حیات وحش، سوغاتی نیست

استان‌های جنوبی، شمالی، شرقی و غربی فرقی نمی‌کند. این روزها سودجویان زیادی هستند که با کشتار حیات وحش پول روی پول می‌گذارند؛ از شکارچی‌های غیرقانونی بگیرید که مافیای گوشت شکار را به راه انداخته‌اند تا افرادی که نانشان را به لاشه حیات وحش می‌زنند و از طریق خرید و فروش گونه‌های تاکسیدرمی شده پول به جیب می‌زنند.

بخشی از ماموریت ماموران یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست، برخورد با متخلفانی است که گونه‌های جانوری را تاکسیدرمی می‌کنند و می‌فروشند، اما نبود اراده جدی برای برخورد با این متخلفان و تعداد اندک محیط‌بانان دست به دست یکدیگر داده و حاشیه امنی برای متخلفان فراهم کرده است.

اگر شرایط برای فعالیت متخلفان ناامن بود، متخلفان خیلی آزاد در مغازه‌هایشان حیات وحش را چوب حراج نمی‌زدند. برای نمونه در تعطیلات نوروزی امسال، بسیاری از مسافرانی که به هرمزگان سفر می‌کردند خیلی راحت می‌توانستند پیکر بی‌جان بادکنک ماهی، بچه کوسه، ستاره دریایی و مرجان‌هایی را که از دل آب بیرون کشیده شده بودند، به‌راحتی بخرند.

غفلت مرگبار

خرید و فروش گونه‌های جانوری تاکسیدرمی شده، مساله مهمی است که باید از سوی مسئولان محیط زیست جدی گرفته شود، شاید به خاطر بحرانی بودن شرایط گونه‌هایی مانند یوزپلنگ، پلنگ، خرس سیاه، هوبره، کاراکال، گورایرانی و... برخی تصور کنند تاکسیدرمی کردن گونه‌هایی که جمعیتشان مناسب است، آسیب زیادی به محیط زیست کشور نمی‌زند.

شرایط بحرانی گونه‌هایی مانند یوزپلنگ و پلنگ نیز به خاطر چنین دیدگاه‌هایی به وجود آمده و خیلی‌ها فراموش کرده‌اند که گونه‌های جانوری در بقای اکوسیستم، ‌نقش تعیین‌کننده دارند.

بی‌تفاوتی به این مساله به آتش تخریب محیط زیست می‌دمد، زیرا تلاش‌های کمرنگی را که برای فرهنگسازی دراین عرصه می‌شود، بی‌نتیجه می‌گذارد و خیلی از مردمی را که به محیط زیست علاقه دارند، اما از دانش لازم برخوردار نیستند به اشتباه می‌اندازد که با خرید حیوانات تاکسیدرمی شده علاقه‌شان به محیط زیست و حیات وحش را به تصور بکشند.

نمی‌توان انکار کرد که شرایط نسبت به گذشته بهتر شده، زیرا دیگر مانند گذشته نیست که عکس گرفتن با لاشه خون‌آلود حیات وحش افتخار باشد یا در بسیاری خانه‌ها پوست و سر‌ تاکسیدرمی شده گونه‌های جانوری دیگر جزو دکوراسیون نیست.

این در حالی است که بسیاری از متخلفان نمی‌توانند از بازار پرسود قاچاق اجزای حیات‌وحش بگذرند. به همین دلیل از غفلت مسئولان استفاده می‌کنند و محیط زیست کشور را به سمت نابودی سوق می‌دهند.

صنایع دستی پوچ

خیلی‌ها معتقدند، شرایط محیط زیست کشور آنقدر نامناسب است که خرید و فروش تاکسیدرمی حیات وحش در آن به چشم نمی‌آید، اما این توجیه مناسبی برای برخورد نکردن با متخلفان نیست و اگر حفظ حیات‌وحش واقعا برای سازمان حفاظت محیط‌زیست مهم است، نباید به متخلفان اجازه دهد آنقدر راحت گونه‌های جانوری را از بین ببرند.

