عزتمندی در سیاست خارجی

سیاست خارجی،بازتاب‌دهنده اهداف و منافع ملی یک دولت و توضیح‌دهنده رفتار هر دولتی در صحنه روابط بین‌الملل در ارتباط با سایر دولت‌ها، جوامع، سازمان‌های بین‌المللی و نهضت‌هاست.این اهداف ملی به دو مقوله تقسیم می شود؛یکی اهدافی که در چارچوب مرزها و براساس حفظ وضع موجود، استقلال، امنیت ملی، رفاه عمومی و.. است و دیگری هم براساس ایده‌آل‌های حاکم و احساس رسالت ورای مرزهاست که اختصاص به جمهوری اسلامی ایران ندارد.

اما چیزی که در جمهوری اسلامی ایران بخوبی تئوریزه شد، این بود که این دو دسته منافع به هیچ وجه در تعارض با هم نبوده و در واقع مکمل هم است.

به عبارتی اگر می‌خواهیم امنیت یا وحدت سرزمینی داشته باشیم، باید در مقابل تهدیدهای خارجی بایستیم. این ایستادن فقط به شکل سخت‌افزاری نیست بلکه با استناد به مبانی نظری است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس آن شکل گرفته است. جمهوری اسلامی ایران از فکر و اندیشه برخاسته است و نه از پول و سلاح، بنابراین می‌بینیم در زمان امام خمینی(ره) همان‌طور که ایشان دغدغه مستضعفان جهان را داشتند، دغدغه دفاع از کشور را هم داشتند و حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای نیز همین‌طور هستند. در این میان نکته مهمی که وجود دارد، این است که از نظر تئوریک بتوانیم دو مقوله منافع ملی را که تجلی‌گاه یک مقوله، درون سرزمینی و تجلی‌گاه بخش دیگر جهانی است، با هم مفهوم‌بندی کنیم.

تفسیر نگارنده از فرمایشات رهبر انقلاب این است که اگر می‌خواهیم منافع ملی در هر یک از این دو مقوله حفظ شود و مورد تجاوز قرار نگیرد، باید نشان دهیم که به این منافع مومن هستیم و برای حراست از آن از هیچ کاری فروگذار نمی‌کنیم و در مقابل تهدیدها می‌ایستیم.

رهبری که بارها صورت‌بندی جدیدی از سیاست خارجی مطرح کرده‌اند، دیروز به شکل دیگری فرمودند که عزت باید یک اصل باشد و هرگونه کوتاه آمدن از عزت، ارزش حکمت و مصلحت را از بین می‌برد.

سیاست خارجی که مبتنی بر میراث امام خمینی(ره) و آموزه‌های رهبری است، بارها عزت را برای مردم و کشور به ارمغان آورده است و رفتارهای عزت‌مدارانه ما که بر پایه حکمت و مصلحت باشد، نجات‌دهنده اقتصاد ما نیز خواهد بود.

دکتر علیرضا شیخ‌عطار

سفیر پیشین ایران در آلمان