راز زندگی بدون بیماری

سازمان بهداشت جهانی با مطالعه ارتباط میان رژیم غذایی افراد و الگوهای فعالیت‌های فیزیکی ریشه بسیاری از بیماری‌های مزمن را در ارتباط با تغذیه و رژیم غذایی افراد عنوان می‌کند. چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، چند نوع سرطان، پوکی استخوان و بیماری‌های دندانی، بیماری‌های مرتبط با تغذیه و سبک زندگی است که افراد در زندگی پیش می‌گیرند. در این میان اختلالاتی بر اثر تغذیه نامناسب برای جسم افراد به وجود می‌آید، که تا مرحله مزمن شدن احساس نمی‌شود. بنابراین بهتر است برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن، پیش از به وجود آمدن نشانه‌های بیماری، از آن پیشگیری کرد.

چاقی شکمی، هشداری برای دیگر بیماری‌های مزمن

وقتی چاقی محدود به دور شکم و سایز بالا تنه و پایین تنه بدن متفاوت می‌شود، نه تنها باید نگران چاقی موضعی بود، بلکه می‌تواند عامل بروز بیماری‌های دیگر باشد. بسیاری از بیماری‌های قلبی ـ عروقی، بیماری‌های متابولیکی مثل دیابت، چربی خون و افزایش فشار خون با انباشت چربی در ناحیه اطراف شکم در ارتباط است. از بین بردن این چاقی محدود به کاهش کالری مصرفی نیست و کاهش کالری مصرفی بیشتر به کاهش سلولیت‌ها که به شکل چربی توده‌ای است، می‌انجامد. اما کاهش چاقی شکمی به تغییر سبک زندگی افراد نیاز دارد. افراد دارای چاقی شکمی باید بیش از هر چیز به افزایش تحرک و مصرف حداقلی تنقلات ناسالم و انواع فست فودها توجه کنند.

اساس یک رژیم غذایی مناسب برای از بین بردن چاقی شکمی توجه به میزان انرژی موجود در مواد غذایی است و نباید انرژی دریافتی بدن از مواد غذایی ناگهانی کم شود. این نوع رژیم باید دارای مقادیر کافی از میوه و سبزیجات و غلات سبوس‌دار باشد. استفاده از چربی‌های غیراشباع مثل روغن زیتون یا آفتابگردان نیز گرچه می‌تواند در کاهش چاقی شکمی موثر باشد،اما به تنهایی تاثیرگذار نیست. چربی موجود در این رژیم غذایی باید بین 25 تا 30 درصد انرژی دریافتی روزانه بدن را تشکیل دهد و مصرف غلات سبوس‌دار، حبوبات و لبنیات کم چرب در کنار آن قرار داشته باشد.

نکته مهم این است در رژیم‌هایی که لاغری بسیار سریع به همراه دارد، معمولا بیش از هر چیز صورت افراد لاغر می‌شود؛ بنابراین برای کاهش چاقی شکمی باید صبور بود و عادت غذایی را در طولانی مدت تغییر داد.

پیشگیری از رسوب چربی در کبد

کبد در دستگاه گوارش بدن وظیفه به اصطلاح رد کردن مواد غذایی از صافی را دارد و با گرفتن فاکتورهای مضر مواد غذایی، آنها را با کمترین ضرر وارد بدن می‌کند. از آنجا که وظیفه کبد، ترمیم و پاکسازی دستگاه گوارش است، وجود چربی در این عضو برای انسان طبیعی است. اما شرایط هنگامی خطرناک و غیرطبیعی می‌شود که کبد دارای 5 تا 10 درصد چربی باشد و آن زمان فرد مبتلا به کبد چرب شده است. کبد چرب معمولا علائم خاصی ندارد و ممکن است افراد چند سالی را با این شرایط زندگی کنند. اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که کبد کار خود را بدرستی انجام نمی‌دهد و مواد غذایی مضر وارد دیگر قسمت‌های بدن می‌شود. در این حالت افراد با احساس ضعف و خستگی بیش از حد روبه‌رو می‌شوند و گاهی احساس درد و فشار در شکم به وجود می‌آید. در شرایط بسیار حاد نیز ابتلا به کبد چرب باعث سیروز کبد و از کار افتادن آن می‌شود.

