مراقب سلامت تیروئیدتان باشید

هرچه سن بالاتر برود احتمال این اختلال بیشتر می‌شود. یعنی از 35 سال به بالاو بخصوص بالای 50 سال این احتمال بیشتراست ولی اهمیت آن مربوط به سنین پایین است.

چون ترشحات غده تیروئید برای رشد مغزی و توان ذهنی بویژه در دوسال اول زندگی بسیار مهم است.

پرکاری و کم‌کاری تیروئید چطور اتفاق می‌افتد و چه عوارضی دارد؟

غده تیروئید در همه افراد وجود دارد و مهم این است این غده درست کار کند. این غده از غدد درون‌ریز بدن است و جلوی گردن زیرسیب آدم قرار دارد. دربرخی افراد سیب آدم بسیار برجسته است.

این غده دوتا لب دارد یا مثل کتاب بازاست. شاید شکل بال پروانه یا پاپیون باشد. هرلب به اندازه بند انتهایی انگشت شست و حدود 15 تا20 گرم در یک فرد بالغ 70 کیلوگرمی وزن دارد. هورمون‌های این غده T3 و T4 هستند که روی سوخت و ساز بدن و سلامت بدن نقش دارند. اگر این دو هورمون بیش ازحد ترشح شوند فرد احساس گرما و کم شدن وزن می‌کند.

اگر این دو کم ترشح شوند فرد احساس سرما، اضافه‌وزن، رخوت، سستی، زود خسته شدن وکاهش توان ذهنی می‌کند. همچنین یبوست، ریزش مو، پف‌آلودگی صورت، افزایش وزن، اختلالات قاعدگی در خانم‌ها و افسردگی در موارد شدید کم‌کاری تیروئید دیده می‌شود.

کم‌کاری چگونه درمان می‌شود؟

کم‌کاری خفیف کم سروصداست و آزمایش آن را نشان می‌دهد. در بیشتر موارد کم‌کاری مادام‌العمراست. مصرف لو تیروکسین با تجویز پزشک باید مدام و به صورت ناشتا باشد. اگر فرد فراموش کرده قرص بخورد بعد از صبحانه یا ناهار یا شام یادش افتاد می‌تواند قرص را بخورد. در 10درصد افراد کم‌کاری گذراست. اما این پزشک است که دارو را کم می‌کند نه بیمار. اهمیت غده تیروئید در دوران نوزادی و شیرخوارگی بیشتر است. چون کم‌توانی ذهنی ناشی ازآن برگشت‌ناپذیر است .

چطور باید متوجه ابتلا به کم‌کاری تیروئید شد؟

اگر کم‌کاری متوسط وشدید در کودک باشد و ما متوجه آن نشویم باعث کاهش بهره هوشی و توان ذهنی کودک می‌شود.

خوشبختانه ازسال 1385 به بعد برنامه غربالگری تیروئید توسط کارشناسان وزارت بهداشت در تمام کشور انجام می‌ شود و در حال حاضر در روز سوم تا هفتم تولد کودک خون پاشنه پا گرفته می‌شود و اگر مشکلی باشد آزمایش تکمیلی انجام می‌شود.

در گذشته شایع‌ترین علت کم‌توانی ذهنی ناشی از کم‌کاری تیروئید بود؛ ولی اکنون این حالت باعث کم‌توانی ذهنی نمی‌شود و درمان قبل از ماه اول تولد شروع می‌شود.

چرا به نمک ید اضافه می‌شود؟

برای این‌که غده تیروئید، هومون‌های T3 و T4 را بسازد، این غده نیازبه ماده اولیه‌ای به نام ید دارد. ید باید از طریق غذا یا آب به بدن برسد.

در گذشته مواد غذایی دریایی منبع اصلی ید بود و در بیشتر مناطق کشور ید به اندازه کافی وارد غذا نمی‌شد که نتیجه‌اش کاهش ضریب هوشی، کم‌توانی ذهنی، کم‌شنوایی و افزایش اندازه تیروئید بود. ولی از30 سال پیش تلاش شد به نمک خوراکی ید اضافه شود واین مساله باعث شد مشکل تیروئید درکودکان دیده نشود. این برنامه به طور مرتب پایش می‌شود. نمک دائم درحال آزمایش شدن است. همچنین ادرار بچه‌ها مرتب پایش می‌شود که آیا دفع ید کافی است یا خیر تا کمبود ید به کشور برنگردد. نمک یددار این مزیت را دارد که فلزات سنگین که برای بدن مسمومیت ایجاد می‌کند و در طولانی مدت باعث سرطان می‌شود، از آن گرفته می‌شود.

نمک دریا و سنگ نمک باید مواد زایدش تصفیه شود و ید به آن اضافه شود. نیاز بدن طی بارداری به ید بیشترمی‌شود و نمک یددار کافی نیست.

الان مکمل یدوفولیک به خانم‌های بارداروشیرده داده می‌شود تا نیازاضافه شده دردوران بارداری جبران شود.

آیا لوتیروکسین باعث پوکی استخوان می‌شود؟

اگر بیش از حد نیاز مصرف شود در طولانی‌مدت ممکن است تراکم استخوان راکاهش دهد اما اگر به اندازه نیاز مصرف شود عارضه‌ای ندارد.

آیا برای انجام آزمایش تیروئید باید فرد ناشتا باشد؟

خیر. علائم پرکاری تیروئید شامل تحریک‌پذیری، عصبی شدن، تپش قلب، لرزش دست‌ها، موی نازک وکم‌پشت، تعداد اجابت مزاج زیاد و وزن کم به‌رغم اشتهای زیاد می‌شود . اگر کسی یک یا چند علامت رادارد برای تیروئید آزمایش بدهد. وقتی درمان فرد شروع شد هر شش ماه یا هر سال ارزیابی مجدد انجام می‌شود.

دکتر مجید ولی‌زاده - فوق‌تخصص غدد درون‌ریز ومتابولیسم / جام جم