سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
مرجان فتحی، مشاور و دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت در گفتوگو با جامجم درباره دلایل بیماریهای سایکوسوماتیک (روان تنی) و راهکارهای شناسایی و درمان آنها به نکات قابل تعمقی اشاره میکند.
استرس؛ عامل دردهای جسمی در کودکان
چند سالی است میشنویم کودکان نیز دچار استرس میشوند. اما این یافته برای بسیاری از ما هنوز قابل باور نیست. با این وجود، پیشرفت تحقیقات علمی در شناخت دلایل منشأ بیماریهای روانی و جسمی انسان، بر ضرورت پذیرش این واقعیت تأکید دارند.
به گفته متخصصان استرس و اضطراب، مهمترین علت بروز دردهای روان تنی در کودکان و البته بزرگسالان است. شدت این دردها در کودکان به اندازه شدت درد در بزرگسالان است و تنها تفاوت میان این دو گروه، پایین بودن آستانه تحمل کودکان است. هر چند در برخی موارد، متاسفانه اطرافیان درد کودکان را باور نمیکنند و گمان میکنند چون منشأ عصبی دارد، فرد خودش را به مریضی زده است. در صورتی که کودک به معنای واقعی در حال درد کشیدن است.
اجازه حرف زدن به کودک بدهید
یکی از تفکرات آسیبزننده آن است گمان کنیم همه چیز را همچون روشهای تربیت و ارتباط با کودک را میدانیم و دنبال افزایش آگاهی و دانش خود نرویم.
برخی از والدین در مقابل ابراز ناراحتی و دردهای کودکان به قدری بد واکنش نشان میدهند که کودک میترسد با پدر و مادر خود صحبت کند. چون با رفتارهای سرکوبگرانه آنها مواجه میشود.
درصورتی که ابراز ناراحتی میتواند به کاهش دردها کمک کند. وقتی بچه جرأت نداشته باشد بگوید از چه چیزی رنج میبرد، باید منتظر باشیم به گونهای دیگر واکنش نشان بدهد. این که بگوییم کودک هرچه بزرگتر میشود، خودش خوب میشود و این واکنشها مربوط به سنش است، اصلا درست نیست. متخصصان توصیه میکنند والدین رسیدگی به مشکلات کودک را حتما باید در اولویت برنامههای خود قرار دهند.
مصرف دارو متناسب با شدت اختلال کودک تحت نظر روانپزشک، خانواده درمانی، هیپنوتیزم، گروه درمانی، ورزش منظم، استفاده از تکنیکهای آرامسازی و هنر درمانی از جمله روشهایی است که میتواند در ایجاد تغییرات موثر و مثبت در روابط والدین و کودک متناسب با ویژگیهای هر فرد موثر باشد.
دلایل آسیبپذیری کودکان
با آن که عوامل ژنتیک در میزان آسیبپذیری کودکان در برابر استرس و اضطراب موثر هستند، اما برخی افراد در برابر عوامل ایجادکننده استرس واکنش شدیدتری نشان میدهند. ضمن آن که نقش بسیار مهم و موثر ارتباط مادر با فرزند و شرایط روانی مادر را نباید و نمیتوان نادیده گرفت.
در واقع حالات روانی مادر بر وضعیت کودک تاثیر مستقیم دارد. حتی نوزادان وقتی مادر دچار افسردگی است و خلق خوب ندارد، به شکل گریه، دل درد و نفخ شکمی واکنش نشان میدهند.
سومین عامل موثر در آسیب پذیری روان کودکان، رابطه والدین با یکدیگر و فضای داخل منزل است. هر چه ارتباط عاطفی میان پدر و مادر گرم یا سرد باشد، وضعیت روانی کودک نیز متاثر از آن واکنش نشان میدهد.
تنبیههای شدید بیدلیل، تهدیدهای فیزیکی مکرر، غفلت و بیتوجهی به کودکان در بروز دردهای جسمانی با منشأ روانی موثر هستند. تأکید مجدد آن که شکایت بچهها از درد نشان از تمارض آنها نیست، بلکه نیاز آنها به توجه عاطفی است.
احساس ناامنی، یکی دیگر از عوامل اضطرابزا در کودکان است. علاوه بر عوامل مذکور در بروز این احساس در کودکان، حضور در محیطهای ناشناخته مانند مدرسه در روزها و سالهای اول تحصیل، جداشدن از مادر، قرار گرفتن در جمعهای غریبه، رفتار اولیای مدرسه، استرس شرکت در مسابقات و امتحان در بروز احساس ناامنی در کودک و تجربه دردهای فیزیکی موثر هستند.
دردهای جسمانی در سنین نوجوانی نیز به دلیل تغییرات ناشی از هورمونها، عملکرد غدد به شکل تغییرات خلقی، سردردهای شدید و دل دردهای مکرر خودنمایی میکنند.
نقاط درد در کودکان
تحقیقات ثابت کردهاند اختلالات روانی و جسمی بشدت با هم در ارتباط هستند. آنچنان که بیماریهای قلبی ـ عروقی با افسردگی و اضطراب و بالعکس در ارتباط هستند. همچنین افسردگی و اضطراب در ابتلا به آسم و بیماریهای گوارشی موثر هستند.
وقتی کودکان دچار استرس و اضطراب میشوند، درد در ناحیه سر، بدن، کمر، شکم و بازو خودنمایی میکند؛هر چند دردهای شکمی به شکل دل درد، اسهال، یبوست، سختی در دفع و حالت تهوع و ناراحتی شدید در روده شایعترین مشکل مشاهده در کودکان تاکنون گزارش شده است.
همانطور که اشاره شد در صورتی که والدین منشأ استرس و اضطراب در کودکان را بررسی و رفع نکنند، آنها در طولانی مدت و در بزرگسالی اغلب به افزایش فشار خون، زخم معده، زخم اثنیعشر، بیماریهای قلبی ـ عروقی و آسم میشوند.
راههای درمان مشکلات روان تنی کودکان
همان گونه که اشاره شد، مهمترین دلایل بیماریهای روان تنی در کودکان (سایکوسوماتیک) اضطراب و ناامنی است. اگر کودک به هر دلیلی تجربه مورد سوءاستفاده قرار گرفتن داشته باشد، فرقی نمیکند جسمی یا روانی، تنها چیزی که میتواند به بهبود حال او کمک کند، قطع این سوءاستفادههاست. خوشبختانه فرهنگ ارتقای آگاهی میان خانوادهها و والدین در حال افزایش است. بر این اساس موثرترین کمکی که میتوانند والدین برای رفع مشکل کودک خود داشته باشند، آن است که تغییر را از طریق آموزش و در صورت لزوم درمان از خودشان آغاز کنند. اگر پدر و مادری به صورت مکرر شاهد هستند وقتی دچار افسردگی، اضطراب و خلق پایین هستند، کودکشان نیز حالش خوب نیست، حتما باید با تغییر سبک زندگی خود، آرامش را به کودک خود هدیه کنند.
سبک زندگی که در آن تفکر مثبت و آرامش جایگزین شکایتهای مکرر، سرزنش، انتقاد و سایر رفتارهای منفی و منفعلانه باشد، به کودک یاد میدهد میتواند بدون مشکل و در یک محیط امن و کم استرس زندگی کند.
سهیلا فلاحی
جامجم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علی اصغر هادیزاده، رئیس انجمن دوومیدانی فدراسیون جانبازان و توانیابان در گفتوگو با «جامجم» مطرح کرد