مرگ، ته خط اعتیاد

بسیاری از این معتادان تابلو بی‌خانمان هستند و امنیت محله‌ها را هم مختل کرده‌اند، اما به دلیل ضعف در اجرای قانون، آنها ترسی از دستگیری ندارند. پیشتر ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز اعلام کرده بود که عامل اصلی 40‌درصد جرایم خرد، معتادان متجاهر هستند. بسیاری از این معتادان از ارتکاب هیچ تخلفی ابا ندارند و سلامت شهرها را به مخاطره انداخته‌اند. آمار دقیقی از تعداد معتادان متجاهر وجود ندارد، اما بر اساس آمار و اطلاعاتی که پلیس مبارزه با مواد مخدر در اختیار رسانه‌ها قرار داده است،

حدود 60 هزار معتاد متجاهر داریم. هرچند گزارش‌های مردمی و مشاهدات‌شان از همه استان‌ها گواهی می‌دهد که احتمالا این آمار بسیار بیشتر است.

در شرایطی که همواره اعلام می‌شود، اعتیاد یک نوع بیماری است، سرنوشت پایانی زندگی معتادان متجاهر نشان می‌دهد خانه آخر اعتیاد، بی‌خانمانی، بیماری و مرگ است. این سرنوشت محتوم افرادی است که تا پله آخر اعتیاد بالا می‌روند، سرنوشتی که باید بدون سانسور و کوچک‌نمایی به جامعه اعلام شود تا همه مردم، بخصوص جوانان در معرض خطر اعتیاد با واقعیت بی پرده استعمال مواد مخدر آشنا شوند.

جانشان را تقدیم مواد مخدر می‌کنند

بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت، 65 درصد کل افراد مبتلا به ایدز، معتادان تزریقی و 50 درصد این معتادان هم به هپاتیت c ابتلا دارند.

بسیاری از این معتادان بیمار در کوچه‌ها و خیابان‌ها پرسه می‌زنند و بدون داشتن جا و مکانی برای زندگی، امنیت و سلامت محله‌ها را به خطر می‌اندازند. حتی عده‌ای از این معتادان تابلو به دلیل مصرف مواد مخدر تقلبی، در سنین بسیار پایین از دنیا می‌روند. به طور مثال، طی چند سال اخیر، تریاک‌های آغشته به سرب، جان بسیاری از معتادان را گرفت؛ تریاک‌هایی که برای سنگین‌تر شدن، سرب را به آن اضافه می‌کنند و با قیمت بالاتری به معتادان می‌فروشند.

پیشگیری، مهم‌تر از بازپروری

این که بگذاریم فردی به اعتیاد مبتلا شود و بعد از آن سراغ درمان معتاد برویم، فرآیند غیرعلمی است که جز افزایش آسیب‌های اجتماعی و هدر دادن سرمایه کشور، حاصل دیگری ندارد.

دکتر علیرضا نوروزی، روانپزشک و کارشناس حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است: برای پیشگیری از خطر اعتیاد، باید یک ائتلاف و هماهنگی فرا سازمانی قوی ایجاد شود، طوری که سازمان‌های مختلف برای پیشگیری از اعتیاد با همدیگر کاملا هماهنگ باشند.

این فرآیندی است که به گفته نوروزی، گرچه گاهی انجام می‌شود اما برای پیشگیری از اعتیاد، نیاز است که سطح این همکاری‌های فرا سازمانی گسترش پیدا کند.

در مورد معتادان متجاهر هم نوروزی بر این باور است که این افراد طبق قانون مجرم هستند که باید در مراکز جمع آوری معتادان متجاهر نگهداری شوند تا دوران بازپروری آنها آغاز شود.

با این که هرازگاهی می‌بینیم معتادان متجاهر به شکل ضربتی از سطح شهر جمع می‌شوند، اما پس از گذشت چند روز و در یک دور باطل، آنها دوباره به دل جامعه برمی گردند، طوری که انگار نه خانی رفته و نه خانی آمده است.

بسیاری از این معتادان به گفته نوروزی، به انواع بیماری‌های عفونی و روانی مبتلا هستند و سلامت جامعه را مختل می‌کنند؛ اما به باور او، در عین حال باید جامعه در برابر آنها مسئولیت‌پذیر باشد، طوری که پس از دستگیری آنها، مشکل بی‌خانمانی، اعتیاد، فقر و بیکاری آنها حل شود و تحت آموزش‌های اجتماعی قرار بگیرند، در غیر این صورت، جمع‌آوری ضربتی معتادان متجاهر، دردی را دوا نمی‌کند.

نگاه فله‌ای به معتادان، جواب نمی‌دهد

وجود معتاد متجاهر در جامعه، بارزترین نمایش آسیب‌های اجتماعی در سطح شهر است. رویا نوری، کارشناس و محقق حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید دارد که برای مقابله با مشکل معتادان متجاهر، نباید نگاه فله‌ای به آنها داشت. به گفته او، برای مقابله با معتادان متجاهر، در ابتدا باید مساله را بپذیریم سپس فرآیند ویژه‌ای برای درمان آنها تعریف کنیم.

نوری راه مقابله با این معتادان را نیازسنجی آنها و ارائه نسخه‌های درمانی برای هر کدام از این معتادان می‌داند؛ زیرا در غیر این صورت به قول او جمع‌آوری فله‌ای معتادان متجاهر و نگهداری آنها در یک محل خاص جواب نمی‌دهد، بلکه فقط موجب می‌شود که این آسیب‌های اجتماعی، با ابعاد بزرگ‌تری در آینده تکرار شود.

با توجه به این که این معتادان، چیزی برای از دست دادن ندارند، روحیه انتقامجویی آنها از جامعه نیز بالاست. آمار بالای جرایم آنها، موید این ادعاست.

به همین دلایل است که کارشناسان خبره حوزه اعتیاد بر اهمیت پیشگیری از اعتیاد، تکیه دارند؛ زیرا آخر بازی اعتیاد چیزی جز مرگ نیست. حتی در بهترین حالت، گفته می‌شود که فقط 20 درصد معتادان موفق می‌شوند اعتیاد را شکست بدهند، اما 80 درصد آنها حتی پس از تصمیم به ترک اعتیاد، دوباره به آغوش مواد مخدر بازمی‌گردند.

هزینه‌های بر باد رفته در درمان اعتیاد

اگر بخواهیم بی‌پرده حرف بزنیم، واقعیت این است که بخش مهمی از فرآیند درمان اعتیاد، به پول و اعتبارات، برمی‌گردد. دکتر هومن منشئی، درمانگر حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با جام‌جم، روند هزینه کردن برای مقابله با اعتیاد را چندان منطقی نمی‌داند و می‌گوید: فرض کنید وقتی ما یک معتاد متجاهر را برای طی کردن دوره درمان 20 روزه به یک مرکز درمانی ارجاع می‌دهیم، حداقل باید 300 تا 400 هزار تومان برای همین مدت کوتاه هزینه کنیم، ولی بعد از مدتی، دوباره همان معتاد به جامعه برمی‌گردد؛ در حالی که اگر همین اعتبارات بر باد رفته را برای پیشگیری از اعتیاد یا حداقل برای درمان قطعی فرد معتاد متجاهر و حمایت اجتماعی از او صرف کنیم، آن وقت از هدررفت بسیاری از هزینه‌ها جلوگیری می‌شود.

امین جلالوند

جامعه