در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
او در 14 تیر 1361 جزو یکی از 4 دیپلماتی بود که همراه احمد متوسلیان، تقی رستگار مقدم و سیدمحسن موسوی- که در قالب یک هیات دیپلماتیک به لبنان رفته بودند- توسط نیروهای فالانژ ربوده و به نقطه نامعلومی منتقل شد.
با گذشت این سالها باز هم شنیدهها و اظهارنظرها حاکی از آنند که این چهار نفر هنوز زنده و در اسارت هستند، مسالهای که همدورهایهایش هم به آن امید دارند و همچنان برای بازگشتش دست به دعا هستند.
امیدی که هنوز زنده است
علی فریدونی که از عکاسان جنگ است و تجربه همراهی با اخوان را دارد، در یکی از گفتوگو هایش از روزی گفت که خبر احتمال زنده بودن این گروه را شنید، او در این باره میگوید: امیدوارم عمر من کفاف بدهد تا یک بار دیگر کاظم را ببینم، چون با او خاطرات خیلی خوبی داشتم. آرزویم این است او به آغوش وطن و خانوادهاش برگردد. اخوان یکی از بیحاشیهترین کسانی بود که در دوران جنگ با او آشنا شدم. او یک رزمنده تمام عیار بود و با وجود جوان بودنش فضای روحانی و معنوی جبهه را در خود تا زمان اسارتش حفظ کرد. من از اخوان، زندگی کردن و اخلاق و رفتار را یاد گرفتم. اگر برگردد با تمام وجود او را در آغوش میگیرم و میبوسمش.
این صحبتها تمامی ندارند و هر کس که اخوان را میشناسد، هنوز امید به دیدنش دارد. سیفا... صمدیان هم که در حال حاضر رئیس انجمن عکاسان ایران است، درباره اخوان میگوید: به کاظم اخوان نه میتوانم شهید بگویم، نه جاویدالاثر، واقعا فکر میکنم هنوز امکان دارد که او برگرد.
سهند، پسرم تا بچه بود و یادش مانده بود، همیشه میگفت «عمو کاظم» کی برمیگردد، چون او از اتاق سهند و خانه ما رفت و دیگر برنگشت.
علاوه بر این حرفهای ادامه دار، آثار و سبککاری اخوان هم جزو مواردی است که او را در جان تاریخ جنگ حک کرده است. بنا به نظر هنرمندان و کارشناسان مختلف، آثار او از صراحت و شفافیتی برخوردار است که بینندهاش را به عمق فاجعه، غم و حتی شادی که در کار است میبرد، عکسهایی که فریم به فریم آنها به اندازه یک دنیا حرف دارند.
اقدامات ادامهدار برای عکسهای اخوان
اما این عکسها امروز کجا هستند و چه سرنوشتی دارند. این موضوعی بود که سیدعباس میرهاشمی رئیس انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس که سالهاست در این انجمن روی عکسهای کاظم اخوان و جمعآوری آنها کار کرده است، درباره آخرین وضعیت آنها و برنامهای که برایش دارند، به جامجم میگوید: کار کردن روی عکس پروژه دشواری است که زمان میبرد. ما هم در این سالها مجموعهای از عکسهای کاظم اخوان را جمع آوری کرده ایم و در نظر داریم تا این عکسها را در قالب مجموعهای منتشر کنیم. در این مسیر برای جمع آوری آثار او از مراکز مختلف اقداماتی را انجام داده ایم و براساس سناریویی که انجمن برای قالبهای انتشاراتش تدوین میکند، در حال پیشروی هستیم. در حال حاضر هم انتخاب اولیه آثار را برای این مجموعه شروع کردهایم و این اقدامات
ادامه دارد.
تعداد این کارها و شیوه جمع آوری آن با توجه به زمان نسبتأ کوتاهی که اخوان در جبههها عکاسی میکرد، از دیگر مواردی بود که میرهاشمی در پاسخ به آن گفت: آمار مشخصی از تعداد آثار نداریم، اما تعداد زیادی از این آثار شامل کارهایی است که در زمان جنگ، ستاد تبلیغات جبهه برای جمعآوری آن اقدام کرده بود و ما با هماهنگیای که سالها قبل با هم داشتیم آنها را اسکن و حفظ کردیم. این پایه کار ما شد و بعد از آن ضمن تعامل با دوستانی که با عزیزمان، اخوان ارتباط داشتند هم کارهای دیگری را جمعآوری کردیم، مجموعهای که چند هزار اثر را در خود جای داده و ما در حال تقسیمبندی آن براساس موضوع، محل و زمان کارها هستیم تا قابلیت بررسی جدیتری را داشته باشیم.
