روزهای ناخوش پلنگ ایرانی

آیا خطاب کردن پلنگ با عنوان «پلنگ ایرانی» همچون «یوزایرانی» صحیح است یا نه؟

بله، پلنگی که در کشور ما زیست می‌کند، پلنگ ایرانی است. درواقع در دنیا 9 زیرگونه پلنگ داریم که یک زیرگونه، آفریقایی است و هشت زیرگونه آسیایی. و از هشت زیرگونه آسیایی هم یک زیرگونه پلنگ ایرانی است که با همین عنوان نامگذاری شده است.

وضعیت پلنگ در کشورمان چگونه است؟

در کشور ما پلنگ پراکندگی خوبی دارد، یعنی بجز استان همدان، تقریبا در تمام نقاط کشور مشاهده و از آن عکس و فیلم گرفته شده است. البته با وجود پراکندگی مناسب پلنگ و حضورش در همه نقاط کشور، جمعیت کمی دارد، گرچه به کمی یوز ایرانی نیست و وضع بهتری نسبت به یوز دارد، اما درکل می‌توان گفت جمعیت پلنگ هم روند کاهشی و نگران‌کننده به خود گرفته است. به طور مثال در استان‌های غربی همچون آذربایجان غربی جمعیت کمی دارند و متاسفانه در کرمانشاه، کردستان و ایلام هم در حال نابودی و انقراض هستند.

آماری از جمعیت پلنگ ایرانی وجود دارد؟

آمار دقیقی وجود ندارد و آمارهای موجود هم تخمینی است، اما براساس همین آمار تخمینی و طبق مطالعات و مشاهدات دکتر کیایی (استاد دانشگاه شهید بهشتی) و همکاران که در سال 2002 در سراسر کشور صورت گرفت، جمعیت پلنگ ایرانی بین 550 تا 800 قلاده تخمین زده شد که این آمار از سوی جامعه علمی ایران و جامعه بین‌المللی هم تائید شد.

آماری از تلفات پلنگ در سال‌های اخیر دارید؟

سال گذشته شاهد مرگ 22 پلنگ (شامل ده پلنگ نر، سه ماده و بقیه غیرقابل تشخیص) بودیم و امسال هم از ابتدای سال تاکنون، مرگ 13 پلنگ (شامل سه نر، سه ماده و بقیه غیرقابل تشخیص) ثبت شده است.

مهم‌ترین دلیل مرگ‌ومیر این پلنگ‌ها چه بوده است؟

مهم‌ترین و اولین عامل، چوپانان و دامداران و جوامع محلی هستند که با گذاشتن تله، سمی کردن طعمه و شکار با اسلحه، به کشتار پلنگ مبادرت کرده‌اند. تصادفات جاده‌ای و تخریب زیستگاه‌ها هم جزو عوامل بعدی است.

چرا چوپانان و دامداران به کشتار پلنگ اقدام می‌کنند؟

دامداران در سال‌های اخیر دام‌های خود را ( مجاز و غیرمجاز) برای چرا به همه‌جا می‌برند؛ حتی به زیستگاه‌های حیات‌وحش و مناطق حفاظت شده و هنگامی که پلنگ یا یوز یا خرسی به خاطر گرسنگی به دام آنها حمله می‌کند، آن را می‌کشند. در یک مورد، عشایر منطقه‌ای اطراف یاسوج ابتدا به مسموم کردن یک پلنگ، سپس بریدن دم آن و درنهایت آتش زدنش اقدام کرده بودند و این یک جنایت بزرگ بود، زیرا پلنگ چهار جنین در شکم خود داشت که آنها هم همراه مادرشان سوخته و کشته شدند.

خوراک اصلی پلنگ چیست؟

گراز، خوراک اصلی پلنگ است که کم شدن جمعیت گراز در سال‌های اخیر هم یکی از عوامل نزدیک شدن پلنگ به دام روستاییان بویژه در استان‌هایی همچون مازندران، گیلان و گلستان است، به همین دلیل همه‌روزه شکایاتی از دامداران این مناطق به گوش می‌رسد که اگر بیمه و خسارت آنها دیر پرداخت شود (که معمولا چنین است) وارد کار شده و به کشتن پلنگ‌ها اقدام می‌کنند.

و درنهایت آیا طرحی برای حفاظت از پلنگ ایرانی داریم؟

متاسفانه طرح جامع و کاملی برای حفاظت از پلنگ نداریم و بیشتر انجمن‌های مردم‌نهاد در این خصوص کار می‌کنند.

متن کامل این گفت‌‌وگو را در سایت جام جم آنلاین بخوانید

فاطمه مرادزاده

ایران