بازی پکن و واشنگتن در زمین روان‌شناسی سیاسی

اکنون ترامپ جمهوریخواه که از لزوم ایجاد تغییر در ساختارهای موجود و توجه مجدد به خواست و نیاز اکثریت جامعه سخن می‌گوید، سکاندار کاخ سفید است؛ حال آن‌که به دلیل عدم شفافیت و تناقض‌گویی‌های وی در عرصه سیاست خارجی، همچنان اغلب کشورها حتی متحدین کلیدی آمریکا در بلاتکلیفی به‌سر می‌برند و سنگینی سایه ابهام را بر آینده رابطه خود با واشنگتن حس می‌کنند.

در این باره گفت‌وگویی با پروفسور شیرین هانتر ، استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام شده که در ادامه می‌آید.

با توجه به مواضع ترامپ، آیا روابط آمریکا و ناتو در دوره شما با مشکل روبه‌رو خواهد شد؟

آنچه ترامپ درباره ضرورت افزایش سهم اعضای پیمان ناتو گفته چیز جدیدی نیست. در گذشته از این موضوع تحت عنوان«تسهیم بار» یاد می‌شد. این درخواست قانونی است، بخصوص آن که تامین مهم‌ترین اجزای پیمان «ترانس آتلانتیک» که شامل سپر هسته‌ای هم می‌شود، بر عهده آمریکاست. واشنگتن همچنین مسئول ترابری هوایی و دریایی ناتو است. در صورتی که برخورد بالقوه‌ای در قاره اروپا رخ دهد، این موارد که بار مالی شدیدی به این کشور تحمیل کرده، بسیار مهم خواهد بود. اکنون که اروپا برخلاف دهه‌های 1950 و 1960 از وضع اقتصادی خوبی برخوردار است، باید هزینه بیشتری برای امور دفاعی قاره پرداخت کند. البته اروپاییان ترجیح می‌دهند آمریکا مثل گذشته سهم آنها را هم بپردازد. مشکل ترامپ نحوه بیان موضوعات است؛ مثلا گفتن این‌که ناتو مستهلک شده اروپاییان را نگران کرده است. ممکن است در دوره ترامپ روابط اعضای ناتو دچار مشکل شود، اما از آنجا که آمریکا و اروپا به هم نیاز دارند، ناتو به موجودیتش ادامه خواهد داد، البته ممکن است تغییرات و اصطلاحاتی در این پیمان صورت گیرد. در اتحادیه اروپا هم ممکن است اصلاحاتی اعمال شود. واقعیت این است که مشکلات اتحادیه اروپا به خودش مربوط است. آمریکا نه توانایی حفظ این اتحادیه را دارد و نه می‌تواند آن را منحل کند. در کل ترامپ نباید آن سخنان را بر زبان می‌راند.

ماجرای خروج آمریکا از پیمان TPP چیست؟ آیا اجرای سیاست «چرخش به سمت آسیا» در دوره ترامپ ملغی خواهد شد؟

پیمان‌های تجاری آزاد بیش از آن‌که برای آمریکا فایده داشته باشد برای کشورهای دیگر یعنی ژاپن، کره‌جنوبی و چین منفعت دارد. در نتیجه بسیاری در آمریکا معتقدند آمریکا نباید وارد پیمان‌های جدید نظیر TPP شود و در مورد پیمان‌های موجود مثل NAFTA باید دوباره مذاکره کند. روش تجاری چین بسیار ناعادلانه است. این کشور دستمزد بسیار اندکی به کارگران می‌دهد، زباله‌های صنعتی‌اش را در طبیعت رها می‌کند و به قوانین زیست‌محیطی که هزینه تولید را در کشورهای دیگر بالاخص آمریکا بالا می‌برد توجهی ندارد.

فکر می‌کنید ترامپ با برجام چه خواهد کرد؟

من فکر نمی‌کنم ترامپ برجام را بر هم بزند، گرچه بسیار محتمل است که رویکرد سخت‌تری علیه ایران به کار گیرد. هدف اصلی او در مواجهه با ایران افزایش منافع آمریکاست؛ چه منافع اقتصادی و چه استراتژیک. اگر او به این نتیجه برسد که معامله با ایران به نفع آمریکاست، این کار را خواهد کرد. البته او بسیار حساس است و به هرگونه اظهارنظر تحریک‌کننده از سوی ایران واکنش تندی نشان خواهد داد. به طور خلاصه باید گفت سرنوشت روابط ایران و آمریکا به ایران بستگی دارد.

با توجه به مواضع ترامپ، آینده روابط چین و آمریکا در دوره او را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ترامپ با رئیس‌جمهور تایوان صحبت کرد تا به چین بفهماند که دوستی آمریکا را مفروض نگیرد. اگر چین رفتاری بر ضد منافع آمریکا انجام دهد، واشنگتن تلافی خواهد کرد. سیاست چین واحد که آمریکا پذیرفته در چارچوب برنامه‌های آشتی‌جویانه دو کشور در دهه 1970 بود. اکنون چین، آمریکا را در منطقه اقیانوس آرام به چالش کشیده و بازارهای این کشور را در دست گرفته است. بنابراین ترامپ می‌خواهد به چین بگوید که آمریکا ابزارهای لازم را برای پاسخ به فعالیت‌های چین دارد. باید گفت این رفتارهای ترامپ بیشتر جنبه روانشناختی دارد و نباید آن را تغییر در سیاست خارجه قلمداد کرد.

ضمیمه جام سیاست

جام جم