نگرانی جهانی از 100 روز اول ترامپ

بنا بر گزارش شبکه سی‌ان‌ان، برنامه‌های مطرح شده رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در این ویدئو در سه محور عمده که شامل سیاست‌های مرتبط با مهاجرت، قراردادهای تجاری و سیاست نظامی و دفاعی آمریکا احصا شده است. براساس این گزارش، ترامپ اعلام کرده که در نخستین روز ورود به کاخ سفید با صدور حکمی اجرایی، پیمان «ترانس پاسیفیک» را لغو کرده و مذاکره درباره یکسری توافقات تجاری دوجانبه و منصفانه را آغاز خواهد کرد. مهم‌ترین و ملموس‌ترین بخش از سه‌راهبرد اعلام شده از سوی ترامپ مربوط به پیمان‌های تجاری آمریکا با بلوک‌های دیگر بویژه حوزه پاسیفیک است.

هدف از لغو پیمان ترانس پاسیفیک، بازگرداندن مشاغل و صنایع به خاک آمریکا عنوان شده است. پیمان ترانس پاسیفیک با مشارکت کشورهای ایالات متحده، استرالیا، برونئی، شیلی، مالزی، مکزیک، کانادا، ژاپن، نیوزیلند، پرو، سنگاپور و ویتنام شکل گرفته است. این توافق، ملاک‌های تجاری مشترکی ایجاد کرده که از موانع داد و ستد می‌کاست. پیش‌تر در این رابطه گفته شده بود یکی از انگیزه‌های شکل‌گیری این پیمان در زمان اوباما مقابله با گسترش نفوذ چین به شمار می‌رفته است. ترامپ همچنین عنوان کرده قرارداد نفتا را که از سال 1995 میان مکزیک، کانادا و آمریکا در جریان است نیز بازبینی یا فسخ خواهد کرد. او بسیاری از قراردادهای تجارت آزاد میان آمریکا و کشورهای دیگر را دلیلی برای تضعیف اقتصاد این کشور می‌داند.

ترامپ و نبرد با اژدهای زرد

ترامپ در زمان رقابت‌های انتخاباتی خود رابطه تجاری و بازرگانی چین با آمریکا را مورد انتقاد قرار داد و بر محور تولید و کارآفرینی در داخل آمریکا تکیه کرد. موضوعی که به مذاق کارگران سفیدپوست خوش آمد. این در حالی است که در سال 2014 میزان تجارت چین و آمریکا به 555 میلیارد دلار رسیده بود و انتظار می‌رود با ادامه این روند تا سال 2024، میزان تجارت دو جانبه به بیش از یک تریلیون دلار برسد. گفتنی است در شرایط کنونی میلیارد‌ها دلار توسط چین در آمریکا سرمایه‌گذاری و کارآفرینی شده است که به نظر می‌رسد کاهش روابط بازرگانی بین دو کشور چالش‌های عمده‌ای را پیش روی آمریکا ایجاد خواهد کرد.

مهاجران به عنوان اغیار

رئیس‌جمهور منتخب آمریکا همچنین درباره مهاجران نیز متعهد شد که تمامی سوءاستفاده‌ها از برنامه‌های صدور ویزای آمریکا را که باعث ضربه زدن به کارگران آمریکایی شده است، مورد بررسی و تحقیق قرار دهد. با وجود این وی از دیواری که در رقابت‌های انتخاباتی‌اش وعده داده بود در مرز آمریکا با مکزیک ایجاد کند، سخنی به میان نیاورد. این درحالی است که آمارها حکایت از حضور سه میلیون مهاجر غیرقانونی در خاک آمریکا دارد که به‌نظر می‌رسد شناسایی و خروج این مهاجران موردی زمانبر و هزینه‌بر خواهد بود.

