از پیشگیری تا درمان هپاتیت

انواع ویروس‌ها مثل ویروس هپاتیت A، ویروس هپاتیتB و ویروس هپاتیتC، مصرف نابه‌‌جای داروها، کبد چرب، مصرف الکل، بیماری‌های خود‌ایمن می‌توانند باعث التهاب کبد (هپاتیت) شوند.

از انواع هپاتیت، کدام‌یک در دراز مدت موجب نارسایی کبد می‌شود؟

هپاتیت Bو C از این نظر مهم‌ترین هستند.

راه انتقال هپاتیت B کدام است؟

تا قبل از سال 1373 که واکسیناسیون کشوری علیه هپاتیت B نداشتیم، عمده راه انتقال از مادر مبتلا به نوزاد، موقع تولد بود. (حداقل 50 درصد بچه‌ها از طریق مادر مبتلا دچار می‌شوند) از سال 1373 که واکسیناسیون کشوری علیه هپاتیت B انجام شد، بجز دو استان سیستان و بلوچستان و استان گلستان شیوع بیماری به زیر 2 درصد رسیده است .

از سال 1373 به بعد شکل انتقال تغییر یافت؛ مثلا خالکوبی غیر‌بهداشتی، تاتوی غیر بهداشتی سبب انتقال هپاتیت B و C می‌شود. رفتارهای پرخطر محافظت نشده، حجامت‌های غیر‌بهداشتی نیز موجب انتقال هپاتیت می‌شود.البته اگر کسی واکسن هپاتیت B دریافت کرده می‌تواند مانع انتقال بیماری شود.

وزارت بهداشت چه برنامه‌ای برای آموزش آرایشگران دارد؟

این افراد هم خودشان در معرض خطر هستند و هم می‌توانند دیگران را مبتلا کنند. به همین علت در کتب درسی آنها برنامه آموزشی در این خصوص وارد شده است و همچنین وزارت بهداشت، نظارت بر آرایشگاه‌ها را به عهده دارد.وزارت بهداشت برای کسانی که یک نفر در خانواده مبتلا به هپاتیت B دارند واکسن هپاتیت B را به طور رایگان تلقیح می‌کند.

چه کسانی به هپاتیت C مبتلا می‌شوند؟

از سال 1375 به بعد که هپاتیت C شناخته شد هنگام انتقال خون و دریافت خون غربالگری روی آن از این نظر انجام می‌شود. افرادی که قبل از سال 1375 خون دریافت کرده اند مثل جانبازان و افرادی که عمل جراحی شده‌اند، در معرض هپاتیت C قرار دارند‌. افراد معتاد، آنها که حتی سابقه یک بار تزریق غیر ایمن دارند و معتادان تزریقی، افرادی که زندانی هستند یا سابقه زندان دارند، در معرض خطر هپاتیتC قرار دارند. همچنین آرایشگرها، آنها که خالکوبی، تاتو و حجامت غیر بهداشتی انجام می‌دهند و افرادی که با خون سروکار دارند نیز در معرض خطر هستند.

به چه افرادی تلقیح واکسن هپاتیت B را توصیه می‌کنید؟

افرادی که در خانواده شان یک نفر مبتلا به هپاتیت B دارند، آرایشگرها، شاغلان حرف پزشکی، افرادی که در امور بازیافت زباله و پسماند شهری فعالیت می‌کنند، آتش نشان‌ها و پلیس .

واکسن هپاتیتB در دوره‌های شش ماهه و یک ماهه تزریق می‌شود.البته واکسن دوره یک ماهه از اهمیت زیادی برخوردار است و واکسن شش ماهه یادآور است. اگر کسی سه دوز واکسن بزند خیلی موثر است. افرادی که شرایط گفته شده را ندارند و یک بار واکسن زده‌اند به تکرار واکسن نیاز ندارند و لازم نیست آنتی‌بادی‌شان چک شود.

به افرادی که ناقل هپاتیت B هستند (حاملان سالم) چه توصیه‌ای دارید؟

این افراد گروهی هستند که آنزیم‌های کبدی‌شان بالا نیست، شمارش ویروس هم در آنها پایین است. سیستم ایمنی بدن این افراد، ویروس را تحت کنترل قرار داده است‌. اما این دسته افراد باید از مصرف سیگار و قلیان پرهیز کنند چون مصرف سیگار و قلیان باعث فعال‌شدن بیماری و سرطان کبد و کبد چرب می‌شود. دوم پرهیز از مصرف الکل و سوم پرهیز از چاقی است.مصرف چربی را کاهش دهند روزانه 30 دقیقه ورزش کنند و در رژیم غذایی خود مصرف سبزیجات و مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و غذاهای دریایی را مد نظر قرار دهند.

هپاتیت A از چه راهی منتقل می‌شود؟

هپاتیت A از راه خوراکی منتقل شده و در کودکان بیشتر مشاهده می‌شود؛ اما از آنجا که سطح بهداشت جامعه بالا رفته، شیوع بیماری در سنین پایین کاهش یافته و به همین علت شیوع آن در جوانان ما وجوددارد بخصوص افرادی که به کشورهایی با بهداشت پایین مسافرت می‌کنند به علت شرایط بهداشتی ضعیف در آن کشور احتمال آن وجود دارد آب آلوده و مخلوط شدن آب آشامیدنی با شبکه فاضلاب در انتقال هپاتیت A موثر باشد.

ما هپاتیت E هم داریم؛ البته سال هاست در کشور ما هپاتیت E گزارش نشده است. در کشور پاکستان هر ساله اپیدمی هپاتیتE وجود دارد. راه انتقال هپاتیت E هم آب آلوده است. هپاتیت D هم با هپاتیت B همراه است، البته درصد کمی از افراد مبتلا به هپاتیت B، هپاتیت D هم دارند که در این صورت بیماری آنها تشدید می‌شود. در کشور ما برای هپاتیت B و C دارو داریم .

دکتر سید موید علویان

رئیس شبکه ملی هپاتیت ایران