اما و اگرهای مقاوم‌سازی پس از زلزله
در چند روز اخیر، عکس‌هایی از مقاوم‌سازی سازه‌های آسیب‌دیده در زلزله کرمانشاه دیدم که کمی باعث تعجب حقیر شد. اگر عکس‌ها درست باشد، نماها از اسکلت اصلی جدا و سازه پاکسازی و آماده مقاوم‌سازی برای اسکان مجدد است.
در طول سال‌هایی که درس آسیب‌پذیری و مقاوم‌سازی ساختمان‌های موجود را داده‌ام، یادم نمی‌آید چنین توصیه‌ای برای مقاوم‌سازی این گونه سازه‌ها کرده باشم و حالا هم چنین توصیه‌ای ندارم. یک فرمول تقریبی که خودم به‌واسطه تجربه پیدا کرده و به دانشجویانم همیشه تاکید می‌کردم این بود اگر هزینه مقاوم‌سازی نسبت به هزینه جایگزینی کمتر از 25 درصد بود، کاملا منطقی است و به نظر من باید مقاوم‌سازی کرد. اگر این عدد بین 25 تا 50 درصد بود حتما باید با کارفرما رو راست بود و اعلام کرد این هزینه می‌تواند قابل توجیه باشد، ولی به هر حال ساختمان شما یک ساختمان مقاوم‌سازی شده است و شما تصمیم بگیرید، اما اگر این هزینه بیشتر از 50 درصد بود عملا منطق ندارد و جایگزینی شاید بهترین گزینه باشد. مگر ساختمان میراث فرهنگی یا سازه خاصی باشد که توجیه اهمیت حفظ آن بر توجیه اقتصادی طرح غالب باشد.
با دیدن این عکس‌ها هیچ گونه توجیه فنی، اقتصادی، زمانی یا روانی برای این امر پیدا نکردم. در اینجا چند نکته مهم به نظرم می‌رسد:
1 ـ از دیدگاه فنی تمام اسکلت حتما دارای ترک‌های ریز و درشت است و تحمل آن مقدار تغییر مکان حتما پیوستگی آرماتور با بتون را از بین برده و خدا می‌داند اتصالات که این تنش‌ها را تحمل کرده‌اند اکنون در چه وضعی هستند. اگر تک‌تک اعضای بنا اسکن شود این مطلب روشن می‌شود. با این حال نمی‌توان توجیه فنی برای آن پیدا کرد.
2 ـ از نظر اقتصادی چون زمین فراهم است، با کسر هزینه زمین از قیمت جایگزینی عملا ساخت مجدد به ضرس قاطع ارزان‌تر تمام خواهد شد تا مقاوم‌سازی آن. زیرا پس از ورود به حوزه مقاوم‌سازی تازه مشکلات خودنمایی خواهد کرد.
3 ـ از نظر زمانی، شروع و ساخت یک ساختمان مقاوم طراحی شده در مقابل مشکلات و ریزه‌کاری‌های مقاوم‌سازی سازه موجود که جلوی چشمان من به روشنی نمایان است، بسیار زمانبر خواهد بود. شاید به‌دلیل شتابزدگی به این مسائل توجه نشده باشد.
4 ـ از نظر روانی عملا تصور نمی‌کنم حداقل تا دو نسل آینده افرادی که خاطره‌ای از این زلزله دارند در این بناها ساکن شوند و همواره از آنها به عنوان قاتلان خانواده و عزیزان خود نام خواهند برد. لذا نمی‌دانم چطور این نظر را دلسوزانه، منطقی و علمی عرض کنم که کسی از من نرنجد. ولی امیدوارم اگر چنین برنامه‌ای برای مقاوم‌سازی در نظر گرفته شده است، روی جزئیات و هزینه فایده آن بیشتر مطالعه کنند.
دکتر فریبرز ناطقی الهی
استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و متخصص حوزه مقاوم‌سازی و مدیریت بحران زلزله
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد