امنیت مهم‌ترین دستاورد انقلاب

بسیاری از افراد صاحب‌نظر در این حوزه معتقدند در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستاوردهای قابل دفاعی وجود دارد اما در برخی بخش‌ها به دلایل محیطی نتوانستیم از حداکثر ظرفیت کشور بهره ببریم.

یحیی آل‌اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی یکی از همان افراد است. وی در گفت‌وگو با جام سیاست به اقدامات پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت و البته در برخی موارد کار خود را هم نقد کرد. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید:

سوالم را با مقایسه پیش از انقلاب و پس از انقلاب آغاز می‌کنم. ایران اسلامی و ایران زمان طاغوت چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

اگر بخواهیم منصفانه آثار انقلاب را با قبل از انقلاب مقایسه کنیم می‌توان گفت که با هیچ روحیه و متری نمی‌توان بیان کرد که انقلاب برای کسی دستاورد نداشت مگر این‌که با نظام مشکل داشته باشد. افرادی که قبل از انقلاب حضور داشتند و نسبت به امور واقف بودند می‌گویند که انقلاب پیشرفت‌های زیادی را به دنبال داشت. بالاخره افراد ضد انقلاب هم حضور داشتند و نظام جمهوری اسلامی ایران دست منفعت‌طلبانه آنها را کوتاه کرد.

تقریبا همه مردم ایران تا حدودی با تاریخ انقلاب اسلامی آشنایی دارند اما می‌خواهیم از نگاه شما به‌عنوان کسی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب مسئولیت‌هایی داشته، چگونگی تشکیل جامعه اسلامی در ایران را بدانیم.

بیشتر کشورها با نگاه کلان رقابت‌های تمدنی فعالیت خود را ادامه می‌دهند و تمدن اسلامی
300 سالی بود که در حاشیه قرار داشت. آوردن این تمدن اسلامی در حد تمدن‌های امروز و رقابتی کار سختی بود که هر کسی نمی‌توانست از عهده آن بربیاید. در حال حاضر زمانی که یک رسانه را در جهان نگاه می‌کنید 50 درصد اخبار، مربوط به جهان اسلام است و این رویه توانسته از حاشیه به متن وارد شود و دارای قدرت در جهان باشد. اثر اصلی این ماجرا انقلاب اسلامی است. کار به جایی رسیده که بوش پدر می‌گوید ایران مرکز شرارت است. از دیدگاه خودش درست می‌گوید. پیش‌بینی می‌کند که این تمدن همه تمدن‌های غرب را برهم می‌زند. زمانی که انقلاب پیروز شد موشه دایان، نخست‌وزیر وقت اسرائیل گفت زلزله در کره زمین اتفاق اتفتاد و درست هم می‌گفت. ما هیچ وقت غیرمتعهد نبودیم. حتی بعد از انقلاب اسلامی تعهدات ایران همگی انجام شد، در حالی که اگر در هر کشور دیگری این اتفاق می‌افتاد همه تعهدات بین‌المللی را بر هم می‌زد، در صورتی که یک نفر نیست بگوید جایگاهی برای دفاع در ایران از حقوقم ندارم. بلافاصله بعد از انقلاب دستگاه قضایی تشکیل دادیم تا هر کسی که هر طلبی دارد بیاید تسویه کند. این زبانزد است، تعهدمند بودن جمهوری اسلامی به رخ جهانیان کشیده شد.

ایران چه دستاوردهایی در طول سال‌های بعد از انقلاب به دست آورد؟

ما هم نمی‌خواهیم شعاری صحبت کنیم اما در همه حوزه‌ها موفقیت‌های چشمگیری داشتیم که به صورت موردی به آن اشاره می‌کنم. برق، آب آشامیدنی، گاز شهری، حمل و نقل جاده‌ای، توسعه راه‌های روستایی، پیشرفت‌های علمی و نظامی و بسیاری موارد دیگر وجود دارد که در طول سال‌های بعد از انقلاب به ثمر رسیدند. چون صحبت ما اقتصادی است سعی می‌کنم بیشتر به این بخش‌ها بپردازم. در حوزه امنیت باید ببینید که اطراف ایران در جنگ و نابودی است. از سوریه، عراق و یمن گرفته تا کشورهای اروپایی که مورد حمله‌های تروریستی قرار می‌گیرند. کل منطقه آتش است و در همه جای جهان عملیات تروریستی انجام می‌شود و امن بودن ایران به دلیل وجود انقلاب اسلامی و توانمندی‌های کسب شده آن است. ما در گذشته لرزان بودیم. زمانی که انقلاب پیش آمد تحول 2500 ساله تغییر یافت.

