134 میلیارد تومان دود شد

56 روز حریق در رگ سفید

تا امروز یکشنبه، 56 روز است چاه نفتی رگ سفید در شعله‌های آتش می‌سوزد و مسئولان هر چند روز یکبار وعده خاموش شدن آن را می‌دهند، اما کوتاهی وزارت نفت در این زمینه باعث شده تاکنون میلیاردها تومان از سرمایه‌های کشور بسوزد.

به گزارش جام‌جم، 7 آبان امسال چاه 147 رگ سفید واقع در گچساران به دلیل انفجار دکل 95 شرکت ملی حفاری دچار حریق شد و بسرعت مدیریت بحران در وزارت نفت تشکیل و برخی مسئولان عازم محل حادثه شدند.

در ابتدا همه مسئولان عنوان می‌کردند مشکلی نیست و آتش در روزهای اولیه مهار خواهد شد اما اکنون 56 روز از این حادثه می‌گذرد و هنوز خبری از اطفاء حریق نیست. انتظار می‌رفت چاه 147 رگ سفید با تلاش‌هایی که انجام می‌شود، تا هفته گذشته مهار شود، اما همه عملیات‌ کنترل چاه به شکست انجامیده است. علاوه بر استقرار یکی از دکل‌های ملی حفاری در منطقه جهت حفر چاه انحرافی، عملیات خفه کردن چاه از بالا که به تاپ کیل (top kill) معروف است نیز آغاز شد، ولی 11 بار تلاش ناموفق برای کنترل چاه کافی بود تا انتقادها متوجه مدیریت این عملیات شود. در جریان پاکسازی دهانه چاه که دکل حفاری روی آن آوار شده بود، فوران گیر BOP آسیب دید که همین موضوع، شرایط را سخت‌تر کرد. برخی کارشناسان مهار فوران معتقدند اگر به فوران گیر BOP آسیبی وارد نمی‌شد، شرایط کار ساده‌تر می‌شد، اما اشتباه صورت گرفته موجب شد این چاه همچنان شعله‌ور بماند.

تجربه موفق نفت‌شهر تکرار نشد

در این موضوع باید دو مورد را در نظر گرفت. یکی نداشتن تجهیزات مناسب برای حریق و دیگری تجربه ناکافی برخی مدیران. تجربه‌های قبلی در این زمینه نشان می‌دهد تجهیزات اطفاء حریق کافی است و باید مدیران با تجربه و شجاع در این زمینه جذب شوند. تیر ماه سال 89 در نفت شهر اتفاقی مشابه رگ سفید رخ داد، اما تیم عملیاتی در آن زمان با تجهیزات داخلی توانستند حریق را مهار و مدال شجاعت دریافت کنند. با این که سپهر سپهری، مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران معتقد است مهارگران آتش چاه 147 رگ‌سفید جمعی از باتجربه‌ترین‌های صنعت نفت هستند، اما هدایت‌الله خادمی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و مدیرعامل سابق شرکت ملی حفاری شمال که خود تجربه حضور در حریق نفت‌شهر را دارد، با انتقاد از سیستم مدیریتی برای اطفای حریق می‌گوید: تیمی از کارکنان شرکت ملی حفاری ایران و شرکت ملی نفت‌خیز جنوب در حال فعالیت در این منطقه عملیاتی هستند، اما فقدان آنچه در این میان احساس می‌شود، مدیریت واحد، یکپارچه و قوی است.

وی حریق نفت شهر را به مراتب دشوارتر از رگ سفید دانست و تصریح کرد: عملیات جاگذاری اسپینگر معمولا پس از یک یا دو مرتبه با موفقیت انجام می‌شود؛ اگر از تجربه افرادی که اسپینگر را طراحی کرده و از آن بهره برده‌اند استفاده می‌کردند، بی‌شک این عملیات زودتر به پایان می‌رسید. از سوی دیگر در صورتی که در زمان خفه کردن چاه از بالا تجهیزات فوران گیر آسیب ببیند بی‌شک اطفا به تأخیر افتاده که دلیل این آسیب دیدن را نیز می‌توان بی تجربگی افراد حاضر دانست.

