آمریکا و سیاست خارجی بدون بینش استراتژیک

آنچه این ویژگی را دو صد چندان برجسته کرده و اثرگذاری آن را به شکل گسترده‌تری به نمایش گذاشته حضور توامان و همسویی عقاب‌ها و کبوترها در صحنه سیاست خارجی است.

عقاب‌ها که غالبا از طیف حزب جمهوریخواه و کبوترها که عمدتا لیبرال‌های دموکرات هستند عدم درک و فهم مشابهی را متجلی ساخته‌اند که محققا از دهه 70 به بعد باید آن را بی‌سابقه قلمداد کرد. این «جهالت تئوریک» و «نخوت عملیاتی» را که عقاب‌ها و کبوترهای آمریکایی در نزدیک به دو دهه اخیر به صحنه آورده‌اند در واضح‌ترین شکل می‌توان در رابطه با سیاست‌های واشنگتن نسبت به روسیه مشاهده کرد.

لیبرال‌های دموکرات به دنبال شکست دور از انتظار هیلاری کلینتون و تمرکز قدرت جمهوریخواهان در کاخ سفید، سنا، مجلس نمایندگان، کنترل بر قوه مجریه 33 ایالت و در اختیار گرفتن 67 مجلس از مجموع 98 مجلس و سنای قوه مقننه ایالتی، برای توجیه تحقیری که گرفتار آن شده‌اند، مقصر جلوه دادن روسیه را کوتاه‌ترین راه یافته‌اند.

در شرایطی که وزارت خارجه آمریکا صحبت از آغازی نوین در روابط با روسیه می‌کرد مقامات عالیرتبه این نهاد در کی‌یف (اوکراین) مشوق سقوط حکومت طرفدار مسکو بودند.

روس‌ها به دنبال سقوط اتحاد جماهیر شوروی مترصد فرصتی بودند تا شبه‌جزیره کریمه را دوباره به خاک خود ملحق کنند. منطقه‌ای که روسیه به خاطر آن با سه قدرت بزرگ اروپایی و آسیایی قرن نوزدهم یعنی فرانسه، عثمانی و انگلستان به جنگ پرداخته بود. واشنگتن بدون توجه به این حقیقت تاریخی واضح و آشکار و بدون طراحی سیاست و خط مشی لازم برای جلوگیری از تصرف احتمالی شبه‌جزیره کریمه به‌وسیله روسیه، از تغییر حکومت در اوکراین حمایت کرد و معادلات ژئوپلیتیکی در مرزهای شرقی روسیه را کاملا به نفع خود برهم زد.

ملی‌گرایان روسی به رهبری ولادیمیر پوتین با آگاهی کامل به این موضوع که آمریکا و متحدان اروپایی این کشور از کمترین ظرفیت و توانایی نظامی و در عین حال اراده برای مقابله با اقدامات روسیه برخوردار هستند به سهولتی غیرقابل باور و برخلاف تمامی موازین حقوق بین‌الملل موفق شدند مقر پایگاه ناوگان دریای سیاه را به خاک خود ضمیمه کنند.

حال کبوترهای لیبرال برای سرپوش گذاشتن بر خبط استراتژیک خود در رابطه با روسیه از به خطر افتادن فرآیند انتخابات آمریکا به‌وسیله روسیه به خاطر لو رفتن اطلاعات مربوط به حزب دموکرات و تیم انتخاباتی هیلاری کلینتون صحبت می‌کنند.

عقاب‌های جمهوریخواه به رهبری جان مک کین سناتور ایالت آریزونا و لیندسی گراهام همتای او از کارولینای جنوبی که روسیه را همچنان دشمن آمریکا می‌دانند همانند کبوترهای لیبرال با سوار شدن بر موج به خطر افتادن فرآیند انتخابات ریاست جمهوری به‌وسیله روس‌ها رفتار می‌کنند بدون این‌که توجهی به معادلات جدید قدرت در صحنه جهانی داشته باشند. نکته مهمی که عقاب‌های آمریکایی تلاش بر نادیده گرفتن آن دارند، این است که این فقدان بینش استراتژیک در واشنگتن بوده که قدرتنمایی روس‌ها را ممکن ساخت. ولادیمیر پوتین به مانند هر رهبر اقتدارگرایی نیاز به نشان دادن اقتدار در صحنه بین‌المللی دارد که سیاست‌های بی‌بهره از فهم تئوریک و درک تاریخی باراک اوباما نسبت به روسیه سبب شد از سوریه تا اوکراین فرصت برای وسیع‌ترین جغرافیای جهان (روسیه) به‌وجود آید تا آمریکا را بر صفحه شطرنج جهانی کیش و مات کند. عقاب‌ها و کبوترهای آمریکایی به جای جست‌وجو برای پیدا کردن مقصر در آن سوی اقیانوس اطلس بهتر است به آیینه نظر بیفکنند.

دکتر حسین دهشیار - استاد دانشگاه علامه طباطبایی