حذف مصرف روغن صنعتی و نباتی مهم‌ترین کاری است که افراد دارای کبد چرب باید انجام دهند. مصرف بعضی مواد غذایی با طعم ترش مثل لیمو، آبلیمو، سیب ترش، کیوی، زرشک و سماق نیز می‌تواند به این افراد تا حدودی کمک کند. اما مواد غذایی سرخ‌کردنی، تفت دادنی، نمک سود شده، پرچرب و کنسروی بدترین انتخابی است که چنین افرادی می‌توانند داشته باشند.

برای پیشگیری از تجمع چربی در کبد بهتر است در زمان‌هایی از روز به جای چای سیاه، چای سبز بنوشید تا از تجمع و رسوب چربی اطراف کبد جلوگیری شود. استفاده از زنجبیل نیز در برنامه غذایی باعث کاهش جذب چربی در بدن می‌شود و سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد.

پیشگیری از دیابت پیش از مزمن شدن

دیابت یک بیماری ژنتیک است و افراد دارای این ژن باید در طول زندگی خود رژیم غذایی و سبک زندگی سالمی را برای پیشگیری از بروز و حاد شدن آن داشته باشند. اما دیابت نوع دو در نتیجه ناتوانی بدن در تولید انسولین به وجود می‌آید. این نوع دیابت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که دارای اضافه وزن، بی‌تحرکی یا اختلالاتی در عدم توانایی استفاده از گلوکز بدن هستند. خطر ابتلا به این نوع بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود و به دلیل کاهش سوخت و ساز بدن لازم است افراد به داشتن سبک زندگی سالم بیشتر توجه کنند. از آنجا که دیابت یک بیماری تدریجی است، بسیاری از افراد سال‌ها و تا زمان مزمن شدن آن، خبر از بیماری ندارند. به همین دلیل پیشگیری از بروز دیابت نوع 2 اهمیت بسیار دارد و لازم است از جوانی به آن توجه شود.

مصرف زیاد مواد غذایی دارای فیبر مثل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و مغزها در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 اهمیت دارد. داشتن رژیم کم کربوهیدرات و مصرف پروتئین بیشتر برای تامین انرژی بدن در طولانی مدت تاثیر مثبت روی حفظ سلامت دارد. در مجموع کاهش وزن اضافی تاثیر چشمگیری در حفظ سلامت و پیشگیری از دیابت دارد.

مطالعات نشان داده است به ازای یک کیلوگرم کاهش وزن اضافی، شانس ابتلا به دیابت در افراد تا 16 درصد کاهش پیدا می‌کند.

علاوه بر این موارد انجام غربالگری دیابت، برای افراد بالای 45 سال و افراد دارای اضافه وزن یا کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت دارند توصیه می‌شود.

سلامت دندان‌ها را جدی بگیرید

گرچه دندان‌ها یکی از مهم‌ترین اعضای بدن هستند که انسان تا آخر عمر با آنها سر و کار دارد، اما معمولا در نگرانی‌هایی که از بروز بیماری‌ها مطرح می‌شود، صحبتی از مشکلات و بیماری‌های دندان نیست. دندان‌ها نقش حیاتی در تغذیه و حفظ سلامت بدن دارند. همچنین پوسیدگی دندان در طولانی مدت می‌تواند آغازی برای بیماری‌های قلبی ـ عروقی یا اختلالات جسمی دیگر باشد.

جالب است بدانید پوسیدگی دندان‌ها با میزان مصرف مواد قندی در ارتباط است و اسیدهای موجود در بعضی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها باعث فرسایش دندان می‌شود. باکتری‌های موجود در دهان، به طور طبیعی قند را به اسید تبدیل می‌کنند و این فعالیت شیمیایی در طولانی مدت به مینای دندان آسیب می‌رساند. در واقع این اسیدها کلسیم مینای دندان را حل می‌کنند و به مرور از بین می‌برند.

برای پیشگیری از بروز این مشکلات نمی‌توان گفت به طور کلی از مصرف این مواد غذایی پرهیز کنید، اما مصرف متعادل مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی، نوشیدن آب زیاد بعد از مصرف مواد قندی و استفاده از مسواک و نخ دندان بعد از مواد غذایی چسبنده، می‌تواند باعث آسیب کمتر به مینای دندان شود.

همچنین بهتر است از مصرف مواد قندی و آبمیوه‌های ترش و اسیدی پیش از خواب تا حد ممکن پرهیز شود.