انزوای ترامپ در اجلاس گروه 20

ترامپ گرایش خود به ملی‌گرایی را در این اجلاس بیشتر به نمایش گذاشت، درحالی که تجربه تاریخی قرون گذشته نشان داده است، ملی‌گرایی و تمرکز کشورها بر خویشتن زیانبار و همراه با خشونت گسترده بوده است. ترامپ می‌خواهد به گذشته برگردد تا فرصت‌های به وجود آمده در پرتو جهانی شدن را که فرصت‌های اشتغال زیادی را از آمریکا خارج کرده، بازگرداند، اما تاریخ به عقب برنمی‌گردد.

ترامپ به اقدامات خودمحورانه در این اجلاس ادامه داد و تضعیف گروه 20 را دامن زد و خود نیز در محیط همکاری‌های متقابل بین‌المللی در انزوای بیشتری قرار گرفت. خشم حاضران در اجلاس از رفتارها و سیاست‌های ترامپ مشهود بود، به طوری که مرکل، صدراعظم آلمان از او استقبال سرد کرد و مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و ترودو نخست‌وزیر کانادا از ترامپ آشکارا انتقاد کردند و رئیس‌جمهور چین در سخنرانی خود ترامپ را به چالش کشید و او را از دامن زدن و تشدید اختلافات و بحران‌ها پرهیز داد و حتی ترامپ را متهم به تخریب نظم جهانی کرد.

خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس و حمایت 19 کشور دیگر عضو گروه 20 از این پیمان، مهم‌ترین نقطه جدایی و انزوای آمریکا در این اجلاس بود. تاکید صدراعظم آلمان مبنی بر اجرای توافق‌نامه پاریس و برگشت‌ناپذیر بودن آن و یادآوری نقش باراک اوباما در مذاکرات مربوط به این توافق‌نامه، ضربه‌ای به حیثیت و شخصیت ترامپ بود.

موج منفی علیه ترامپ به خاطر خروج از پیمان پاریس به حدی بود که رفتار او به عنوان نیرویی مخرب در صحنه جهانی مطرح شد.

اختلاف‌نظر اساسی دیگر در اجلاس بر سر تنش حمایت‌گرایی بود که ترامپ بر آن تاکید داشت، درحالی که بقیه رهبران کشورهای صنعتی مخالف حمایت‌گرایی و افزایش تعرفه‌ها و همچنین حامی تجارت آزاد بودند. ترامپ تاکید می‌کرد که همواره از کارگران آمریکایی دفاع می‌کند. به این ترتیب اجلاس گروه 20 درحالی به پایان رسید که احتمال وقوع یک جنگ تجاری بین آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی بیشتر مشهود شد.

سخنرانی ترامپ هم با دیگر اعضای گروه 20 متفاوت بود، چنان‌که سران همه کشورها از موضع واحد مبنی بر لزوم توسعه تجارت جهانی و اهمیت تضمین عدالت در توزیع عواید آن صحبت کردند، اما ترامپ فقط به مسائل اقتصادی آمریکا پرداخت و حتی سایر کشورهای حاضر در اجلاس را مسئول کسری تجاری 800 میلیارد دلاری آمریکا در سال جاری دانست؛ درحالی که به نقش منفی آمریکا در گسترش بی‌عدالتی‌ها و بحران‌آفرینی‌های جهان بی‌توجه بود.

به روال معمول اجلاس رئیس‌جمهور آمریکا باید در نشست خبری پایانی اجلاس شرکت می‌کرد، اما ترامپ امتناع کرد و تفاوت خود را با دیگران بیشتر به نمایش گذاشت.

شاید ملاقات ترامپ و پوتین کمی متفاوت از سایر موضوعات اجلاس بود، به طوری که ترامپ خیلی سریع از موضوع دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری عبور کرد و موضوع محکم کردن روابط دو کشور را بیشتر مورد توجه قرار داد و بودن در کنار پوتین را یک افتخار برای خود دانست که همین موضوع، انتقاد دموکرات‌ها از ترامپ را گسترده‌تر کرد، اما برخلاف انتظار قبلی درحالی که اکثر تحلیلگران، انتظار نتیجه‌ای مشهود از این دیدار نداشتند، دو طرف آمریکایی و روسی توانستند به توافق نسبتا مهمی برای ایجاد آتش‌بس و ایجاد مناطق کاهش تنش در جنوب و شرق سوریه دست یابند.

در این اجلاس اعتراض علنی رهبران سایر قدرت‌های بزرگ به رفتارها و سیاست‌های دونالد ترامپ نهادینه شد و انتظار می‌رود، با تداوم این‌گونه سیاست‌ها و تمرکز ترامپ بر سیاست ملی‌گرایانه داخلی، نقش آمریکا در تحولات جهانی بویژه اروپا کمرنگ‌تر و نقش کشورهایی نظیر آلمان و فرانسه در معادلات امنیتی موثرتر شود.

دکتر غلامرضا کریمی

استاد دانشگاه خوارزمی