پشت پرده صـدا

زیر و بم‌های بسیاری که این کار در بطن خودش دارد و همچنین شناخته شده بودن و درآمد بالای افرادی که در این حوزه فعالیت دارند، باعث شده تا آدمی در سودای رسیدن به قله‌های این حوزه باشد. آموزشگاه‌های موسیقی، استعدادیاب‌ها، برنامه‌های تلویزیونی همه و همه در این سال‌ها به دنبال راه‌حلی برای کسب درآمد بیشتر و البته معرفی افراد مستعد به جامعه وسیع مخاطبان موسیقی بوده‌اند. این حوزه پردرآمد سال‌هاست در کشورهای توسعه یافته تبدیل به یک صنعت با ساز و کار مشخص و منسجم شده است. چهره‌های جهانی بسیاری از بستر برنامه‌های تلویزیونی و آکادمی‌های استعداد‌یابی افرادی که نام تهیه‌کننده موسیقی را یدک می‌کشند، به مردم معرفی شده‌اند و اکنون همه ما آنها را می‌شناسیم.

تهیه‌کننده موسیقی کیست؟

در دنیای موسیقی یک تهیه‌کننده وظایف زیادی به‌عهده دارد که شامل نظارت بر ضبط موسیقی، هدایت و رهبری موسیقیدانان، برنامه‌ریزی برای تأمین بودجه، امور تبلیغاتی، برگزاری اجرای زنده، تور کنسرت و... است. وظایف یک تهیه‌کننده در ایران بیش از کارهایی است که روی کاغذ می‌آیند. بارها اتفاق افتاده که یک کنسرت با وجود طی همه مراحل، آن‌طور که مد نظر گروه و حالت استاندارد آنها بوده اتفاق نیفتاده. دلیل آن هم دست و پنجه نرم کردن با مسائل حاشیه‌ای و بعضا عجیب و غریب بوده است. به منظور بهتر و بیشتر دانستن مسائل و احتمالا نقاط دیده نشده این حوزه سراغ دو تهیه‌کننده موسیقی رفته‌ایم تا زوایای بیشتری را برای ما باز کنند.

ارتباطات تهیه‌کننده؛ حرف اول و آخر

پیمان عیسی‌زاده یکی از تهیه‌کننده‌های شناخته‌شده موسیقی ایران است. حرفه اصلی او صدابرداری استودیویی بوده و با اکثر خواننده‌های ایران همکاری داشته است. سال 88 اولین کنسرت خود را با محسن یگانه برگزار کرده است. داستان تهیه‌کنندگی از برگزاری آن کنسرت آغاز شده و چند سال با خواننده‌های سطح اول پاپ ایران همکاری کرده است. از سال 1390 همکاری خود را با مرحوم پاشایی آغاز کرده و از ابتدا تا انتهای فعالیتش در کنار او بوده و به عنوان سرپرست ارکستر و تهیه‌کننده فعالیت می‌کرد.

عیسی‌زاده هم اکنون به‌عنوان مدیر برنامه محمد اصفهانی و فرزاد فرزین کار می‌کند. تهیه‌کننده استخوان خورد کرده این روزها مدیربرنامه موفق را کسی می‌داند که بتواند با استفاده از ارتباطات خود اعتماد و اعتبار به دست آورد. او این دو عامل را مهم‌تر و حیاتی‌تر از داشتن سرمایه می‌داند. در عین حال معتقد است حتی زمانی که کسی با سرمایه بالا و اعتبار قابل قبول قدم به عرصه تهیه‌کنندگی موسیقی می‌گذارد، باز هم با ریسک بالایی برای به دست آوردن موفقیت مواجه است. در واقع مجموعه عوامل بسیاری به‌عهده یک مدیربرنامه و تهیه‌کننده است تا یک فرد با استعداد تبدیل به چهره‌ای شناخته‌شده و محبوب مخاطبان شود.

وی می‌گوید: تهیه‌کننده تأثیر اصلی را بر یک فرد عادی با استعداد دارد و به عنوان پاشنه آشیل بلند کردن او مطرح است. در واقع مدیریت هر آنچه پشت‌پرده یک صدا می‌گذرد، مسئولیت تهیه‌کننده است.

راه سخت صفرکیلومترها

او در توضیح این‌که چگونه یک فرد معمولی را به یک خواننده مشهور تبدیل می‌کند، می‌افزاید: کسی که برای همکاری سراغ من می‌آید باید یک زمینه قبلی از موسیقی داشته باشد. یعنی اصولا با آدم‌های صفر کیلومتر همکاری نمی‌کنم. در کنار تجربه موسیقی فرد باید یک جایگاه اولیه برای خود دست و پا کرده باشد. از آنجا به بعد با توجه به سطح و استعدادی که در او تشخیص می‌دهم فعالیت خود را آغاز می‌کنم. صدای یک فرد باید امضا و شخصیت داشته باشد. نوع پوشش و چهره فرد تأثیرگذار است. بنابراین برای فرد استایل یا نوع پوشش تعریف می‌کنیم. چهره را براساس استانداردها مرتب می‌کنیم و با استفاده از تکنیک‌های معمول بازار، برندسازی انجام می‌دهیم. البته همه اینها منوط به داشتن صدای باشخصیت است.