امیر سبزی، عضو دید‌بان حقوق حیوانات در این باره به جام‌جم می‌گوید: به دلیل مشکلاتی که در حوزه محیط زیست وجود دارد، به این مساله آن‌طور که باید پرداخته نشده است.

آن طور که او می‌گوید، این غفلت سبب‌شده، فروش گونه‌های جانوری تاکسیدرمی شده مانند بادکنک ماهی و کوسه یا مرجان به نوعی حکم صنایع دستی و سوغاتی را برای برخی استان‌ها پیدا کند.

این در حالی است که ردپای غفلت نسبت به حیات وحش، محیط زیست و فرهنگ را در برخی رستوران‌ها نیز می‌توان دید، زیرا آنها آبزیانی را طبخ می‌کنند که خوردن گوشتشان حرام است.

فروشنده، خریدار یا شکارچی

براساس قانون، ‌حمل، نگهداری، خرید و فروش گونه‌های جانوری زنده و مرده و اجزای آنها بدون کسب مجوز ممنوع است. منوچهر فلاحی، معاون یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز با تائید این قانون تاکید می‌کند: اگر شخصی بدون مجوز گونه‌های جانوری تاکسیدرمی شده را بخرد، بفروشد و حمل یا نگهداری کند، مجرم است.

آن طور که او توضیح می‌دهد، چنانچه شخصی به اتهام حمل یا نگهداری یا فروش تاکسیدرمی گونه‌ای بومی دستگیر شود، گمان اولیه این است که خودش گونه را شکار کرده است. به همین دلیل با توجه به حکم قاضی علاوه بر جریمه‌های در نظر گرفته شده باید ضرر و زیان شکار گونه را نیز جبران کند.

معمولا متخلفان خود را بی گناه نشان می‌دهند و می‌گویند گونه تاکسیدرمی شده را آنها شکار نکرده‌اند. در چنین مواقعی قاضی تصمیم می‌گیرد‌که شخص شکارچی بوده یا نه؟ این در حالی است که به گفته معاون یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست، چنین متهمانی دست‌کم به پرداخت یکصد هزار تا یک میلیون ریال جریمه نقدی و یک تا شش ماه حبس محکوم خواهند شد.

به همین دلیل باید تاکید کرد، برای برخورد با متخلفان، مجازات‌ها در این حوزه نیز باید به روز شود تا از ضمانت اجرایی لازم برخوردار شود. براساس گفته‌های معاون یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست، خرید و فروش گونه‌های جانوری تاکسیدرمی شده جرم است و باید با فروشندگان برخورد کرد، مگر این که شخص، مجوزهای لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کرده باشد.

این در حالی است که فروشندگان گونه‌های تاکسیدرمی شده در استان هرمزگان ادعا می‌کنند، تا به حال ماموران یگان حفاظت محیط زیست برای بررسی مغازه آنها اقدام نکرده‌اند. به همین دلیل تصور نمی‌کنند مرتکب تخلفی شده باشند.افزون بر این، هستند افرادی که ادعا می‌کنند گونه‌هایی که در این مغازه‌ها فروخته می‌شود، از کشورهای جنوب شرق آسیا به کشورمان قاچاق می‌شود، اما بیشتر فروشندگان این ادعا را قبول ندارند.

جریمه کیلویی مرجان

با توجه به نقش مرجان‌ها در حفظ اکوسیستم، سازمان حفاظت محیط‌زیست برنامه مشخص‌تری برای برخورد با قاچاقچیان مرجان دارد، برنامه‌ای که به نظر می‌رسد هیچ وقت از روی کاغذ فراتر نرفته، زیرا متخلفان خیلی راحت می‌توانند مرجان‌ها را از جنوب به سراسر کشور قاچاق کنند. تنها مانعی که گاهی برسر راهشان قرار می‌گیرد، این است که از طریق هواپیما برای این کار با محدودیت روبه‌رو هستند.