ترامپ، رئیس‌جمهوری مانند اسلافش

سنت سیاسی در ایالات متحده پیش از این به این صورت بود که رئیس‌جمهور منتخب سابقه تجربه مشاغل فرمانداری ایالات و سناتوری را در کارنامه سیاسی خود به ثبت رسانده بود، اما دونالد ترامپ فاقد این‌گونه تجربه‌های اجرایی و سیاسی است و فقط با تکیه به منابع مالی خود با وجود مخالف‌ها و سنگ‌اندازی‌های نخبگان حزب جمهوریخواه، در رقابت‌های مقدماتی و نهایی با پیروزی به خط پایان رسید. با این پیش زمینه، نظر کارشناسان بر این مبنا بود که وی مستقل‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا بدون گرایش به حزب خاصی است، اما انتخاب افرادی برای سمت‌های مختلف و رایزنی با برخی چهره‌ها این تحلیل کارشناسان را عقیم گذاشت. در همین رابطه، نوزدهم ماه جاری ترامپ در زمین گلف خود در ایالت نیوجرسی با میت رامنی، فرماندار سابق ماساچوست و نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری 2012، مذاکره و در خصوص اوضاع جهان تبادل‌نظر کرد، اما با این حال رسانه‌های آمریکا گزارش دادند، ممکن است رئیس‌جمهور آینده آمریکا، رامنی را به مقام وزیر امور خارجه آمریکا منصوب کند.

در صورت انتصاب وی به این پست، سیاست خارجی دولت جدید آمریکا غیرقابل پیش‌بینی‌تر از پیش خواهد شد. با توجه به آن که دیدگاه‌های دونالد ترامپ و میت رامنی درخصوص روابط با روسیه به طور اساسی با یکدیگر تناقض دارند، بیش از همه، موضوع روابط آینده با این کشور مساله‌ساز خواهد شد. رامنی ضدروسی است، اما ترامپ در گفت‌وگوی تلفنی خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در رابطه با برقراری روابط محکم و پایدار با روسیه ابراز تمایل کرده است. انتخاب احتمالی رامنی به عنوان وزیر خارجه در حالی است که وی در رقابت‌های درون حزبی جمهوریخواهان، ترامپ را شارلاتان و کلاهبردار خوانده و هواداران را به دادن رای به دیگر نامزدهای حزب فرا خوانده بود. از سوی دیگر، دونالد ترامپ هم میت رامنی را ‌بازنده اعلام کرده بود. به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور آینده آمریکا، با مذاکره با رامنی که نماینده جریان اصلی حزب جمهوریخواه به شمار می‌آید، پیدایش هماهنگی درون حزبی را مدنظر دارد. گفتنی است، نیکی هالی، فرماندار کارولینای جنوبی و همچنین جان بولتون، نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد هم برای نامزدی وزیر امور خارجه آمریکا در نظر گرفته شدند.

دونالد ترامپ در انتخاب دیگر وزرای کابینه هم شتاب به خرج داده است. روزنامه وال‌استریت ژورنال آمریکا (‌نسخه الکترونیکی) روز 18 ماه جاری گزارش داد، جمیز متیس،‌ فرمانده سابق ستاد فرماندهی مرکزی که با رویکرد سفت و سخت علیه ایران شناخته شده است، دیوید پترائوس، رئیس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (‌سیا) و جک کین، جانشین سابق رئیس ستاد ارتش، سه گزینه اصلی برای ریاست بر پنتاگون تحت بررسی هستند.

نکته قابل توجه این است که ترامپ ژنرال بازنشسته مایکل فلین، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی وزارت دفاع را به عنوان مشاور خود در امور امنیت ملی کشور انتخاب کرد که در دولت اوباما نیز فعالیت داشته است و در میان مقامات واشنگتن، یکی از بهترین دوستان با روسیه به‌شمار می‌رود. این انتصابات حکایت از آن دارد که ترامپ برای اکثر پست‌های کلیدی کابینه از اعضای اصلی حزب جمهوریخواه استفاده خواهد کرد امری که در صورت تحقق گرایش عمیق وی را به حزب جمهوریخواه ثابت خواهد کرد و نشان می‌دهد گرچه او بر اساس روش و رویکرد خود به کاخ سفید رفته اما همچنان رئیس‌جمهوری حزبی خواهد بود.

