کودک آزاری درون خانه

روان‌شناسان معتقدند کودک آزاری والدین و آسیب‌هایی که از مهم‌ترین منبع دلبستگی و امنیت کودک بر جسم و روان او تحمیل می‌شود اغلب عواقبی ناخوشایند و لطماتی جبران ناپذیرتر از زمانی دارد که کودک توسط غریبه‌ها مورد آزار قرار می‌گیرد.

وقتی تو را نمی‌بینم!

نادیده گرفتن و بی‌توجهی به انتظارات و خواسته‌های طبیعی کودک از جمله شایع‌ترین نوع کودک‌آزاری است. مادری که به‌خاطر حفظ تناسب اندام خود، به نوزادش شیر نمی‌دهد و در قبال ایمنی کودک در برابر بیماری‌های جسمانی و روانی، متقبل مسئولیتی نمی‌شود یا پدر و مادری که به جای تغدیه سالم، کودک را به مصرف غذاهای آماده و فست‌فودها عادت می‌دهند یا به نظافت و بهداشت کودک بی‌توجه هستند یا برای تنبیه یا حتی شوخی با کودک، در کوچه و خیابان از دید کودک خارج می‌شوند و از همه مهم‌تر والدینی که به هر دلیل موجه و ناموجهی به کودک محبت نمی‌کنند، با او گفت‌وگو نمی‌کنند یا هنگام صحبت، به حرف‌های او توجه چندانی ندارند یا نسبت به آموزش و تربیت کودک بی تفاوت هستند و او را بی‌اطلاع و بدون تربیت لازم روانه جامعه می‌کنند، بی‌تردید جزو مهم‌ترین دسته از متهمان کودک‌آزاری محسوب می‌شوند که با نادیده گرفتن کودک و بی‌توجهی به موجودیت مستقل، فعال و پویای آنها، آسیب‌های متعدد و جبران ناپذیری را بر روان و جسم کودک وارد
می‌کنند. متاسفانه اغلب این نوع از آزارگری‌ها قابل مشاهده نیست و هیچ والدی به خاطر ارتکاب به این خطاها مورد سرزنش و مجازات قرار نمی‌گیرد.

وقتی نمی‌دانم اما باعث آزارت می‌شوم!

گاهی اوقات والدین ، ناآگاهانه منبع آزارگری هستند؛ رفتارهای نامطلوب و شایعی که به دلیل عمومیت داشتن و تکرار زیاد، قبح‌شان فرو ریخته شده، اغلب بدون آن که متوجه عواقب منفی کارشان باشند، نشانی از کودک آزاری دارد؛ مثل مادری که به دلیل خشم و عصبانیت، کودک خود را در خیابان بشدت کتک می‌زند یا جلوی چشم همگان، او را مورد سرزنش، شماتت و مواخذه قرار می‌دهد.

محرومیت‌ها، فشارهای روانی و جسمی که برخی والدین، تنها به‌عنوان یک شیوه تربیتی و به‌منظور برقراری انضباط، آنها را اعمال می‌کنند نیز نمونه دیگری از رفتارهای کودک آزاری است. به‌عنوان مثال والدینی که هر رفتار طبیعی کودکانه را بشدت مورد انتقاد قرار می‌دهند یا اصرار افراطی و ناموجهی برای رعایت برخی از اصول تربیتی قراردادی و خانوادگی دارند، بدون آن که مطلع باشند کودک آزاری می‌کنند.

وقتی با رفتارهایم، تو را خط خطی می‌کنم!

تحقیر، تمسخر، دشنام دادن، مقایسه کردن یا کسی را به رخ کشیدن، عمومی‌کردن یا صحبت مدام از رفتارهای نامطلوب کودک نزد دیگران، حبس طولانی در اتاق به منظور تنبیه کودک، ایجاد حس ناامنی با طرد یا رها کردن کودک و حتی محدود کردن‌های افراطی او و نادیده گرفتن حقوق طبیعی‌اش از جمله مهم‌ترین مصادیق رفتاری آزارگرانه است که تحت عنوان آزار روانی یا آزار خاموش شناخته شده‌اند.

آزار روانی کودک از نظر شیوع و عادی شمرده شدن شباهت بسیاری با بی‌توجهی دارد اما برخلاف عادی بودن، به‌دلیل اثرات سوء و مخرب بسیار و با القای حس حقارت و خود کم‌بینی در کودک، مانع رشد شخصیت و پرورش استعدادهای کودک شده و صدمات روانی جبران‌ناپذیری را بر روان کودک تحمیل می‌کنند.

وقتی زخمی و کبود می‌شوی!

تکان دادن، هل دادن، ضربه زدن یا کشیدن عضوی از بدن کودک، نیشگون گرفتن، کتک زدن یا اعمال هر گونه رفتار خشونت‌آمیزی که به‌عنوان نوعی روش تربیتی یا ابزاری برای پرورش و تادیب صحیح کودک به‌کار گرفته می‌شود از جمله مصادیق آزار جسمانی کودک محسوب می‌شود که معمولا با تظاهرات جسمانی آشکاری چون کبودی نواحی مختلفی از بدن، شکستگی استخوان‌ها، خراش‌ها و زخم‌ها آشکار می‌شوند.

وقتی به ورود ممنوع ها وارد می‌شوم!

آزار جنسی از دیگر انواع کودک‌آزاری است که اغلب بسیار حساسیت برانگیز بوده و معمولا برخلاف آزار روانی، مورد توجه و قابل پیگیری است.

معمولا همه پدر و مادرها بر این بخش از تربیت توجه افراطی دارند و از آنجا که بروز آن را مختص به آشنایان خارج از اعضای خانه یا غریبه‌ها می‌دانند اغلب به‌دنبال اتخاذ تدابیر امنیتی مختلفی هستند که فرزندشان را در برابر آن تعرضات مصون نگه دارد، غافل از آن که گاهی اوقات، خود، عامل تعرض به حدودهای جنسی و بدنی فرزندشان هستند.

متاسفانه برخی از والدین به طور کاملا ناآگاهانه کودک خود را در معرض تجربه چنین مسائلی قرار می‌دهند، مثلا کودکی که والدین خود را در حال زناشویی می‌بیند یا کودکی که از سر محبت افراطی والدینش، مورد لمس یا بوسیدن‌های غیر متعارف قرار می‌گیرد یا به منظور انجام امورات نظافتی و پزشکی اندام جنسی او لمس می‌شود، به طور قطع و یقین مورد آزار قرار گرفته است.

نسرین صفری - روان‌شناس بالینی