وقتی بدن جوش می‌آورد

گمان شما درست است. علائم مذکور می‌توانند گویای کم آبی بسیار شدید در فرد باشد که مراحل درمان آن نیز دیگر به صورت معمولی نیست. در عین حال جالب است بدانید اگر فقط 2 تا 5 درصد آب بدن کاهش یابد، فرد با مشکلات جدی همچون کاهش تمرکز، سرگیجه، سوزش دستگاه گوارش، مشکلات قلبی و... مواجه می‌شود. لذا این باور که چون دوسوم حجم بدن را آب تشکیل می‌دهد و بدن با مساله کمبود آب مواجه نمی‌شود، کاملا غلط است.

با توجه به جدی بودن مخاطرات کم آبی مخصوصا در این روزهای گرم تابستانی سراغ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه رفتیم و با او درباره علائم اولیه کم آبی و موثرترین اقدامات حل مساله به گفت‌وگو نشستیم .

خشکی مخاط دهان می‌تواند اولین نشانه ساده اما بسیارمهم کاهش آب بدن باشد. به محض مشاهده این علامت، بلافاصله حتی با نوشیدن یک جرعه آب، عطش بدن را کاهش دهید و در فرصت مناسب حتما به میزان نیاز بدن آب بنوشید. به همین دلیل متخصصان تأکید دارند، در هر شرایطی بطری آب به همراه خود داشته باشید.

حتما شما هم توصیه‌های مختلفی را درباره میزان آب مصرفی (روزانه 8 تا 13) شنیده‌اید و احتمالا ثابت و یکسان نبودن این اظهارنظرها شما را هم سردرگم کرده است. برخی متخصصان معتقدند افراد بدون توجه به این توصیه‌های لیوانی، ملاک مصرف آب را علائم و نشانه‌های دریافتی از بدن خود بدانند که به اولین و ساده ترین نشانه‌های آن اشاره شد.

اما مهم‌ترین روش بررسی کم آبی؛ بررسی تروگور پوست است. یعنی که اگر پوست دست یا پا را فشار دهید و پوست سریع به حالت عادی بازگردد، بدن با کم آبی مواجه نیست. اما اگر این فشار دادن با تأخیر و کندی اتفاق بیفتد در این صورت بدن دچار کم آبی است و حتما نسبت به رفع آن لازم است اقدام کنید.

افرادی که شغلشان به گونه‌ای است که در معرض آفتاب کار می‌کنند مانند کارگران و رانندگان یا زیاد حرف می زنند مانند معلم ها، حتما به وضعیت آب بدن خود بیشتر و دقیق‌تر توجه داشته باشند.

درمان کم آبی

متناسب با شدت اختلال پیش آمده فرآیند درمان کم آبی نیز متفاوت است.در صورتی که سطح کم آبی پایین باشد، فرد می‌تواند با مصرف مقدار مورد نیاز بدن مشکل را رفع کند اما اگر با کمک علائم مذکور مشخص شد که بدن در سطح متوسط یا شدید با کم آبی مواجه است در این زمان مایع درمانی شروع می‌شود.

در کم آبی‌های متوسط تا شدید به دلیل آن که بدن الکترودهای پتاسیم، سدیم، بی‌کربنات و سایر املاح را از دست می‌دهد، درمان کم آبی دیگر با مصرف آب ساده امکان‌پذیر نیست. در سطح متوسط فرد می‌تواند با تهیه و مصرف محلولی متشکل از مقداری نمک، شکر و کمی آبلیمو آب و املاح مورد نیاز بدن را تامین کند.

همچنین مصرف پودرهای او.آر.اس (O.R.S) از داروخانه‌ها نیز بسیار موثر است.اما اگر کم آبی شدید بود که معمولا علائم آن به شکل اسهال و استفراغ، کاهش تمرکز، سرگیجه، سوزش معده بروز می‌کند، در این شرایط فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند و در بیمارستان تحت درمان قرار گیرد.

درمان کم آبی با دانه‌های گیاهی

خاکشیر و تخم شربتی از جمله دانه‌های گیاهی هستند که به واسطه خاصیتی که برای کاهش تشنگی دارند، در فصل گرما بیش از هر زمان دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مصرف این دانه‌ها مفید است اما لازم است توجه داشته باشیم که خاکشیر و تخم شربتی یا هر محصول گیاهی دیگری می‌توانند کم آبی‌های خفیف را رفع کنند و در صورتی که فرد با کم آبی متوسط یا شدید مواجه باشد به دلیل املاحی که بدن از دست داده است، مصرف این مواد به مقدار زیاد نمی‌تواند مساله را حل کنند.

یکی از باورهای غلط درباره رفع تشنگی، مصرف نوشابه‌های گازدار است. رفع عطش ناشی از مصرف این نوع مایعات کوتاه‌مدت است. این نوشیدنی‌ها به دلیل قند فراوانی که دارند، زمانی که می‌خواهند از بدن دفع شوند اتفاقا مقدار آب بیشتری از بدن را مصرف می‌کنند و برخلاف انتظار نه تنها برای رفع تشنگی کمک رسان نیستند بلکه در نهایت آثار منفی هم دارند.

بیماری‌های متاثر از کم آبی

در بین عوامل موثر در ابتلای افراد به بیماری، احتمالا تاکنون نشنیده‌اید که کم آبی می‌تواند منشأ ابتلای افراد به بیماری‌های مختلف باشد. عفونت مجاری ادراری، پیری زودرس، اضطراب، گیجی، کلسترول بالا، آرتریت روماتوئید، فشارخون بالا، بیماری‌های ریوی همچون آنژین، آسم، سوزش معده و یبوست از جمله بیماری‌هایی است که کم آبی بدن نقش مهم و مستقیم در ابتلای فرد به آنها دارد.

نکته مهم دیگر این که، کم آبی برای همه افراد در هر گروه سنی خطرناک است اما برای مبتلایان به دیابت، مشکلات قلبی ـ عروقی و گوارشی، میگرن، زنان باردار خطرناک‌تر است و این موضوع رفع مساله کم آبی را در میان افراد مذکور با اهمیت‌تر می‌کند.

سهیلا فلاحی
سلامت