کورش‌نامه سرگذشت خیالی کورش دوم، بنیانگذار امپراتوری هخامنشی است؛ این رمان تاریخی را گزنفون یا کسنُفون (430 ـ 365 ق.م) نوشته که در لشکرکشی کورش کوچک علیه برادرش اردشیر دوم (405 ـ 359 ق.م) سال 401 ق.م شرکت داشته است.کورش‌نامه مشتمل بر هشت کتاب است. هر یک از این کتاب‌ها بخشی از زندگی شاه هخامنشی را روایت می‌کند. کتاب نخست درباره آموزش‌های پارسیان برای کودکان، رشد و نمو کورش در دربار مادی پدربزرگش است. کتاب‌های بعدی شرح دستیابی او به قدرت، شیوه سازماندهی و مدیریتش است. ارتش، حمله به ارمنستان، سکاییه و آشور است که مشخصا براساس سنت‌های روایی موجود تألیف شده است. برای مثال کورش به عنوان یک شاه هخامنشی به ارمنستان حمله نمی‌کند بلکه سرداری است که در حال انجام وظیفه برای پادشاه ماد، مشغول عملیات جنگی است.