معضلی به نام شپش!

بزاق شپش حاوی مواد ضدانعقادی است که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند و خارش شدیدی را موجب می‌شود. شپش ماده تا 30 روز زندگی می‌کند و رنگ آن بین خاکستری تا قرمز متغیر است.

این حشره با گزش پوست، تلقیح بزاق و خوردن خون باعث تحریک پوست و ایجاد برآمدگی قرمز رنگ دارای خارش و سوزش در محل گزش می‌شود. تخم شپش رشک نام دارد و بیضی شکل و سفید رنگ و به اندازه ته سنجاق است و به مو و درز لباس‌ها می‌چسبد.

شپش ماده در طول عمر خود روزانه چهار تا شش تخم می‌گذارد و تخم های خود را در ناحیه قاعده ساق مو در محل خروج از فولیکول مو که دما و رطوبت مناسب دارد، می‌چسباند.

میزان آلودگی به شپش سر به طول مو بستگی ندارد و طول عمر شپش حدود 20 تا 30 روز و به طور متوسط 18 روز است. بد نیست بدانید نوزاد شپش بسیارگرسنه است و باید تغذیه کند در غیر این صورت کمتر از 24ساعت می‌میرد.

شپش به دنبال تماس نزدیک فردی یا وقتی افراد خانواده در فصول سرد و برای تامین گرما لباس بیشتری می‌پوشند، شایع است.

استفاده مشترک از وسایل شخصی آلوده مانند لباس‌ها، پتوها، ملحفه، شانه، کلاه، روسری و برس نیز از دیگر عوامل انتقال آلودگی است. دخترها بیشتر از پسرها به شپش سر مبتلا می‌شوند.

شپش در آب زنده نمی‌ماند، زیرا از طریق سوراخ‌های کوچکی که در اطراف بدنش به نام اسپیراکل دارد، تنفس می‌کند، به همین دلیل در مناطقی مثل استخر قادر به فعالیت نیست و از طریق شنا و استخر منتقل نمی‌شود.

شست‌وشوی مرتب سر با صابون و شامپوهای معمولی و آب گرم، تعداد شپش‌های بالغ را کاهش می‌دهد، اما برای از بین بردن شپش سر می‌توان از شامپو پرمترین، لوسیون دایمتیکون و شامپو لیندان استفاده کرد.

مدت زمان لازم از آغشـته‌سـازی تا شست‌وشو، 10 دقیقه برای پرمترین، 8 ساعت بـرای دایمتیکون و 4 دقیقه برای لینـدان است.

همچنـین خشک یا مرطوب بودن مو، بر حسب بروشـور موجود در شامپو یا لوسیون و براساس توصیه شرکت سازنده تعیین می‌شود.

در مورد تمام داروهای گفته شده پس از اتمام شست‌وشو باید با شانه دندانه ریز و زیر فشار آب نسبت بـه حذف شپش‌های مرده و رشک اقدام شود، چراکه هـیچ یک از ترکیبات فـوق، تـوان جداسازی رشک‌ها (تخم‌های شپش) را از موها ندارند. همچنین توصیه می‌شود یک هفته بعد، درمان تکرار شود.

لوسیون دایمتیکون داروی شیمیایی نیست و براساس مطالعات انجام شـده عـوارض جانبی قابل ملاحظه‌ای برای آن گزارش نشـده اسـت. از طرفـی هیچ گونـه منـع مصـرفی برای گـروه‌های مختلـف سنی ازجمله کودکان زیر دو سال و زنان باردار ذکر نشده است.

شامپوی گامابنزن یا لیندان بـه علت سمیت بالا و احتمال ایجاد تشنج در افـراد عادی بخصوص کودکان و زنان باردار توصیه نمی‌شود.

باید دقت داشت کوتـاه کردن موهـا در درمـان شـپش تـاثیری نـدارد، ولـی بـرای تسـهیل در امر شـانه کردن و رشـک‌زدایـی کمک‌کننده است.

علاوه بر درمان‌های دارویی مذکور، ضدعفونی‌کردن کلیه البسه، شانه سر، برس، گل سر و... فرد آلوده که تماس با او بوده است باید مدنظر قرار گیرد.

بهترین روش ضدعفونی کردن البسه، قراردادن آنها به مدت 30 دقیقه ‏ در آب جوش ‏ است. برای ضدعفونی کردن از درجه آب گرم ماشین لباسشویی هم می‌توان استفاده کرد.

همچنین روی فرش، موکت، مبل و روکش ماشین را با جارو برقی بخوبی جارو زده تا پاک شود. تمیز و ضدعفونی کردن عروسک، اسباب‌بازی و بالشک‌هایی که بچه‌ها بغل می‌کنند یا همراه خود می‌خوابانند نیز نباید فراموش شود.

برای شپش‌زدایی اجسام و وسایل غیرقابل شست‌وشو نیز می‌توان آنها را به مدت دو هفته در کیسه پلاستیکی با در بسته قرار داد.

دکتر کاوه سالارمند - داروساز / جام جم