خشت کج توتال فرانسه

اواخر ماه گذشته بود که خبرگزاری رویترز اعلام کرد در پی کاهش واردات میعانات گازی کره جنوبی از ایران و روی آوردن به قطر، منابع آگاه می‌گویند ایران قرار است صادرات میعانات گازی را از ماه جاری به میزان 17 درصد برای پنج ماه آینده کاهش دهد.

این خبرگزاری به نقل از یک منبع مطلع خاطرنشان کرد: بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته قرار است بارگیری میعانات گازی در ماه ژانویه 385 هزار بشکه در روز باشد، در حالی که همین رقم در ماه دسامبر سال 2016 حدود 462 هزار بشکه در روز تخمین زده شده بود.

مشاهدات خبرنگاران از پایانه صادراتی عسلویه در جریان سفر چند هفته اخیر حاکی از آن است که تعداد بسیار زیادی نفتکش که شاید رقم آن به 30 تانکر نیز برسد در کنار هم در خلیج‌فارس صف بسته‌اند؛ هرچند مسئولان شرکت پایانه‌های نفتی خبر ذخیره‌سازی میعانات گازی را روی تانکرها رد می‌کنند.

براساس آمارهایی که از سوی مسئولان ارشد صنعت نفت ارائه می‌شود، هم‌اکنون روزانه بیش از 600 هزار بشکه میعانات گازی در کشور تولید می‌شود. اما براساس اخبار و اطلاعات منتشرشده در رسانه‌های بین‌المللی، فقط حجم اندکی از این میعانات در داخل مصرف یا صادر می‌شود که علت این موضوع نیز بالا بودن مرکاپتان موجود در میعانات گازی تولیدی ایران است.

بالا بودن مرکاپتان در میعانات گازی تولیدی از پارس جنوبی طبیعی است، زیرا گاز این میدان دارای سولفور بسیار بالایی است که در کشور قطر از تجهیزات مرکاپتان‌زدایی برای تصفیه میعانات گازی تولیدی این میدان استفاده می‌شود. جالب است در ایران با توجه به این که پنج پالایشگاه گازی در قالب ده فاز گازی توسط شرکت‌های بین‌المللی خارجی احداث شده است، اما تاسیسات مرکاپتان‌زدایی برای میعانات گازی تولیدی در هیچ یک از این پالایشگاه‌ها احداث نشده است.

به همین دلیل پژوهشگاه صنعت نفت در حال طراحی تاسیسات مرکاپتان‌زدایی از میعانات گازی تولیدی پالایشگاه‌های پارس جنوبی است که قرار بود تا پایان سال 95 در این پالایشگاه‌ها نصب شود.

نکته جالب توجه اینجاست که طراحی اولیه برداشت از میدان پارس جنوبی و پالایشگاه‌های گازی آن توسط شرکت توتال فرانسه انجام شده و در این طراحی هیچ اشاره‌ای به تاسیسات مرکاپتان‌زدایی نشده است. بقیه پالایشگاه‌های پارس جنوبی هم از روی طرح اولیه توتال ساخته شده‌اند.

شرکت توتال به رغم این سابقه تاریخی، بتازگی طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی و ساخت سکو و تاسیسات تقویت فشار در این میدان را بدون مناقصه در اختیار گرفته است.

به هر حال بالا بودن مرکاپتان یا به اصطلاح‌ ترشی میعانات گازی ایران موجب شده است مشتریان جهانی برای خرید میعانات گازی از ایران رغبت کمتری داشته باشند. از این جهت مسئولان صنعت نفت چاره‌ای جز ذخیره‌سازی میعانات گازی ندارند که بر اساس آمار و اطلاعات منتشرشده در نشریات بین‌المللی هم‌اکنون ایران 28 میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره شده در دریا دارد.

مخازن جدید ذخیره‌سازی به جای مرکاپتان زدایی

با این شرایط به جای آن که فروش میعانات گازی ایران در اولویت شرکت ملی نفت ایران باشد و طرح مرکاپتان‌زدایی را از این محصول با ارزش دنبال کند، به دنبال ساخت تاسیسات جدید ذخیره‌سازی میعانات گازی در عسلویه است.

امیرمنصور حق وردی، رئیس طرح احداث تاسیسات ذخیره‌سازی و اندازه‌گیری میعانات گازی شرکت نفت و گاز پارس با اعلام این خبر گفت: بهره‌برداری از فاز نخست تاسیسات ذخیره‌سازی و اندازه‌گیری میعانات گازی با ظرفیت ذخیره‌سازی دو میلیون بشکه میعانات گازی تا اواخر خردادماه سال آینده آغاز می‌شود.

به گفته حق وردی، در حال حاضر 67 درصد از مجموع کالاهای مورد نیاز خریداری شده و حدود 33 درصد باقیمانده هم در مرحله سفارش‌گذاری و خرید قرار گرفته است.