باید منتظر سیاست اعمالی ترامپ درباره خاورمیانه بود

این روزها صحبت‌های زیادی درباره رویکرد دولت آتی و منتخب آمریکا تحت مدیریت دونالد ترامپ بویژه درباره سیاست خارجی آن صورت می‌گیرد. برخی کارشناسان بر این باورند که ترامپ نمی‌تواند و اجازه ندارد به تمامی آنچه که در زمینه سیاست خارجی گفته، عمل کند. در این زمینه با سیدمهدی نبوی، کارشناس مسائل غرب آسیا و عضو موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام گفت‌وگو کرده‌ایم که متن آن به شرح زیر است.

برنامه ترامپ در رابطه با همکاری با روسیه برای مبارزه با داعش در سوریه تا چه حد عملی است؟ و همچنین با توجه به صحبت‌های اخیر بشار اسد در گفت‌وگو با تلویزیون پرتغال مبنی بر این‌که اگر ترامپ در مبارزه با تروریسم صادق باشد با وی همکاری می‌کنیم، این نظر اسد با واقعیت‌های موجود تا چه اندازه مطابقت دارد؟

هر چند آقای ترامپ یک بازرگان است و در زمینه تجاری فعالیت داشته و تبلیغات انتخاباتی ایشان هم متمرکز بر هزینه و فایده عملکرد آمریکا در خاورمیانه بوده است اما پیش‌بینی نوع عملکرد ترامپ در خصوص بحران سوریه و نوع همکاری آمریکا و روسیه کمی مشکل است، زیرا در عالم سیاست همیشه میان تبلیغ انتخاباتی و عملکرد پسا انتخاباتی و بین سیاست اعلامی و سیاست اعمالی تفاوت زیادی وجود دارد. باید منتظر ماند تا ترامپ رسما وارد کاخ سفید شود و در سیستم اجرایی آمریکا با آن پیچیدگی‌های خاص خودش قرار گیرد تا در عمل دید که چقدر به گفته‌های انتخاباتی‌اش عمل خواهد کرد. البته احتمال همکاری آمریکا با روسیه در قالب یک معامله بزرگ بر سر منافع دو طرف در منطقه همیشه وجود دارد. در رابطه با همکاری سوریه با آمریکا هم آقای بشار اسد قیدی را به همکاری با ترامپ اضافه کرده و آن صادق بودن است! ایالات متحده بر اساس اعترافات کلینتون به وجود آورنده و حامی داعش بوده و بسیار بعید است که واقعا به دنبال نابودی کامل داعش باشد و نظر آقای اسد هم احتمالا کنایه‌ای به همین مساله است.

مجلس نمایندگان آمریکا طرح تحریم حامیان بشار اسد را برای ارتکاب جنایت علیه بشریت تصویب کرده، این دو گانگی واشنگتن چطور ارزیابی می‌شود؟ چرا که از طرفی ترامپ خواستار همکاری با روسیه است و از طرف دیگر کنگره تحریم می‌کند؟

باید دید آیا این طرح تحریم‌ها علیه حامیان دولت سوریه که توسط مجلس نمایندگان به تصویب رسیده تا چه حد به مرحله اجرا می‌رسد و آقای ترامپ چگونه به آن واکنش نشان می‌دهد. اگر تحریم علیه روسیه به بهانه حمایت از دولت سوریه اعمال شود، مطمئنا روند همکاری آمریکا با روسیه مختل خواهد شد. طرح این مساله از سوی مجلس نمایندگان شاید ارسال این پیام باشد که فارغ از حضور هر کسی در کاخ سفید، واشنگتن می‌خواهد قاطعانه در مسائل منطقه اعمال قدرت کند.

حملات روسیه و سوریه به شرق حلب مجددا آغاز شده، این حملات آیا برای پایان بخشیدن قطعی برای آزادسازی شرق حلب است؟

حلب و موصل پاشنه آشیل داعش در عراق و سوریه هستند و اگر این دو شهر آزاد شوند شاید به نوعی رویای خلافت بزرگ اسلامی داعش هم به تاریخ بپیوندد، هرچند آزادسازی حلب بسیار مشکل است و این حملات بیشتر برای گرفتن فرصت از تروریست‌ها برای سازماندهی مجدد و تجدید قواست و برای آزادسازی حلب حملات پراکنده بعید است به نتیجه برسد.

محمد انیسی طهرانی