تیشه به ریشه دندان!

آسیب به عصب دندان، در بیشتر موارد همراه با درد شدید است و بیمار در چنین شرایطی مجبور می‌شود برای درمان، حتما به دندانپزشک مراجعه کند. دکتر غلامرضا ولی‌زاده‌کاخکی، جراح دندانپزشک، شما را با آسیب به ریشه دندان آشنا می‌کند و راه درمان آن را به شما می‌گوید.

درد، نتیجه بی‌توجهی

مشکلات ریشه دندان در بسیاری از موارد، به‌دلیل درمان دیرهنگام دندان به‌وجود می‌آیند. یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند مانع از آسیب به ریشه دندان شود، مراجعات دوره‌ای به‌صورت هر شش ماه یک‌بار به دندا‌نپزشک است البته به شرط آن‌که پوسیدگی‌ها و جرم‌های روی دندان، بموقع برطرف شوند.

پوسیدگی تنها متهم است؟

بسیاری از افراد بر این باورند که پوسیدگی می‌تواند باعث آسیب به ریشه دندان شود، اگرچه این باور درست است و پوسیدگی یکی از مهم‌ترین دلایل آسیب به ریشه دندان محسوب می‌شود اما، دلایل دیگری نیز می‌توانند در این مساله نقش داشته باشند. برای‌ مثال، زمانی که پالپ (مغز دندان) دچار التهاب یا پرخونی شود و اقدامی هم برای درمان آن صورت نگیرد، در چنین شرایطی پالپ دندان آسیب خواهد دید و باید ریشه دندان را درمان کرد که به این کار روت کانال (root canal) گفته می‌شود. علاوه بر این دلایل دیگری چون ضایعات خاص (ضایعات سیستمیک)، وارد شدن ضربه نامناسب به دندان، بیماری‌های لثه و نسج نگه‌دارنده ریشه دندان، می‌توانند باعث آسیب به ریشه دندان شوند.

رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر درون؟

بسیاری از افرادی که دندانشان دچار پوسیدگی می‌شود، درد شدیدی را تحمل می‌کنند و متصور هستند که این درد، می‌تواند به‌دلیل مشکلات ریشه به وجود آمده باشد، در حالی‌که این احتمال وجود دارد که یک دندان با وجود پوسیدگی، احتیاجی به درمان ریشه نداشته باشد. عکس این مساله نیز می‌تواند مصداق داشته باشد، یعنی دندان با وجود ظاهر سالم، دچار مشکل ریشه باشد، به همین دلیل افراد با دیدن ظاهر دندان، نمی‌توانند در رابطه با وضعیت داخل آن اظهار نظر کنند. همچنین نباید این مساله را از یاد برد که آستانه تحریک درد در افراد مختلف، متفاوت است. در نتیجه برای بررسی وضعیت دندان‌ها باید حتما به‌صورت دوره‌ای به دندانپزشک مراجعه کرد.

درمان‌های متفاوت

درمان‌هایی که دندانپزشک برای فرد در نظر می‌گیرد، می‌تواند از فردی به فرد دیگر کمی متفاوت باشد. یکی از این درمان‌ها، درمان غیرمستقیم عصب دندان (I.D.P.C) است و در صورتی که این درمان موثر واقع نشود، باید درمان کانال ریشه را انجام داد. بسیاری از افراد به اشتباه، درمان کانال ریشه را عصب‌کشی می‌دانند، در حالی‌که با توجه به کاری که روی دندان انجام می‌شود، به کار بردن این لفظ از نظر علمی، نادرست است. دندانپزشک برای درمان، کانال ریشه دندان را از عصب، شریان، لنف، ورید و تمامی مواد پوسیده و زائد تمیز و تخلیه می‌کند. بعد از این کار، کانال ریشه دندان، با شرایط خاص و استاندارد باید پر شود.

روکش یادت نره

همه افرادی که درمان ریشه دندان را انجام می‌دهند از سوی دندانپزشک، به آنها روکش کردن دندان توصیه می‌شود. شاید بسیاری از افراد تصور کنند که روکش دندان، یک کار تجملاتی و زیبایی است، در حالی‌که این باور نادرست محسوب می‌شود و روکش دندان کاملا جنبه درمانی دارد. داخل کانال ریشه دندان علاوه بر دارا بودن رشته‌های عصبی، عروق لنفاوی، عروق خونی و عروق بینابینی نیز وجود دارد که مجموعه‌ این‌ها باعث سلامت مینا، تاج و الیاف نگه‌دارنده دندان می‌شود. نسوج نگه‌دارنده و مجموعه‌ای که داخل کانال ریشه دندان قرار گرفته، آن را در مقابل فشار حاصل از جویدن، مقاوم نگه‌می‌دارد. چنانچه مجموعه داخل کانال ریشه به دلیل درمان حذف شوند، دندان مقاومت قبلی خود را از دست خواهد داد و در معرض شکستگی قرار می‌گیرد. برای همین منظور، افرادی که درمان ریشه دندان را انجام می‌دهند، باید حتما اقدام به روکش دندان کنند. شاید خیلی از افراد چنین تصوری را داشته باشند که درمان ریشه دندان، هیچ دردسری برای آنها ندارد، درحالی‌که این مساله کاملا به رعایت برخی از نکاتی که دندانپزشک توصیه می‌کند، بستگی دارد. بعد از درمان ریشه، دندان در برابر فشار ضعیف است و براحتی می‌شکند، به همین دلیل فرد تا زمانی که دندان خود را روکش نکرده، باید از فشارهای زیاد و نامتعارف به دندان بپرهیزد. فشارهای چرخشی و مایل می‌توانند باعث شکستن دندان شوند، علاوه بر این مصرف مواد غذایی سفت و سخت، می‌تواند مشکلاتی را برای دندان درمان‌شده ایجاد کند و گاهی به شکستگی منجر شود. تا زمانی که فرد اقدام به روکش دندان خود نکرده است باید غذا را با سمت دیگر فک خود که درمانی روی آن صورت نگرفته، بجود.

مراجعات دوره‌ای

چنانچه دندانپزشک، درمان ریشه را تشخیص بدهد، باید سریعا اقدام به این کار کرد چون عدم درمان ریشه دندان، ممکن است عوارضی چون کیست را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، عدم درمان ریشه دندان، باعث تحمیل فشار روی سیستم ایمنی بدن می‌شود، یعنی سیستم ایمنی بدن بیشترین تمرکز خود را روی دندان می‌گذارد و به همین دلیل احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها زیاد است. درمان ریشه دندان در صورتی که دندانپزشک از کار کردن در محدوده کانال ریشه اطمینان داشته باشد و کانال کاملا ضدعفونی و تمیز شود، در یک جلسه امکان‌پذیر است. البته این مساله، تا حدودی نسبی محسوب می‌شود و به فرد نیز بستگی دارد. بعد از درمان ریشه، دندان بدون عصب است، در نتیجه درد و پوسیدگی برای فرد قابل تشخیص نیست و حتی متوجه گیر غذایی یا بلند بودن دندان بعد از درمان ریشه نیز نمی‌توان شد به همین دلیل این دسته از افراد باید حتما مراجعات دوره‌ای (هر شش ماه یک‌بار) به دندانپزشک را با جدیدت بیشتری دنبال کنند تا دچار مشکل نشوند.

بهاره جلالوند