ریز پهنه بندی علیه زلزله

در کشورهای توسعه‌یافته بر‌اساس مطالعات و تحقیقاتی که انجام می‌گیرد مناطق زلزله‌خیز دسته‌بندی و مشخص می‌شود، این مطالعات به اصطلاح ریز‌پهنه‌بندی نامیده می‌شود.

تحقیقات زمین‌شناسی در حوزه سازه و زلزله باید قبل از وقوع بحران انجام شود تا حداقل کارشناسان از مناطق زلزله‌خیز و مناطقی که روی گسل قرار دارد مطلع باشند، این امر باعث می‌شود از صدور مجوز ساخت ساختمان‌های مهم و حساس در این مناطق جلوگیری شود.

در تهران چند نقطه زلزله خیز وجود دارد. این نقاط روی گسل هستند که از قبل مشخص و شناسایی شده‌اند، در این مناطق نباید هیچ‌گونه ساخت و سازی انجام شود. برای استفاده بهینه از این نقاط می‌توان آنها را به فضایی همچون پارک تبدیل کرد. همچنین در این نواحی باید حریم ایجاد شود و نزدیک حریم گسل‌ها ساخت و سازها به حداقل برسد، اگر ساخت و سازی هم صورت بگیرد باید با رعایت اصول خاصی انجام شود.

برای گسل‌هایی که در تهران وجود دارد، زلزله‌هایی بالاتر از هفت ریشتر پیش‌بینی شده است. گسل هفت ریشتری بدون شک ویرانگر است و می‌تواند جان خیلی‌ها را به خطر بیندازد. برای کمتر شدن خسارت‌ها و ویرانی‌های این گسل‌ها رعایت اصول ساخت و ساز مهم و حائز اهمیت است. منظور از رعایت اصول، ساخت بناهای مستحکم با اسکلت بتونی قوی است. بنابراین ضروری است مجوز ساخت و ساز با رعایت فاصله از خود گسل صادر شود و ساخت و ساز در مناطق نزدیک به گسل به‌هیچ‌عنوان انجام نشود.

به‌طور مثال در شهر ماناگوا توجه به ریز پهنه‌بندی‌های زلزله بسیار دقیق است و باید دقیقا بدانند هر خیابان به چه اندازه مخاطره دارد و چه اصولی باید رعایت شود، هر خیابان مجاز به ساخت و ساز‌های دو طبقه‌ای است یا بیشتر. به هر حال اگر در کشور ما نیز به این ریز پهنه‌بندی‌ها توجه شود می‌توان درصد زیادی از مخاطرات را به کاهش داد.

شریف مطوف

استادیار دانشگاه شهید بهشتی