی به محصولات با ارزش افزوده بالاتری تبدیل می‌شد نه تنها اقتصاد بلکه اشتغال کشور را متحول می‌کرد. پس فولادی‌ها محصول دارند ولی برای منافع بیشتر خود این محصول را داخل ایران عرضه نمی‌کنند. اینجاست که دولت باز باید دست به کار شود و با لغو تعرفه‌ها مقابل این زیاده خواهی ایستادگی کند. درشرایطی که رهبر معظم انقلاب اقتصاد و معیشت مردم را اصلی‌ترین دغدغه مسئولان تاکید فرموده‌اند چرا فولادی‌ها با این سیاست‌ که به زیان منافع ملی ایران است سودهای 50 تا 60 درصدی داشته باشند و تولید کننده به دلیل خرید مواد اولیه داخلی به قیمت بسیار گران باید زیان کند و خطوط تولید یکی پس از دیگری تعطیل شود؟
• به سود فولادی‌ها اشاره کردید، خوب سود این شرکت‌ها در بورس بوده و سازوکار اقتصادی مناسبی برای سهامداران است؟
اشتباه نکنید، نباید افتخار کنیم رشد 270 درصدی برخی شرکت‌ها در بورس حاصل رونق اقتصادی بوده است. چون این تفکری اشتباه است و تنها به دلیل گران‌فروشی این شرکت‌ها به صنایع پایین دستی حاصل شده، من پیشنهاد می‌کنم تعزیرات شرکت‌هایی را که چنین سودهایی در بورس اعلام می‌کنند مورد بررسی قرار دهد تا به عدم شفافیت موجود پی ببرد. پس این شرکت‌ها را نباید تشویق کنیم بلکه باید به عنوان اختلال در اقتصاد کشور جریمه شوند.
• شما به نوعی تاکید می‌کنید فرایند بورس کالا شفاف نیست؟
بله؛ من اعتقاد دارم تنها نوشته‌های روی تابلوی بورس صحیح و شفاف است ولی فرایند کار کاملا غیرشفاف و حتی سئوال‌برانگیز است که باید جلوی این تخلف گسترده گرفته شود. اجازه دهید به این نکته اشاره کنم که چون مدیران عامل شرکت‌های بزرگ شبه دولتی یا خصولتی در هیات مدیره بورس کالا مشغول به فعالیت هستند به هیچ عنوان اجازه شفافیت به فرایند فروش اقلام در بورس کالا را نمی‌دهند.
• در این شرایط فکر نمی‌کنید بورس کالا از کارکرد اصلی خود دور شده است؟
همه می‌دانیم اصولا بورس برای شفاف بودن فرآیند تجاری است درحالی که امروز چنین تجربه‌ای را در ایران نداریم. به همین دلیل سندیکا و برخی اتحادیه‌ها یا دیگر انجمن‌های تولیدی اعلام کردیم با توجه به این شرایط چرا به سمت تخصیص سهمیه‌های قانونی نمی رویم و تولید کنندگان مستقیم از تولیدی کنندگان مواد اولیه خرید نکنند. به این ترتیب مسئولان نظارتی علاوه بر کنترل قیمت فروش مواد اولیه می‌توانند در فروش محصولات نهایی نیز نظارت دقیقی داشته باشند. اجازه دهید برای شما مثالی بزنم امروز شرکت‌های بزرگ دولتی که عمدتا اشتغالزایی بالایی دارند سودهای بالای 70 درصدی می‌کنند درحالی که صنایع کوچک پایین دستی که موتور محرکه اشتغال و اقتصاد هستند سود 5 درصدی می‌برند و به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند. خوب حالا شما بگویید کدام سازوکار باید اجرایی شود که مشکلات را بتوانیم مدیریت کنیم.
• شرایط تولید و فعالیت اعضای این سندیکا چگونه است؟
طی 5 سال گذشته 35 کارخانه لوله و پروفیل تعطیل شده‌اند که هر کدام حداقل 100 نفر پرسنل داشتند، بطور کلی اکنون در سندیکای لوله و پروفیل حدود 160 کارخانه فعال هستند که اشتغالزایی آنها به صورت مستقیم 40 هزار نفر برآورد شده و براساس برآوردها چون صنایع پایین دستی نیاز به تولید این کارخانه‌ها دارند قطعا اشتغالزایی بالاتری هم ایجاد می‌شود.

عماد عزتی/ جام جم آنلاین