نگاه جدی به جنگ
نگاه کاظم اخوان در عکسهایش و سبک و سیاق این هنرمند که باعث شده تا بعد از گذشت سالها ما شاهد عکسهایی باشیم که شفاف و واقعی، راوی تاریخ دردناکی از کشورند، موضوع دیگری بود که رئیس انجمن انقلاب و دفاع مقدس درباره آن میگوید: کاظم اخوان مدت کوتاهی از جنگ عکاسی کرده و در همان مجموعه آثار هم گزارشهایی را میبینید که اتفاقات آن دوران را به تصویر کشیده است، سخنرانیها، فضاهای عمومی، مناسبتها و... از مواردیاند که در عکسهای او دیده میشود، اما ویژه ترین بخش آثار او عکسهایش از جنگ است، عکسهایی که با حضورش در خطوط مقدم و پرتشویش با شجاعت تام شکل گرفته و تأثیرگذاری ویژهای دارد. او نگاه بسیار جدی و بیتعارفی به جنگ دارد و آثار او جزو به یادماندنیترین تصاویر از جنگ هستند. تعدادی از این کارها در شش جلد اول کتابهای جنگ تحمیلی (دفاع در برابر تجاوز) که همزمان با جنگ منتشر شد، ارائه شد و ما هم امیدواریم بقیه آنها را به صورت قابل قبول ارائه کنیم.
چند عکس از اخوان که شاید خیلیها آنها را دیده باشند
چریک دوربین به دست
سالی نیست که دردنامهای از سوی خانواده کاظم اخوان منتشر نشود، خانواده چشمانتظاری که هنوز که هنوز است و با گذشت بیش از 35 سال از مفقود شدن این عکاس همچنان از هر فرصتی استفاده میکند تا شاید نشانی از او بگیرد. کاظم اخوان عکاس خبرگزاری ایرنا بود که در 14 تیرماه 1361 در پست بازرسی برباره توسط عناصر شبه نظامی متحد اسرائیل موسوم به نیروهای فالانژیستها دستگیر و به نقطه نامعلومی انتقال داده شد. حالا بعد از دوری 36 ساله این هنرمند شاید کسی ردی از او نداشته باشد اما آثار او در ذهن چندین نسل از ایرانیان ثبت شده است، برخی از آثار کاظم اخوان آنقدر دیده شدهاند که به نوعی بهعنوان نمادی از یک دوره زمانی شناخته میشوند. تصاویری که به خاطرهای جمعی برای ایرانیان تبدیل شده است.
بسیاری از شاهکارهای عکاسی خبری در جریان وقایع نگاری در دوران دفاع مقدس خلق شدهاند. یکی از این وقایعنگاریها تصویری است از شهیدی که بر خاک جبهههای جنوب آرمیده و خون از زیر او بر خاک روان شده است. هنرمند خالق این تصویر در کنار شهید زانو زده و با احترام نقش عشق را در عکس خود جاودانه ساخته است. این عکس اثر کاظم اخوان است. هنرمندی که با عکسهای ماندگارش سهم به سزایی در ثبت تصویر حماسه دفاع مقدس دارد. وقتی از حماسه و حضور و مقاومت و ایثار سخن به میان میآید در میان عکاسان و تصویرگران آن دوران، نام کاظم اخوان خودنمایی میکند.
چهره جوان، آرام و مصمم کاظم اخوان، روحیه پرشور و کنجکاو، نگاه جستوجوگر و هنرمندانه، شجاعت، سلحشوری و خستگیناپذیری او در تک تک عکسهایش دیده میشود. در هر تصویر بخشی از واقعه دفاع و حماسه ثبت و ماندگار شده است. گرچه در عکاسی خبری و مستند، اهمیت سوژه به مراتب بیشتر از نگاه هنرمندانه و توجه به ترکیب بندی و زیباییشناسی است اما در عکسهای اخوان، زاویه نگاه به سوژه در جهت تاثیرگذاری بیشتر و کادربندیهای راحت نشان میدهد که او به جنبههای هنری نیز کاملا توجه داشته است.
یکی از نقاط عطف زندگی اخوان، حضورش در ستاد جنگهای نامنظم در کنار شهید مصطفی چمران بود. از زمان حضور این عکاس در کنار شهید چمران عکسهای بسیاری ثبت شده است که جزو اسناد ارزشمند تصویری بخشی از هشت سال جنگ تحمیلی بهشمار میروند. چمران و گروهش در این ستاد دست به عملیاتهای پیچیده و خطرناکی میزدند و شرایط برای حضور یک عکاس بین این نیروها دشوار بود. با این حال، اخوان با روحیهای که داشت مدتها در کنار شهید چمران ماند و در تعداد زیادی از عملیاتهای خطرناک آنها حضور داشت و عکاسی کرد.
او سلاح بر دوش و دوربین در دست سنگر به سنگر پیش میرفت و زمان را در قاب عکسهایش متوقف میساخت. عکسهای او به گونهای است که حضورش را جلوتر از رزمندگان در خاکریزها و جبههها نشان میدهد. در آن زمان او فیلمهایش را از مناطق جنگی به تهران میفرستاد تا در خبرگزاری ایرنا ظاهر و چاپ شده و در اختیار رسانهها قرار گیرد و هر بار پس از چاپ عکسها تعجب و تحسین همگان برانگیخته میشد.
فاطمهشهدوست
فرهنگوهنر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد