علل پلک زدن شدید در کودکان

شروع پلک زدن مکرر در کودکان اگر چه همیشه علت چشمی ندارد، ولی حتما باید با یک ارزیابی چشم و بینایی توسط یک چشم پزشک یا اپتومتریست همراه باشد، زیرا در موارد بسیار نادری یک مشکل عصبی (نورولوژیک) خاص عامل این عارضه است و در موارد بسیاری اگر دلیل آن مرتبط با چشم و بینایی نباشد یک تیک عادتی است که بدون درمان خاصی خود به خود اصلاح می‌شود. پلک زدن شدید در کودکان ممکن است یکطرفه یا دو طرفه باشد؛ یعنی یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند یا با علامت‌های دیگر مثل قرمزی چشم همراه باشد یا نباشد.

همان طور که توضیح داده شد در وهله اول چنین کودکی لازم است مورد ارزیابی سلامت چشم و بینایی قرار گیرد. آسیب‌های سطحی در ناحیه جلویی چشم بخصوص در سطح قرنیه چشم مثلا یک خراش ساده روی قرنیه چشم می‌تواند موجب
پلک زدن مکرر کودک شود، ولی این نوع پلک زدن مکرر اغلب با اشک‌ریزش و قرمزی چشم همراه است. حتی وجود یک جسم خارجی بسیار کوچک در زیر پلک یا روی سطح جلویی چشم ممکن است موجب تحریک و پلک زدن مکرر چشم شود که در این موارد پلک زدن مکرر به طور ناگهانی توسط والدین در کودک مورد توجه قرار می‌گیرد، ولی گاهی نیز علت پلک زدن مکرر، آسیب‌دیدگی حاد چشم نیست، ولی مشکل در چشم‌ها و سیستم بینایی کودک است.

کودکانی که ظاهر چشمی طبیعی یعنی بدون قرمزی چشم و اشک ریزش دارند، ولی دچار پلک زدن مکرر می‌شوند ممکن است مبتلا به عیوب انکساری چشم باشند که در این موارد، ارزیابی دقیق نمره عینک کودک توسط یک اپتومتریست توصیه می‌شود. گاهی اوقات در چشمان کودک شما عیب انکساری وجود دارد که چون باعث تاری دید شده، او را مجبور می‌کند مکرر پلک بزند. در این موارد نیز تجویز صحیح و دقیق نمره عینک کودک کمک می‌کند، او نه‌تنها از شر این گونه پلک زدن خلاص شود، بلکه سیستم بینایی کودک شما به طور صحیح در طول دوران رشد تکامل یابد.

انحرافات چشم نیز می‌تواند عاملی برای ایجاد پلک زدن مکرر در کودک شود. کودکی که انحراف گهگاهی دارد تلاش می‌کند چشم‌ها را در وضعیت صحیح نگه دارد و این تلاش نه همیشه ولی در برخی موارد موجب می‌شود کودک دائم پلک بزند که در این موارد نیز رسیدگی به انحراف کودک و درمان‌های مقتضی کمک می‌کند پلک زدن مکرر کودک شما اصلاح شود.

خشکی چشم در کودکان شایع نبوده ولی احتمال آن صفر هم نیست. گاهی خشکی چشم به هر دلیلی مثلا استفاده از برخی داروها ممکن است به طور همزمان ایجاد خشکی چشم در کودک کند و این خشکی چشم موجب پلک زدن مکرر در کودک شود. استرس‌ها به خودی خود می‌تواند در سلامت کامل چشم یا به طور مکمل در مواردی که عارضه‌ای در چشم و سیستم بینایی وجود دارد موجب پلک زدن مکرر در چشم‌ها شود که با رفع عامل استرس‌زا در زندگی کودک این نوع پلک زدن‌ها نیز خاتمه می‌یابد.

همان طور که گفته شد ممکن است در حال سلامت چشم و بینایی کودک، پلک زدن‌های مکرر در کودکان وجود داشته باشد. تیک‌های عادتی در کودکان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد پلک زدن مکرر در کودکان است. این تیک‌های عادتی در پسر‌ها دو برابر دختر‌ها وجود دارد، به طور متوسط از پنج سالگی آغاز می‌شود و تا سن بلوغ می‌تواند مشاهده می‌شود.

تیک‌های رفتاری محدود به پلک زدن نیست، بلکه ممکن است در اجزای صورت، سر و گردن نیز مشاهده شوند.

دکتر علی میرزاجانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران