خورشید در قاب تصویر

در ایران نیز از این دست شخصیت‌های برجسته داریم که مورد توجه تلویزیون قرار گرفته‌اند و امام خمینی(ره) از جمله مهم‌ترین آنهاست که چند مجموعه تلویزیونی درباره ایشان ساخته شده و چند مستند ارزشمند تلویزیونی هم در این رابطه تهیه و پخش شده است.
در ادامه به نمونه‌های موفق در این رابطه می‌پردازیم.

سریال روح‌الله و برگی از خاطرات مردم

بسیاری از مردم تهران بنا به سن و سال و مقتضیات شغلی خود خاطراتی از امام خمینی(ره) و نزدیکانشان دارند که بخش مهمی از آنها گردآوری شده و در یک مجموعه به چاپ رسیده است. خاطراتی شیرین و جذاب و در عین حال ساده و بی‌پیرایه که عشق و علاقه و اعتقاد مردم به امامشان در تک‌تک آنها موج می‌زند. مجموعه تلویزیونی روح‌الله نوشته سعید نعمت‌الله و به کارگردانی راما قویدل و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی براساس همین خاطرات مردمی ساخته شده و سازندگان آن نیز تلاش فراوانی برای حفظ لحن موجود در این خاطرات به خرج داده‌اند. تلاشی که به ثمر نشسته و روح‌الله را به یکی از جذاب‌ترین آثار تلویزیونی با محوریت حضرت امام‌(ره) تبدیل کرده است. در یکی از این قسمت‌ها با باغبان مسنی همراه می‌شویم که یک روز از زندگی‌‌اش به تصویر کشیده شده است. باغبانی که کاشت درخت در باغچه منزل جماران امام‌(ره) را به‌عهده داشته و با عشق خاصی هم این کار را انجام می‌دهد. در طول داستان با مشکلات زندگی باغبان از جمله بگومگو و قهر داماد و دخترش آشنا شده و همراه او از یک صبح تا ظهر همراه می‌شویم. ایده مرکزی فیلمنامه این قسمت از مجموعه روح‌الله، گرسنگی باغبان به هنگام ظهر است که هربار به‌نحوی از سفره غذا دور می‌شود. یک بار به‌واسطه دعوای نزدیکان خانواده همسایه متوفی، بار دیگر کم آوردن پول هنگام سفارش غذا برای بردن به منزل خواهرش و بار دیگر هم سوختن تنها تخم‌مرغ خانه در ماهیتابه که سرانجام او را به سفره بی‌تکلف و ساده منزل حضرت امام پیش از شروع کارش می‌رساند. در یکی دیگر از قسمت‌ها با رادیوسازی همراه می‌شویم که خدمتکار منزل امام(ره) رادیوی ایشان را برای تعمیر نزد او آورده و نوجوان دستیارش برای تعمیر آن سعی و تلاش بسیار به خرج می‌دهد. عشق و علاقه این نوجوان و دوستش به امام(ره) که روزهای پایانی عمرشان را در بیمارستان می‌گذرانند، موتور حرکت داستان آن بوده و در آخر هم به پایان غم‌انگیزی ختم می‌شود. رادیو پس از تلاش شبانه این دو هنگامی روشن می‌شود که حیاتی(مجری رادیو و تلویزیون) با صدایی بغض‌آلود از ارتحال حضرت امام(ره) خبر می‌دهد. مجموعه روح‌الله با وجود برخی ضعف‌هایش یکی از بهترین کارهای تلویزیونی تولید شده در سه دهه گذشته با محوریت امام خمینی(ره) است که به راحتی مخاطبان خود را پیدا کرده و آنان را با قصه‌های خود و قهرمان‌هایش همراه می‌سازد.

فیلم تلویزیونی 11 دقیقه و 30 ثانیه برشی از یک اتفاق تاریخی

بهروز افخمی پیش از تجربه سینمایی فرزند صبح، فیلم تلویزیونی یازده دقیقه و سی ثانیه را با محوریت پیام تاریخی حضرت امام(ره) به هنگام حمله ناجوانمردانه عراق به مرزهای کشورمان ساخت. وی که در آن ایام به کار در صدا و سیما مشغول بود، یک اتفاق پیش‌بینی نشده به هنگام ضبط پیام را به یک داستان جذاب و تماشایی تبدیل کرده که تعلیق خوبی هم بر آن حاکم است. گروهی از تلویزیون برای ضبط پیام امام خمینی(ره) درخصوص حمله عراق به مرزهای ایران و آغاز جنگ تحمیلی به جماران رفته‌اند، اما به هنگام ضبط با مشکلی فنی روبه رو می‌شوند. افخمی با بهره‌گیری از ماجرایی واقعی با نقب زدن به روزی تاریخی هم به نفوذ کلام حضرت امام در میان مردم پرداخته و هم با افزودن تعلیق‌هایی بجا مخاطبان عام را نیز با خود همراه و همدل می‌سازد. ایده ساده، اما کارآمد کم آمدن زمان کاست دوربین و تلاش گروه برای وقفه نیفتادن در ضبط سخنان ایشان، نقش مهمی در جذابیت فیلم داشته و آن را به یکی از بهترین فیلم‌های تلویزیونی در رابطه با امام خمینی(ره) تبدیل کرده است.