چه اقداماتی در بخش نظامی افتاد که اکنون شاهد این امنیت هستیم؟

تلفیق علم و صنایع تسلیحاتی و همچنین بهره‌مندی از نخبگان. پیشرفت در حوزه‌های علمی و دفاعی اصلا قابل قیاس نیست. ما در گذشته یک پیچ کوچک هواپیما را نمی‌توانستیم تغییر بدهیم اما اکنون داستان دفاعی موشکی طوری شده که جهان در هراس است. امنیتی که ایران در طول تاریخ ایجاد کرده بی‌نظیر است و بسیاری از کشورهای غربی نسبت به همین جریان موضع دارند.

در زمینه اقتصادی چطور؟

باید اقرار کرد که متاسفانه در بخش اقتصادی خوب عمل نکردیم. البته موضوعاتی وجود دارد و سنگ‌اندازی‌های زیادی برای عدم پیشرفت ایران می‌شد و ما با این‌که با محدودیت‌های فراوان روبه‌رو بودیم توانستیم تا حدی خوب عمل کنیم اما از همه ظرفیت استفاده نشد و این موضوع هدف انقلاب بود. کشور ما منابع خدادادی زیادی در اختیار دارد. نفت،‌ گاز، معادن و همچنین موقعیت ژئوپلتیک در منطقه، تمدن و گردشگری و بسیاری منابع دیگر در اختیار ایران است اما از همه ظرفیت‌های موجود استفاده نشده است. این موضوع باعث می‌شود تا اقتصاد ایران همچنان با مشکلات زیادی روبه‌رو باشد. اگر بخواهم مثالی بزنم باید بگویم کشوری بدون آورده و درآمد مانند فردی است که کلا فقیر است و هیچ توقعی از وی نیست اما ایران مانند یک فرد پولدار است اما از این منابع درست استفاده نکرده است. تعداد انسان‌های تحصیلکرده و بارور شده ما بالای 15 میلیون نفر بوده و اکنون بالای 5 میلیون نفر هم دانشجو هستند. از نظر جوانی 60 درصد کشور در این گروه قرار دارند و از نظر نفت و گاز در جایگاه دوم هستیم. در رابطه با معادن که تقریبا همه عناصر جدول مندلیف را داریم که 15 درصد بیشتر استفاده نکردیم. از زمانی که تاریخ جهان نوشته شده نام ایران روزی نیست که نباشد، کوچک و بزرگ شدیم اما باقی ماندیم. ولی آمریکا 400 سال بیشتر قدمت ندارد و مشخص نیست که ترامپ چه بلایی سر این کشور خواهد آورد و آمریکایی باقی خواهد ماند یا خیر. در مقاطعی از تاریخ کشورهای دیگر بر اساس دیوانسالاری ایران اداره می‌شد. ما تازه به دوران رسیده نیستیم و باید از فرصت‌های کشور استفاده کنیم. باید قبول کنیم که در نمره اقتصاد خوب نگرفتیم که من هم یک پای آن هستم و از ابتدای انقلاب در بخش‌های اقتصادی فعالیت داشتم.

به نظر شما چرا نتوانستیم به اهداف اقتصادی دست پیدا کنیم؟

یکی رویه‌هایی بود که به کار گرفتیم و دیگری عوامل محیطی. ما سرخود این طور نشدیم و محدودیت‌های زیادی باعث بروز مشکلات شد. زمانی که انقلاب پیروز شد همه کشورها بر این باور بودند که اکنون وضعیت سست‌شده و می‌توانند وارد ایران شوند. جنگ هشت ساله یکی از همان اشتباهات صدام بود. از سوی دیگر نوع برخورد با دنیا با ایران تفاوت پیدا کرد و نمی‌توانستند ببینند که ایران به عنوان یک کشور مستقل برای خود تصمیم می‌گیرد و به کسی باج نمی‌دهد. از این رو فشارها بیشتر شد. اکنون تجار ایرانی برای خرید مواد اولیه در مقایسه با رقبای خود باید مبالغی بعضا دو برابر بپردازند و نمی‌گذارند در شرایط مساعد ایران در صحنه‌های بین‌المللی حاضر شود. ما مانند ترکیه و مالزی اجازه ورود به همه بازارها را نداریم و این محدودیت تنها برای ایران است. اکنون تصمیمات ترامپ هم نشان می‌دهد که از ایران هراس دارد. حتی رفت و آمدها را هم محدود کرده است و پروژه ایران‌هراسی را در غرب به راه انداختند. برای توسعه و رشد اقتصادی نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی است که از این کار نیز منع شدیم و شرکت‌ها با سختی فراوانی به ایران می‌آیند. همین کارها برای محدود کردن یک کشور کافی است. از سوی دیگر باید گفت الگوهایی هم که برای اقتصاد انتخاب می‌شد درست نبود.

گفت‌وگو: محمدحسین علی‌اکبری