رسانه و فرهنگ؛ 2 همزاد

اندیشمندان، عصر حاضر را عصر سلطه بی‌سابقه اطلاعات و ارتباطات می‌دانند که اگر همین عنصر مهم بدون فرهنگ‌سازی و ایجاد بسترهای اخلاقی در جامعه رها شود یقینا شاهد وقوع ناهنجاری‌های اجتماعی و فردی خواهیم بود. امروزه رسانه و ارتباطات به عنوان ابزار کلیدی فراتر از مبادله اطلاعات و معلومات به مبادله کالا، فناوری، صنعت و فرهنگ می‌پردازد. از این‌روست که فعالان حوزه فرهنگ و ارتباطات؛ فرهنگ و رسانه را دو همزاد می‌دانند.

بدون تردید در فضای فعلی فرهنگی باید زمینه بیشتری برای همکاری و فعالیت‌های رسانه‌ای و ارتباطات با موضوع فرهنگ فراهم شود. مقام معظم رهبری از واژه «ولنگاری فرهنگی» در فضای فرهنگ کشور استفاده کردند. ایشان فرهنگ را به هوایی که همه تنفس می‌کنیم تشبیه و آن را مقوله‌ای بسیار پراهمیت ذکر کرده و می‌فرمایند: «همه ـ بزرگ، کوچک، بالا، پائین، قشرهای مختلف، مسئول، غیرمسئول ـ در فضا تنفس می‌کنند. این فضا را درست کنید، تا همه سالم تنفس کنند.»

نقش رسانه‌ها مشابه کاتالیزوری است که آلودگی‌های فرهنگی را برای تنفس کنترل کرده وفضایی پرنشاط و امید ایجاد کند. انقلاب رسانه‌ای که با ابزارهای مختلف به تهدیدی برای سبک زندگی جامعه تبدیل شده باید به فرصتی در شناخت بیشتر فرهنگ و تمدن مردم مورد استفاده قرار گیرد. فرهنگ استفاده از کالای ایرانی، تقویت باور ملی، دین و زندگی، ازدواج، رزق سالم، اعتقاد و اعتماد به باورهای دینی، آداب و رسوم، فرزندپروری، هنر، راه و رسم زندگی، اخلاقیات، خانواده، نقش و موقعیت زنان، اوقات فراغت،کتابخوانی، ولایت‌پذیری، تحقق آرمان‌های انقلاب، رعایت قوانین و حقوق متقابل، آموزش، مثبت‌اندیشی، استفاده صحیح از فضای مجازی، رشد علمی، ترجیح عناصر ملی بر منافع شخصی و... اشاراتی محدود به موضوعات فراوان فرهنگی است که رسانه‌ها با پرداختن بیشتر به اینها در مسیر پیشرفت و ارتقای فرهنگ عمومی جامعه گام بردارند.

رسانه‌های جمعی به عنوان عامل تاثیرگذار می‌توانند موجب اصلاح در نگرش عمومی شوند. رسانه جوامع در حال توسعه از جاذبه‌های سطحی و غیراساسی و گذرا دوری کرده و به مسائلی که با سرنوشت مردم ارتباط بیشتری دارد، می‌پردازد.

هدف از بیان موضوعات فوق تکرار مولفه‌‌های فرهنگی و بررسی تاثیر رسانه در افکار عمومی نیست بلکه تاکید بر اهتمام و همکاری بیش از پیش بخش رسانه و فرهنگ است. نیازی که متولیان فرهنگی و رسانه‌ای باید همانند نسخه‌ای شفابخش برای بحران‌های فرهنگی در تمام رویدادها تجویز کنند. سرمایه‌گذاری و صرف هزینه در تبیین نیازهای فرهنگی از اتلاف هزینه‌های گزاف و ولنگاری فرهنگی آینده نسل جوان بشدت می‌کاهد.

حسن صمیم نیک‌پی

کارشناس فرهنگی