مستاجران زلزله‌زده در بلاتکلیفی

درست یک ماه و 9 روز از زلزله ویرانگر کرمانشاه گذشته، اما هنوز زندگی در مناطق زلزله‌زده به حالت عادی برنگشته است؛ این را هزاران چادر سفید برافراشته‌ای می‌گوید که زیر باد و باران و سرمای پاییزی هنوز جای خود را به سرپناه جان‌دار و مطمئنی، حتی در حد یک کانکس نداده است.

اما آرامش نصف و نیمه همین شرایط هم گاه دستخوش اخبار عجیب و بهت‌آوری می‌شود که نگرانی را به دل اردوگاه چادرنشینان می‌اندازد؛ مثل خبر ممنوعیت اهدای کانکس به زلزله‌زدگان مستاجر که روز سه‌شنبه بر زبان یکی از مسئولان کشور جاری و البته یک روز بعد تکذیب و تعدیل شد.

به گزارش جام‌جم، زلزله 7.3 ریشتری کرمانشاه، بیشترین ضربه را به روستاهای استان و پس از آن به شهر سرپل ذهاب وارد کرد و آن‌طور که مسئولان استان کرمانشاه می‌گویند حاصل این تکان‌های شدید، تخریب کامل 12 هزار واحد روستایی (درکل استان) و 9000 واحد مسکونی فقط در شهر سرپل ذهاب بود. شهرهای دیگر مثل قصرشیرین و ثلاث و جوانرود و... شاید سرجمع هزار واحد تخریبی داشته‌اند.

این آمار اما قدیمی است و تکراری، آمار جدیدی که مردم کشور و حتی خود زلزله‌زدگان منتظر شنیدنش هستند؛ آمار چادرها و کانکس‌هایی است که قرار بوده هر روز از تعداد یکی کم و به دیگری اضافه شود تا هموطنان آسیب دیده بیشتری از زیر چادرهای سرد و ناایمن به فضای کوچک اما مطمئن تر کانکس‌ها نقل مکان کنند.

سرعت این جابه جایی‌ها اما کند است، چرا که به گفته مجتبی نیک‌کردار، معاون عمرانی استاندار کرمانشاه تاکنون فقط 5000 از 12 هزار خانوار روستایی استان کرمانشاه و 500 الی 600 خانوار از 9000 خانوار آسیب دیده سرپل ذهابی پایشان به کانکس رسیده و بقیه همچنان روزها و شب‌های سرد پاییزی (و شاید زمستان هم) مهمان چادرهای نم کشیده خواهند بود.

با این همه زلزله‌زدگان همچنان دلخوشند و دلبسته به وعده‌های پیاپی که می‌گوید کانکس‌های بیشتر در راه است و بیمی از برف و بوران زمستان نیست.

مستاجران بی‌کانکس

در این میان شنیدن اخباری که هر از گاه برخی را از دریافت کانکس؛ همین سرپناه سرد فلزی کوچک مستثنا می‌کند، خبری است تلخ و ناگوار که موج اضطراب و دلهره و پریشانی به دل زلزله زدگان غم‌زده و زندگی از کف داده، می‌افکند؛ مثل سخنان روز سه‌شنبه هفته جاری مجید جودی، مدیرکل دفتر نوسازی و بهسازی بنیاد مسکن که از ممنوعیت اهدای کانکس به زلزله‌زدگان مستاجر (طبق مصوبه شورای مدیریت بحران) خبر داد و گفت اگر به مستاجرانی که خانه‌شان در زلزله کرمانشاه آسیب‌دیده کانکس بدهیم با توجه به این‌که مالک نیستند قطعا در فضاهای عمومی شهر مستقر می‌شوند و سیمای شهر پس از مدتی تبدیل به نوعی حلبی‌آباد خواهد شد.

اعلام این خبر کافی بود تا زلزله کرمانشاه و شرایط زلزله‌زدگان دوباره جایش را در صدر اخبار بیابد و تیرهای نقد و اعتراض، مسئولان کشوری و استانی را نشانه بگیرد. اعتراضات اما بی پاسخ نماند و اولین واکنش در کمتر از 12 ساعت بعد از سوی هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه روی تلکس‌ها نشست که با شدت تمام درصدد تکذیب این ممنوعیت برآمد و گفت: کانکس به مستاجرها داده می‌شود و هر کسی بگوید این اتفاق نمی‌افتد، کذب محض است. دومین واکنش هم مربوط به مجتبی نیک‌کردار، معاون استاندار کرمانشاه بود که البته ما خود سراغش رفتیم.

نیک‌کردار به جام‌جم گفت، فعلا تصمیم خاصی در این مورد گرفته نشده و مسئولان استان در حال ارزیابی این مساله هستند.

این سخن معاون استاندار یعنی دست‌کم حرف‌هایی درخصوص این ممنوعیت رد و بدل شده و بی‌هیچ نبوده است.

نیک‌کردار اما درباره همین حرف‌های رد و بدل شده هم می‌گوید، بیشترین تخریب و نوسازی و بازسازی مربوط به روستاها و شهر سرپل ذهاب بوده و در بقیه شهرها مشکل خاصی نیست. بنابراین بحث زلزله‌زدگان مستاجر هم مربوط به شهر سرپل ذهاب می‌شود، زیرا در روستاها هم تقریبا همه مالک بوده‌اند.