وی هدف از اجرای این طرح را ایجاد مرکزی مهم برای ذخیره‌سازی، توزیع و صادرات میعانات گازی فازهای پارس جنوبی عنوان کرد و گفت: با تکمیل این طرح، ضمن افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در بازارهای بین‌المللی این محصول با ارزش، هاب مهمی برای تأمین خوراک پالایشگاه‌های کشور به منظور تبدیل به محصولات با ارزش و جلوگیری از خام فروشی فراهم می‌شود.

با این شرایط ناگفته نماند این وضعیت می‌تواند خطر توقف یا کاهش تولید گاز در بخشی از فازهای پارس جنوبی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، مسئولان صنعت نفت باید هرچه سریع‌تر فکری به حال مصرف یا صادرات میعانات گازی تولیدی پارس جنوبی کنند.

پالایشگاه ستاره، منجی میعانات گازی روی دست مانده

ظاهرا مسئولان صنعت نفت بیشتر تمایل دارند از طریق احداث پالایشگاه 360 هزار بشکه‌ای میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس، روند مصرف میعانات گازی را در داخل کشور تسریع بخشند؛ هرچند احداث واحد مرکاپتان‌زدایی نیز در پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی ضروری به نظر می‌رسد، اما راه‌اندازی هرچه سریع‌تر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس نیز می‌تواند هم در مصرف میعانات گازی به پارس جنوبی کمک کند، هم در تولید بنزین با استاندارد یورو 4 کشور را از واردات این فرآورده پرمصرف بی‌نیاز کند.

اگر نگاهی به اخبار صنعت نفت در یک‌سال گذشته یعنی زمانی که وزیر نفت و تیمی از مسئولان کشوری و لشکری وی را در بازدید از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس همراهی می‌کردند بیندازیم، مشاهده خواهیم کرد وزیر نفت در جمع خبرنگاران اعلام کرد فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس در نیمه اول سال 95 به بهره‌برداری می‌رسد و این قول داده شد با راه‌اندازی این پالایشگاه، دیگر نیازی به واردات بنزین نباشد.

در طول یک سال گذشته هر مسئول مرتبط و غیر‌مرتبط با موضوع واردات بنزین این وعده را داد که با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در نیمه اول سال 95 دیگر ارزی بابت واردات بنزین از کشور خارج نمی‌شود یا دیگر نیاز به تهاتر نفت با بنزین نیست.

اما اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که مسئول ارشد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی یکباره در جمع خبرنگاران حاضر در نمایشگاه صنعت نفت اعلام کرد، کشور از سال 96 دیگر نیاز به واردات بنزین ندارد و با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در اوایل سال آینده، ایران صادرکننده بنزین خواهد شد.

شاید این اولین جمله از زبان یک مقام مسئول در صنعت نفت بود که از تعویق راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به صورت تلویحی خبر می‌داد؛ هر چند برخی از رسانه‌ها پیشتر اعلام کرده بودند نام پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از فهرست تولید بنزین در سال 95 توسط مجموعه شرکت ملی پالایش خارج شده است.

اگرچه رسانه خبری وزارت نفت نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و گفت تولید بنزین در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در اولویت مجموعه پالایش و پخش است و خارج شدن نام ستاره خلیج‌فارس از تولیدات سال 95 کذب است. اما همان‌طور که در گزارش‌های متعدد منتشرشده بود، هزینه احداث پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در بخش‌های دیگر مصرف می‌شد و از طرفی نیز براساس آمار و اطلاعات موجود در دو سال گذشته، این پالایشگاه به دلیل مشکلات عدیده مالی ماهانه 3/0درصد پیشرفت داشته و از 76 به 86 درصد رسیده است. از طرفی نیز با توجه به این شرایط، مسئولان شرکت پالایش و پخش سعی می‌کنند فقط واحد تقطیر این پالایشگاه به مدار تولید برسد تا بتوانند شرایط تولید میعانات گازی را که هم‌اکنون در کشور به بحران تبدیل شده است، کنترل کنند و بخشی از میعانات ذخیره شده را در این پالایشگاه مصرف کنند تا مانع قطع تولید گاز از پارس جنوبی شوند.

همان‌طور که گفته شده بود نرسیدن منابع مالی موجب شد مسئولان پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به طور رسمی اعلام کنند راه‌اندازی پالایشگاه به سال 96 موکول شده است.

این شرایط نیز قابل توجه است که هر روز تأخیر در راه‌اندازی این پروژه 20 تا 30 میلیون یورو زیان (عدم النفع) در پی دارد.

تجهیزات پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس

به گفته مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، برخی تجهیزات از جمله واحد بنزین سازی که از کشور آلمان خریداری شده بود و نیز برخی از تجهیزات کلیدی که قرار بود از کره تأمین شود، به دلیل تأمین نشدن منابع مالی به تعویق افتاده است؛ هر چند با کمک‌های وزیر نفت و معاون اول رئیس‌جمهور، شرایط پرداخت منابع مالی بهتر از گذشته شده است که امیدواریم بتوانیم شرایط راه‌اندازی این پالایشگاه را سرعت بخشیم، بنابراین تا سال 96 باید منتظر ماند که حداقل با راه‌اندازی واحد تقطیر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، بخشی از میعانات گازی کشور از این طریق استفاده شود.

محمدحسین سیف‌اللهی