روایت جام‌جم از حاشیه‌های اعطای طرح ترافیک خبرنگاری

یک شهر و 4800 خبرنگار!

اعلام فهرست خبرنگارانی که در سال 97 مشمول دریافت طرح ترافیک شده بودند، بهانه‌ای شد تا به موضوع حقوق خبرنگاران پرداخته شود، حقوقی که بخشی از آن نانوشته بوده و حتی مرجع رسیدگی به آن نیز روشن نیست. ماجرا به زمانی باز‌می‌گردد که شورای شهر اعلام کرد که سال 97 به خبرنگاران طرح ترافیک اعطا نمی‌کند که با اعتراض بخشی از خبرنگاران روبه‌رو شد. کش‌وقوس‌های این ماجرا به جایی رسید که شورای شهر با اعطای طرح ترافیک خبرنگاران با تخفیف 50 درصد موافقت کرد. پس از آن نیز اعتراض‌ها ادامه داشت تا این‌که در نهایت فهرست اسامی خبرنگاران مشمول دریافت طرح ترافیک با تخفیف 90 درصد اعلام شد.

کد خبر: ۱۱۵۰۵۱۹

رانت یا حق؟!

اعطای برخی مواهب ویژه نظیر طرح ترافیک تقریبا رایگان به خبرنگاران همیشه مورد سوال و چالش عده‌ای بوده است. مخالفان بر این باورند که اعطای این تخفیف‌ها به خبرنگاران در حالی که خیلی از اقشار جامعه محروم از این امتیازها هستند در واقع نوعی «رانت» به خبرنگاران و رسانه‌ها است اما از سوی دیگر، موافقان این موضوع می‌گویند که خبرنگاران به دلیل نوع شغلشان و لزوم سر کشیدن به حوزه‌های خبری خود ناگزیرند که وارد طرح ترافیک شوند و به دلیل هزینه بالای این طرح، طبیعتا اعطای تخفیف به آنها کمک به رسالت خبرنگاری است البته دریافت این تخفیف توسط افراد شاغل در رسانه‌ها مانند سردبیران و مدیران مسئول و کارمندان که فعالیتشان مستلزم کار خبرنگاری به اصطلاح میدانی نیست؛ همیشه مورد پرسش و اعتراض بوده است مسئول بررسی مدارک و اسناد متقاضیان استفاده از سهمیه ویژه خبرنگاران برای تردد در طرح ترافیک به رسانه‌ها هم گفته بود: «آیین‌نامه مصوب شورا صراحت دارد که اولویت برای اعطای سهمیه ویژه تردد در طرح ترافیک با صاحب امتیازان و مدیران مسئول رسانه‌ها نیست.»

یک شهر و این همه خبرنگار!

داستان طرح ترافیک خبرنگاران اما با گذشت چهار ماه از سال 97 هنوز ادامه دارد. با اعلام نام 2240 نفر دریافت‌کننده طرح ترافیک ویژه خبرنگاران دوباره سوالات و حاشیه‌ها در مورد این «امتیاز خاص» رسانه‌ها
بالا گرفت. در لیست منتشر شده توسط شهرداری تهران، برخلاف گفته‌های قبلی، نه تنها خیلی از مدیران مسئول و سردبیران رسانه‌های نامدار و گمنام حضور دارند بلکه نام‌هایی به چشم می‌خورند که اساسا در خبرنگار بودن آنها شبهه وارد است. «بر اساس مصوبه‌های شورای اسلامی شهر تهران، متقاضیان باید معرفی‌نامه‌ای از سوی یک خبرگزاری، نشریه، پایگاه اطلاع‌رسانی، تشکل صنفی فعال در حوزه رسانه یا سازمان و موسسه فعال در حوزه تولید خبر ارسال می‌کردند و همچنین؛ مدرکی دال بر اشتغال مستمر به کار خبری ارائه می‌دادند.» اشتغال مستمر مساله‌ای است که تعیین مصادیق آن کار راحتی نیست.مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در اردیبهشت 97 گفته بود: «بیش از ۴۸۰۰ تقاضای مجوز ورود به طرح ترافیک از سوی خبرنگاران به معاونت حمل و نقل آمده که نزدیک به ۴۰۰ مدرک جعلی یا بی‌ربط بوده است.» این آمار برای خیلی‌ها سوال‌برانگیز یا حتی تا حدودی تکان‌دهنده است، خبرگزاری‌های اصلی کشور که قاعدتا بیشترین نیروها را در اختیار دارند بین 200 تا 300 خبرنگار در تحریریه آنها مشغول به کار هستند و این میزان متقاضی طرح ترافیک یعنی فقط در تهران به اندازه 20 خبرگزاری تراز اول کشور خبرنگار وجود دارد! این در حالی است که با رصد روزانه رسانه‌های مستقر در تهران به نظر می‌رسد میزان تولید خبر با عدد 2240 خبرنگار دریافت‌کننده طرح ترافیک همخوانی ندارد.

نبود نظام صنفی و آب گل‌آلود خبرنگاری

پرسشی که باید پاسخ داده شود این است که در جریان تولید اخبار برخی رسانه‌ها نه‌تنها نقشی جدی ندارند، بلکه در لایه‌های چندم نیز حضور ندارند و تنها مصرف‌کننده اخبار رسانه‌های اصلی هستند، با این حال گاهی دیده می‌شود که این سهمیه‌ها به آنها نیز اختصاص داده شده است. نظام‌مند نبودن صنف خبرنگاران باعث شده که تعریف جامع و مانعی از «خبرنگار» در کشور وجود نداشته باشد؛ به همین دلیل نهادهای مختلفی در احراز هویت خبرنگاران خود را صاحب‌حق می‌دانند. از دیگر سو خبرنگارنماهایی همواره از آب گل‌آلود این نابسامانی‌ها سوءاستفاده کرده و باعث انحراف جریان صحیح رسانه‌ای کشور شده‌اند.