فلاحی درباره اقداماتی که سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ مرجان‌ها انجام می‌دهد، می‌گوید: برای برخورد با متخلفان با یگان حفاظت استان‌های جنوبی کشورمان مکاتبه کرده و از پلیس آگاهی کمک خواسته‌ایم.

آن طور که او می‌گوید، جریمه‌ای که برای متخلفان در نظر گرفته شده، کیلویی محاسبه می‌شود و بر این اساس جریمه قاچاق هر کیلوگرم مرجان یک میلیون تومان است.‌

تبهکاران برای کسب سود بیشتر، ابایی از کشتار حیات وحش برای تولید تاکسیدرمی یا حتی دوخت لباس و وسایل زینتی ندارند. در کنار افزایش توان و حساسیت یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست، مسئولان این سازمان باید تلاش بیشتری برای افزایش آگاهی زیست‌محیطی شهروندان و ایجاد فرهنگ درست حفاظت از محیط زیست در آنها کنند، زیرا اگر شهروندان به این درجه از آگاهی برسند که خرید گونه‌های جانوری تاکسیدرمی شده یا اجناسی که به وسیله اجزای حیات‌وحش ساخته می‌شود، خسارت جبران‌ناپذیری به محیط زیست تحمیل می‌کند، بازار سوجویان نیز از سکه می‌افتد و راحت‌تر می‌توان به دیگر عوامل تهدیدکننده حیات وحش رسیدگی کرد.

سوغاتی نحس

سردر مغازه، بنری نصب کرده‌اند که حکایت از فروش صنایع دستی و سوغات استان هرمزگان دارد. درون مغازه نیز جای سوزن انداختن نیست. بزرگ و کوچک و زن و مرد، راهروهای مغازه را پر کرده‌اند. سبد‌های بزرگ از انواع صدف پر شده‌اند. از بسیاری از آنها وسایلی مانند النگو، گردنبند و جا شمعی ساخته شده است و خیلی‌ها این اشیا را به عنوان سوغاتی و صنایع دستی می‌خرند. صدف‌ها تنها اجناس این مغازه نیستند که چوب حراج خورده‌اند. در قفسه‌های مغازه می‌توان ماهیان بادکنکی تاکسیدرمی شده را دید که قیمتشان از 20 هزار تومان شروع می‌شود.

کمی آن طرف تر از ماهیان بادکنکی، ستاره‌های دریایی را برای فروش گذاشته‌اند. قیمت آنها نیز با توجه به بزرگی و کوچکی‌شان متفاوت است و از 10 هزار تومان شروع می‌شود.

مرجان‌ها نیز برخی دیگر از اجناسی است که در این مغازه چوب حراج خورده‌اند و آن طور که مرد فروشنده می‌گوید، قیمتشان به اندازه و شکلشان بستگی دارد. او یک تکه مرجان را نشان می‌دهد که تقریبا دایره شکل است و می‌گوید، این مرجان را در نهایت با 250 هزار تومان می‌توانید بخرید. اگر از فروشنده مغازه درباره برخورد یگان حفاظت محیط زیست بپرسید، می‌گوید: تا حالا نشده از او به خاطر این اجناس ایرادی گرفته شود.

مرد جوان درباره نحوه صید گونه‌هایی مانند بادکنک ماهی یا بچه کوسه می‌گوید: تعدادی از این جانوران در تور‌های ماهیگیران گرفتار می‌شوند، اما صیادهایی هم هستند که به شکل ویژه به صید این گونه‌ها می‌پردازند. به نظر او بیشتر اجناسی که او برای فروش عرضه می‌کند، داخل کشور تولید شده و این طور نیست که از کشورهای جنوب شرق آسیا قاچاق شده باشد.

مهدی آیینی

جامعه