شیعه شناسنامه‌ای نباشیم!

به بهانه چنین روز فرخنده‌ای با علی ابراهیمی، استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو نشسته‌ایم و این پرسش را مطرح کرده‌ایم که اصلی‌ترین شاکله‌های سبک زندگی امام علی(ع) چیست و چرا در عصر حاضر، پیروی از این سبک زندگی کمرنگ شده است؟

وقتی از سبک زندگی امام علی(ع) سخن می‌گوییم، مجموعه‌ای از اعمال حسنه ایشان به ذهن متبادر می‌شود. به اعتقاد شما محوری‌ترین اصل در سبک زندگی امام علی(ع)، کدام بخش از زندگی این بزرگوار است؟

معتقدم سبک زندگی امام علی(ع) را می‌شود در چهار بخش یا چهار بعد ارتباطی دسته‌بندی کرد که هر بخش هم به خودی خود بسیار حائزاهمیت و قابل الگوگیری است. در بخش اول می‌توان به رابطه حضرت با خداوند اشاره کرد. این رابطه، نمونه متعالی از عبودیت و بندگی است که در عبادت‌ها و مناجات ایشان مشهود است.

نگاه ایشان به مقوله عبودیت چگونه است؟

در حدیث مشهوری از نهج‌البلاغه نقل شده که امام علی(ع) فردی را که برای بهشت، خداوند را عبادت می‌کند، به مثابه تاجر می‌دانند، یا فردی را که از ترس، خدا را عبادت می‌کند به غلام تشبیه می‌کنند، اما کسی که برای شکر خدا و قربه الی الله عبادت می‌کند، در زمره آزادگان می‌دانند. قطعا عبادت امام علی(ع) در زمره همین گروه آخر و سرآمد آن است.

گفتید زندگی امام، چهار بعد ارتباطی دارد و بخش اول ارتباط ایشان با خداست. ارتباط‌های دیگر چیست؟

وجه دوم زندگی ایشان، ارتباط حضرت با مردم است. در حالی که ایشان خلیفه و امام امت بودند، اما ایشان خود را از مردم جدا نمی‌دانستند و فرقی بین خودشان و دیگران قائل نبودند. ساده‌ زیستی، مردمداری و وابسته نبودن به تعلقات دنیوی، نمونه بارز سبک زندگی امام علی(ع) است.

بعد سوم ارتباط احتمالا به خانواده مربوط است. این طور نیست؟

درست است . بعد سوم زندگی امام علی(ع) که می‌تواند اسوه جوانان باشد، ارتباط حسنه ایشان با همسر، فرزندان و اعضای خانواده است. تربیت اسلامی فرزندان، ارتباط دوستانه و صمیمی با همسر و فرزندان و همچنین تقسیم کار عادلانه با همسر، از دیگر وجوه بارز شخصیت ایشان است.

خداوند، خانواده و جامعه؛ سه بعدی است که تاکنون اشاره کرده اید اما بعد آخر را نمی‌توانم حدس بزنم.

بعد چهارم زندگی حضرت هم که می‌تواند الگوی همگان باشد، ارتباط اخلاقی، اسلامی، حسنه و عارفانه ایشان با طبیعت و موجودات است. طی 25 سال خانه‌نشینی، هرگز دست از کار نکشیدند، چاه‌های متعددی حفر کردند، به حقوق حیوانات، بسیار احترام می‌گذاشتند و به طبیعت پیرامونشان رسیدگی می‌کردند. اینها فقط گوشه‌ای از سبک زندگی متعالی این بزرگوار است.

چرا در عصر حاضر، عمل به این سبک زندگی متعالی، کمرنگ شده است؟ در واقع، چه اتفاقی افتاده که خیلی از ما از این سبک زندگی نمونه، دور شده‌ایم؟

بخشی از مشکل به کم کاری نهادهای فرهنگی برمی‌گردد.

شما معتقدید روش‌های ترویج افکار این امام بزرگوار کافی نبوده است؟

منکر اقدامات خوب و موثر در این زمینه نیستم، اما مجموعه این اقدامات کفایت نمی‌کند و باید خیلی بیشتر از اینها در ترویج سبک زندگی امام علی(ع) بکوشیم. مشکل دیگر این است که خیلی از ما شیعه شناسنامه‌ای هستیم. یعنی در ظاهر، مسلمان و شیعه هستیم، اما وقتی پای عمل می‌رسد، خیلی‌هایمان از زندگی علوی فاصله می‌گیریم. شعار دادن و عمل نکردن به سبک زندگی امام علی(ع) آفت عصر حاضر است که خیلی از ما درگیر آن شده‌ایم.