دلیلی برای مستاجران زلزله‌زده

به گفته وی، اگر صحبتی درخصوص اهدا نکردن کانکس به مستاجران مطرح شده، دلیلی پشت آن بوده و این‌که گفته می‌شود اگر به زلزله‌زدگان مستاجر کانکس داده شود، آنها ممکن است کانکس‌ها را در هر جایی چون برِ خیابان‌ها، میان پیاده‌روها و درون پارک‌ها جانمایی کنند و حتی در درازمدت از جای خود بلند نشوند و زندگی در شهر را سخت و پیچیده کنند، از همین‌رو و بدون این‌که قصد آزار و اذیت این قشر از شهروندان در میان باشد، باید با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شود.

معاون عمرانی استاندار کرمانشاه سخنان خود را با توضیحات بیشتری ادامه می‌دهد: در شهر سرپل ذهاب 4000 واحد به‌طور کامل تخریب شده و 9000 واحد هم تعمیری با درجات مختلف یک و دو و سه، یعنی تعمیر سبک، سنگین‌تر و تعمیر اساسی است که از این تعداد هم حدود 5000 واحد تعمیری نوع دو و سه بوده و بقیه نیاز به تعمیر اساسی دارد. ما تصمیم گرفتیم کار تعمیر این واحدها را با پرداخت وام بلاعوض و تسهیلات جلو بیندازیم که بر همین اساس کار بازسازی 5000 واحد تا یکی دو ماه آینده تمام می‌شود و مالکان آنها به چرخه زندگی برمی‌گردند و از آنجا که بخشی از ساکنان این واحدها مستاجر بوده‌اند، مشکل بخش زیادی از مستاجران حل خواهد شد.

5 میلیون تومان بلاعوض

به گفته نیک‌کردار، تعمیر 4000 واحد باقیمانده هم تا خرداد سال آینده پایان می‌یابد که تا آن زمان مالکان و مستاجران این خانه‌ها باید زندگی خود را در کانکس بگذرانند که تصمیم گرفته شده هم برای این بخش از مستاجران و همچنین کسانی باشد که در خانه‌های کاملا تخریب شده زندگی می‌کرده‌اند.

وی می‌افزاید: دولت به این مستاجران پیشنهاد کرد که در صورت تمایل می‌توانند به جای کانکس پنج میلیون تومان کمک بلاعوض و دو میلیون تومان هم برای معیشت و اسباب و اثاثیه زندگی دریافت کنند که البته پیشنهاد مذکور با استقبال هم مواجه شده و این مبلغ از روز سه‌شنبه درحال پرداخت به داوطلبان است.

معاون عمرانی استانداری کرمانشاه تاکید می‌کند، منتظریم تا همه دریافت کنندگان این مبالغ پیشنهادی، پول خود را دریافت کنند تا پس از آن برای آن دسته از مستاجرانی که همچنان خواستار کانکس هستند، تصمیم‌گیری کنیم و فعلا برنامه خاصی در این خصوص نداریم.

سردرگمی در ساماندهی مستاجران

به نظر می‌رسد مسئولان بیش از آنکه به تصمیم واحد و متقن و محکمی درخصوص بحث مستاجران آسیب دیده یا هر موضوع و مشکل دیگری در مناطق زلزله‌زده رسیده باشند، به نوعی همچنان دچار سردرگمی‌اند و نتوانسته‌اند به مدیریت جامع و یکسانی دست یابند؛ امری که درک آن با کنار هم چیدن سخنان مسئولان مختلف کار چندان سختی نیست. به طور مثال در همین یک مورد موضوع زلزله‌زدگان مستاجر، ابتدا یک مقام عالی رتبه از تصویب ممنوعیت اهدای کانکس به مستاجران آسیب‌دیده از زلزله در شورای مدیریت بحران کشور خبر می‌دهد. شب به پایان نرسیده، استاندار استان کرمانشاه آن را تکذیب کرده و می‌گوید تصمیم‌گیرنده ما هستیم و ما هم تصمیم‌گیری را به‌عهده خود مستاجران گذاشته‌ایم و هیچ اجباری برای گرفتن کانکس یا پول معاوض آن در کار نیست. معاون استاندار هم در سخنانی مشابه، اما نتیجه‌گیری کاملا متفاوت می‌گوید که هنوز برای آن دسته از مستاجرانی که تمایلی به گرفتن پول به جای کانکس ندارند، تصمیمی گرفته نشده است. در این میان فرماندار سرپل ذهاب هم روایت دیگری دارد.

اکبر سنجابی به ما می‌گوید که قرار بر این است که به مستاجران 5 میلیون تومان پرداخت شود و کانکس فقط نصیب آن دسته از مستاجرانی شود که شرایط خاصی دارند؛ یعنی یا زن باردار و نوزاد تازه رسیده و بیمار سرطانی و صعب‌العلاج در خانواده دارند و یا تحت‌پوشش بهزیستی و کمیته امدادند.

فرامرز اکبری، فرماندار قصرشیرین اما که مسئولان استانی در مورد شهرستانش دغدغه کمتری دارند، اما اعلام می‌کند که در قصرشیرین (که ۱۲۰۰ واحد تخریبی دارد و ۳۸۰۰ واحد تعمیری)، به کسی کانکس نمی‌دهیم و قرار شده ۵ میلیون تومان ودیعه مسکن بدهیم که مردم هم راضی می‌شوند و کمک می‌کنند که کارشان سریع‌تر انجام شود، هرچند در بحث مستاجران که ضعیف‌ترین قشر هم هستند، همچنان گرفتاریم.

فاطمه مرادزاده - ایران