112 روز اقامت امام خمینی(ره) در فرانسه

تبعید حضرت امام به فرانسه و دهکده کوچک نوفل‌لوشاتو به مدت کمتر از چهار ماه، دستمایه ساخت مستندی جذاب توسط پوشمورل فرانسوی شد. در این مستند که از شبکه سوم تلویزیون فرانسه پخش شد، به این روزهای پر التهاب منتهی به پیروزی انقلاب پرداخته شده و در خلال آن فیلمساز سعی در پی بردن به ابعاد مختلف شخصیت امام خمینی(ره) داشته است. در این میان حضور انبوه جوانان دانشجوی مقیم اروپا در محضر ایشان و نیز مسافران مختلفی از ایران که بعضا بعدها در زمره چهره‌های شناخته شده انقلاب قرار گرفتند، در بخش‌هایی از این مستند به تصویر کشیده شده و می‌تواند برای مخاطبان داخل ایران دارای جذابیت‌های بسیار باشد.

آفتاب و عشق

ارتحال امام خمینی(ره) در صبح چهاردهمین روز از ماه خرداد، به مردم ایران شوک بزرگی وارد کرده و رخت عزا بر تن آنان کرد. مردم گروه گروه به سمت مصلی و سپس بهشت زهرا رفته و خود را برای وداع با رهبر انقلابشان آماده می‌کردند که در بین آنها بسیاری دوربین‌های عکاسی و تصویربرداری در دست داشتند. از آماتور تا حرفه‌ای به ثبت این لحظات تلخ و تاثیرگذار پرداخته تا نسل‌های بعد از این روزهای سخت سندی تصویری در دست داشته باشند. فیلم‌های مستند زیادی در این چند روز تصویربرداری شده و در ماه‌های بعد تکمیل شدند که یکی از شاخص‌ترین آنها «آفتاب و عشق» می‌باشد. این فیلم دیدنی، حکایت غم و اندوه مردم ایران در سوگ امامشان است که در آن تلاش شده از وداع مردم با پیکر امام(ره) در مصلی تا مراسم تدفین و شب هفتم ایشان به تصویر کشیده شود. استفاده از چند دوربین و ثبت لحظات شکاری کنار تدوین منسجمش را می‌توان مهم‌ترین نقاط قوت آفتاب و عشق به حساب آورد.

مجموعه آفتاب و زمین تاثیرگذار و جذاب

این مجموعه تلویزیونی 13 قسمتی ساخته جواد شمقدری از جمله تلاش‌های مدیران تلویزیون برای خلق اثری نمایشی با محوریت قسمتی از دوران زندگانی امام خمینی(ره) است که خوب از کار درآمده و به مخاطب شناخت بیشتری نسبت به خانواده ایشان و مبارزاتشان می‌دهد. شمقدری در این مجموعه از تولد تا شش ماهگی حضرت امام را به تصویر کشیده و بیشتر روی پدر ایشان و فعالیت‌های سیاسی‌شان تمرکز کرده است. پدر امام خمینی (ره) به عنوان یک روحانی از ارج و قرب خاصی در خمین برخوردار بوده که در عین حال به کشاورزی می‌پرداخته است. مردم هم که از ظلم و ستم ماموران دولتی وقت به ستوه آمده و از او کمک می‌خواهند. ایشان در عین حال با خان‌های منطقه هم به واسطه ظلمشان بر رعیت رابطه خوبی نداشته و همواره با آنان در کشمکش بوده است.‌ در نهایت هم سید‌مصطفی خمینی (‌پدر امام خمینی) به واسطه همین عدالت خواهی به دست امنیه‌های دولتی به شهادت رسیدند. کارگردان کل این حوادث را در یک دوره شش ماهه به تصویر کشیده و تلاش کرده تا از طریق پدر امام‌(ره) به ریشه‌های ضد استعماری و عدالت‌طلبی ایشان در آینده بپردازد. کاری که تا حدود زیادی هم در انجامش موفق شده و مخاطبان خود را از این بابت راضی نگه داشته است. در کنار این اثر باید از فیلم «صنوبر» هم یاد کنیم که یکی از موفق‌ترین آثار درباره این دوره از زندگی حضرت امام (ره) است.

محمد جلیلوند