معروف کردن توسط فضای مجازی

عیسی‌زاده تصریح می‌کند: در ایران معروف کردن افراد با استعداد هر روز سخت تر می‌شود. از راه‌های مشخصی نمی‌شود این مسیر را طی کرد و دست ما بسته است. امکان تبلیغات آنچنانی نداریم. رسانه به آن شکل برای این کار وجود ندارد. تنها امکان فعلی، فضای مجازی است. هم‌اکنون تعداد خواننده‌ها بسیار بالا رفته و هر روز به تعداد آنها افزوده می‌شود. در سال‌های اخیر افراد زیادی به صحنه آمدند و مدت کوتاهی حضور داشتند و ناپدید شدند.

وی می‌افزاید: برای شکوفایی و تبدیل به صنعت‌شدن هنر موسیقی راه زیادی در پیش داریم. عوامل بسیاری در نرسیدن به پیشرفت این حوزه تأثیر داشته‌اند. ممیزی و محدود شدن باعث به ابتذال رفتن موسیقی ایرانی شده است و باید انتخاب را به مردم بسپاریم. مخاطب ایرانی باهوش است و سره از ناسره را بهتر تشخیص می‌دهد.

طراحی استایل و مدل مو

امید حافظ یک تهیه‌کننده موسیقی است که سال‌ها در این زمینه سابقه فعالیت دارد. او تخصصش بیشتر استعداد‌یابی در موسیقی است و با خواننده‌های معروفی چون رضا صادقی، نیما علامه، بهنام علمشاهی و ... در زمانی که به این معروفیت نبود، کار می‌کرده است.

وی می‌گوید: در حال حاضر یک استودیوی دیجیتال راه‌اندازی کرده‌ایم و فعالیت‌های خود را در این محل انجام می‌دهیم. برای ما فرقی نمی‌کند که هنرمند چه سطحی دارد اگر براساس تجربیات خودمان استعداد را در او تشخیص دهیم، سرمایه‌گذاری می‌کنیم و مجموعه‌ای از امکانات را به خواننده‌ها ارائه می‌دهیم؛ انتخاب ترانه، ساخت آلبوم، ساخت تیزر و ویدئو کلیپ. برای مطرح کردن یک فرد عادی مشکلات زیادی را تحمل می‌کنیم. طراحی استایل و مدل پوشش خواننده، آرایش مو و چهره و...

آلبوم‌های سفارشی سرمایه‌داران

حافظ در پاسخ به این‌که داشتن سرمایه چه تأثیری در کار او به عنوان تهیه‌کننده دارد، می‌گوید: طبیعتا سرمایه یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کار یک خواننده است اما همه ماجرا نیست. گاهی پیش آمده فرد سرمایه‌داری مراجعه کرده و ما نیز کار او را راه انداخته‌ایم، اما در نهایت آن خواننده ناپدید شده و آلبوم فقط برای اطرافیانش باقی مانده است. ما در شرایط فعلی امکان برنامه‌گذاری در شهر و شهرهای اطراف خود را نداریم، اما برای برخی خواننده‌ها برنامه‌هایی در شهرهای دیگر ایران برگزار کرده‌ایم که استقبال مناسبی هم
به عمل آمده است.

وی تصریح می‌کند: باید اشاره کرد که در این شغل روابط حرف اول را می‌زند و حتی ما بعضی مواقع از ارتباط خود خواننده جهت سهولت کارها استفاده می‌کنیم. طبیعتا در شناخته شدن افراد مجلات، نشریات و روزنامه‌ها هنوز نقش مهمی دارند که ما نیز از این امکان برای بهتر شناخته شدن هنرمندانمان استفاده می‌کنیم.

پشت پرده صدا چه خبر است؟

مشخص نبودن سازوکارهای بازار موسیقی و خواننده شدن است که پشت پرده صداوموسیقی را در ایران ابهام‌آمیز و به قول برخی مافیایی کرده است. افرادی ناشناخته به یکباره از زمین سر برمی‌آورند و بدون این‌که سابقه‌ای از آنها به یادداشته باشیم صرفا از سوی رسانه‌ها یکشبه خواننده یا خواننده خوب معرفی می‌شوند. گاه یک ترک آهنگ با صدای خواننده‌ای منتشر می‌شود و در فضای مجازی و سپس خودرو و مهمانی و... آن را می‌شنویم بی‌آن‌که حتی نامش را بدانیم. چند ماه بعد اما از سوی رسانه‌ها و فضای مجازی، لقب خواننده و خواننده معروف و متبحر بی‌هیچ حد و مرزی به وی اعطا می‌شود و بعد هم پای برگزاری کنسرت می‌رسد. اینجاست که ده‌ها نشانه فرهنگی از مد مو و آرایش چهره و لباس به جامعه تزریق شده و مورد تقلید قرار می‌گیرد بی‌آن‌که الگو‌سازی خاصی برای آن در نظر گرفته شود و البته ممکن است عده‌ای در این میان پول‌های کلان به جیب بزنند که البته اگر به دستاورد فرهنگی موثر منجر شود، نوش‌جان زحمتکشان واقعی.

صابر افشارزاده - روزنامه نگار