مچ شپـش را بگیرید

ابتلا به شپش در میان کودکان بسیار شایع است ولی با وجود شیوع آن، این مشکل به راحتی با کمک کارشناسان و پزشکان مراکز بهداشت سراسر کشور می‌تواند درمان شود. افرادی که فرزندانشان به شپش مبتلا می‌شوند، می‌توانند به صورت رایگان در این مراکز اقدام به درمان کنند.

دکتر پیمان لسان‌پزشکی‌ پزشک و کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ مرکز بهداشت غرب تهران، شما را با این حشره و دردسرهایش آشنا می‌کند.

با شپش آشنا شوید

شپش در واقع یک حشره خون‌خوار انگلی است که از سال‌های بسیار دور، انسان‌ها به آن مبتلا می‌شدند. این جانور از میزبان خود تغذیه می‌کند ولی او را نمی‌کشد. شپش از اوایل قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت چون می‌تواند بیماری‌هایی مثل تب خندق، راجعه و تیفوس را منتقل کند. افراد زیادی در سراسر دنیا، سالانه به شپش مبتلا می‌شوند و این بیماری مختص یک نقطه از جهان نیست.

یکی از علائم مهم شپش، خارش کف سر محسوب می‌شود که این خارش معمولا در مراحل اولیه ابتلاست. در بسیاری از موارد والدین کودک را در حالی می‌بینند که سر خود را دائما می‌خاراند، ولی حشره‌ای روی موها دیده نمی‌شود. لکه‌های قرمز رنگ روی سر، یکی دیگر از نشانه‌های ابتلا به شپش به حساب می‌آید و در اثر مکیدن خون به وسیله شپش ایجاد می‌شود. خارش ناشی از شپش، شباهت زیادی به اگزما دارد و دانه‌های قرمز رنگ، شبیه التهاب ریشه موها هستند. در بسیاری از موارد تا دیده شدن حشره، این دانه‌های قرمز با التهاب ریشه مو اشتباه گرفته می‌شوند. برای دیدن حشره روی مو، باید بسیار دقت کرد و همه قسمت‌های مختلف سر بویژه ناحیه پشت سر، بالای گوش و پس سر را به دقت باید دید. این حشره، بسیار کوچک است به همین دلیل بیشتر باید در جستجوی تخم‌های شپش (رشک) در موها بود. تخم‌های شپش، ظاهری بیضی شکل دارند و شبیه انتهای سنجاق ته گرد هستند ضمن این‌که سفت به موها می‌چسبند به طوری که جدا کردن آنها از موها، کار چندان راحتی نیست. گاهی در اثر درمان، حشره از بین می‌رود ولی تخم‌های آن باقی می‌ماند. برای این‌که تخم‌ها از مو جدا شوند، باید یک حوله مرطوب و آغشته به سرکه را روی مو به مدت 30 دقیقه بست و بعد از مرطوب شدن کامل مو، موها را با شانه دندانه ظریف، شانه کرد. ابتلا به شپش علائم دیگری هم دارد، اگر شپش سم ترشح کند، این سم باعث علائمی چون خستگی و بی‌قراری خواهد شد.

چگونه درمان کنیم؟

رابط‌های بهداشتی و معلم‌های مدارس، نقش بسیار مهمی را در شناسایی شپش دارند و باید زمانی که متوجه ابتلای دانش‌آموزی به شپش شدند، او را به درمانگاه‌های مراکز بهداشت که زیر نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی فعالیت می‌‌کنند، بفرستند. انجام چنین کاری می‌تواند یک آمار دقیق از مبتلایان را به مسئولان بهداشتی بدهد و از همه‌گیر شدن آن پیشگیری کند. درمان در این درمانگاه‌ها رایگان است و پس از درمان، یک گواهی به کودک داده می‌شود که با ارائه آن، مجددا می‌تواند به مدرسه برود. داروهای زیادی برای درمان شپش وجود دارند که به صورت شامپو، لوسیون، پودر و کرم هستند. برای درمان شپش سر، محلول‌های ویژه یا شامپوهای خاص باید استفاده کرد. درمان شپش دو مرحله دارد و فرد یک‌بار سر خود را با شامپو پس از معاینه می‌شوید، سپس مجددا بعد از گذشت یک هفته شست‌وشو را تکرار می‌کند. همه افراد خانواده باید سر خود را با این شامپو بشویند. این شامپو باید به مدت 4 تا 5 دقیقه روی سر بماند و ماساژ داده و بعد از آن کاملا شسته شود. پزشک برای رفع خارش ممکن است داروی آنتی‌هیستامین تجویز کند و در صورت ابتلا به زردزخم آنتی‌بیوتیک نیز برای فرد مبتلا در نظر گرفته می‌شود. فرد مبتلا به شپش باید حتما موی خود را کوتاه کند و تنها 4 سانتی‌متر از موی او باقی بماند تا به این شکل بتوان تخم‌های شپش را دید و آنها را از بین برد. وسایل فرد مبتلا و خانواده او مثل پتو، بالشت، رختخواب و... باید در آب جوش با دمای 60 درجه سانتی‌گراد شسته و در آفتاب قرار بگیرد یا با اتو خشک شود.

از شپش خجالت نکشید!

افراد بسیاری از ابتلا به شپش می‌ترسند و آن را یک تابو می‌دانند به همین دلیل ابتلای فرزندشان به شپش را انکار می‌کنند و درمان را به تعویق می‌اندازند. انکار ابتلا به شپش، در افرادی که از سطح اقتصادی و اجتماعی بالاتری برخوردار هستند، بیشتر وجود دارد.

سراغ همه می‌رود

برخلاف تصور بسیاری از افراد که فکر می‌کنند شپش تنها مختص طبقه خاصی از جامعه است باید گفت که همه افراد با هر نوع وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌توانند به شپش مبتلا شوند. ابتلا به شپش، حتی در مدارس شمال تهران نیز دیده شده است. البته نباید این نکته را از یاد برد که عدم رعایت بهداشت می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به شپش کند.

بهاره جلالوند