از سوی دیگر برخی رسانه‌ها در این زمینه تصریح کردند وزارت نفت برای این که وانمود کند متخصصان ایرانی توانایی خاموش کردن چاه رگ سفید را ندارند، از برخی کشورهای خارجی تقاضای کمک کرد. اما با پاسخ منفی آنها روبه رو شد. در این شرایط حتما باید از نیروهای زبده و مجرب در این زمینه کمک گرفته شود تا سرمایه‌های ملی بیش از این در آتش نسوزد.

رگ سفید هم مانند بسیاری از موضوعات دیگر چهره سیاسی به خود گرفت و با تناقض‌گویی‌های مسئولان همراه بود. در ماه گذشته قرار بود عملیات خاموش شدن چاه رگ سفید به پایان برسد و این کار در حضور خبرنگاران انجام شود، اما یکباره سفر به منطقه حادثه لغو شد و وزارت نفت اعلام کرد این عملیات در زمان دیگری اتفاق خواهد افتاد.

ضررهای مالی آتش رگ سفید

روزانه حدود ده هزار بشکه نفت در رگ‌سفید به دلیل آتش سوزی دود می‌شود. با یک محاسبه سر انگشتی می‌توان دریافت روزانه حدود 4/2 میلیارد تومان دود می‌شود که در 56 روز اخیر حدود 134 میلیارد تومان می‌شود. قیمت نفت اکنون در بازارهای جهانی حدود 57 دلار است که اگر میزان ده هزار بشکه را با رقم قیمت جهانی محاسبه کنیم 570 هزار دلار به دست می‌آید. از سوی دیگر دلار حدود 4200 تومان در بازار تهران مبادله می‌شود که با یک دودوتا چهارتای ساده می‌توان دریافت روزانه چه مقدار در هوا دود می‌شود و هیچ مقام مسئولی هم در این زمینه پاسخگو نیست. این هزینه جدای از هزینه‌های جانبی مانند لجستیک و پشتیبانی سنگین و بیکار شدن چند دکل حفاری است. از سوی دیگر وزیر نفت در روزهای ابتدایی این رخداد تلخ حدود زمانی اطفا را 60 روز اعلام کرده بود که تنها چهار روز از آن وعده باقی مانده است.

قطعا رگ سفید اولین حادثه نفتی نبود و احتمالا آخرین مورد هم نیست. حفاری در ایران بارها حوادثی این چنین را تجربه کرده است و در هر بار مدت زمانی بسته به شرایط چاه و مخزن و همچنین استراتژی برگزیده برای اطفا، زمان صرف مهار آتش و فوران شده است. به عنوان مثال اطفاع حوادث نفتی در قم صد روز، دهلران ده روز، اهواز 45 روز، کنگان 125 روز، لب سفید ده روز و نفت شهر 38 روز به طول انجامیده است، اما رگ سفید هنوز خاموش نشده که در این لیست جای بگیرد.

گرچه سپهر سپهری، مدیرعامل شرکت ملی حفاری چندی پیش با تأیید ضمنی این که چاه 147 رگ سفید از روش چاه انحرافی مهار می‌شود، گفت برای مهار چاه از سطح ناامید نیستیم. اما هیچ مقام دولتی، از زیان‌هایی که به کشور و سرمایه‌های ملی وارد می‌شود گزارش نمی‌دهد. در حالی که همه تیم‌ها و افراد تخصصی مهار فوران چاه به کارگرفته شدند، اما هنوز این چاه در آتش می‌سوزد. شاید این شرایط دلیلی شود تا به فکر بیفتیم چرا باید در مسائل فنی سیاسی‌کاری نقش داشته باشد و تیمی که در کویت و ایران بیش از 50 حلقه چاه را با موفقیت و در کمترین زمان اطفا حریق کرده، را کنار بگذاریم و پاسخ منفی بدهیم و شاهد دودشدن سرمایه‌های ملی باشیم.