مجرمان آنلاین

به موازات آنها پلیس هم دیگر آن پلیس سابق نبوده و با مجهز شدن به علم روز و بهره گرفتن از افراد آموزش دیده در این زمینه به مبارزه با سارقان و دستگیری آنها مبادرت می‌ورزند. پلیس فتا که مبارزه با جرایم اینترنتی را برعهده دارد، یکی از جذاب‌ترین بخش‌ها برای نوشتن طرح فیلمنامه مجموعه‌های تلویزیونی به حساب می‌آید که پرونده‌های مختلفی در آن پس از اتمام کار بایگانی شده‌اند. همین پرونده‌ها مبنای نگارش فیلمنامه مجموعه 12 قسمتی سایبر قرار گرفته که این روزها در حال پخش از شبکه تهران است.

پلیس هوشیار فتا

در هر سه چهار قسمت از سایبر یک داستان را دنبال می‌کنیم که تنها وجه اشتراکشان حضور در دایره جرائم اینترنتی و وجود سروان فروزان و دستیارش (سروان فخیم) به عنوان شخصیت‌های ثابت کار است. در اپیزود نخست ابتدا با این دو شخصیت محوری آشنا شده و سپس خیلی سریع وارد ماجرای زنی جوان (دکتر معتمد) می‌شویم که هدف اخاذی قرار گرفته و مبالغ هنگفتی را به حساب فردی که زمانی با او آشنا بوده، ریخته است. موضوعی که مخاطب با آن از طریق صفحه حوادث روزنامه‌ها آشنا بوده و به زوایای آن تا اندازه‌ای اشراف دارد. سروان فروزان و دستیارش در تحقیقات خود به چند سرنخ رسیده و با استفاده از آنها در نهایت موفق به دستگیری فرد مجرم می‌شوند. این دو در این مسیر به بررسی نحوه انتقال پول از طریق اینترنت پرداخته و کارت‌های بانکی را هم رصد می‌کنند. این کار علاوه بر پیچیده‌تر کردن داستان و افزایش بار تعلیق آن خاصیت بیشتری هم دارد که مهم‌ترین آن آموزش غیرمستقیم به مخاطبان است. در حقیقت بخش مهمی از سارقان اینترنتی پایه و اساس کار خود را بر ناآگاهی مردم استوار کرده و از آن در جهت مطامع خود بهره می‌گیرند. حال مجموعه‌هایی از جنس سایبر می‌توانند علاوه بر سرگرم کردن مخاطبان خود به او هشدارهای لازم را در این باب داده و در بحث آموزش هم وارد شوند. علیرضا آل یمین که نگارش فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی را برعهده داشته، این موضوع را کاملا در نوشته خود لحاظ کرده که ویژگی مثبت کار وی به حساب می‌آید. او که از پرونده‌های واقعی بهره گرفته، به خوبی روی وجه معمایی کار مانور داده و چارچوبی را برای مخاطب خود طراحی کرده که جذاب به نظر می‌رسد. وی مخاطب فرضی خود را همراه سروان فروزان و دستیارش وارد قصه کرده و همراه این دو به حرکت در می‌آورد تا به نقطه نهایی برساند. نقطه قوت فیلمنامه سایبر هم در همین جاست که مخاطب نه خیلی جلوتر از قصه حرکت کرده، نه عقب تر می‌ایستد بلکه همراه با قهرمان‌های داستان به جلو می‌رود. نکته دیگری که آل یمین رعایت کرده، استفاده از پرونده‌هایی است که داستان آن برای مردم عادی هم ملموس است و با آن گهگاه روبه‌رو هم شده‌اند. برای مثال می‌توان به فروشگاه پوشاک اینترنتی اشاره کرد که دختری جوان از طریق آن دست به کلاهبرداری می‌زند و از اعتماد مردم به سایت سوءاستفاده می‌کند.

یک تیپ شخصیتی متقاعدکننده

بحث خرید مجازی که این روزها رونق فراوان گرفته و کسب و کارهای تازه‌ای را در فضای مجازی به وجود آورده، موضوعی است که مخاطبان سایبر با آن آشنایی دارند و حداقل یک بار به این روش خرید کرده‌اند. به همین خاطر هم جذب داستان شده و تا به آخر همراه آن حرکت می‌کنند. در زمینه شخصیت‌پردازی هم آل یمین سعی کرده تا تیپ ـ شخصیت‌های باورپذیری را خلق کند که در این کار هم موفقیت نسبی داشته است. سروان فروزان به عنوان قهرمان این مجموعه تلویزیونی، پلیس جوان و فعالی است که بی‌خوابی طولانی داشته و همین بی‌خوابی به یکی از لایه‌های این شخصیت تبدیل شده است.

در عین حال با وجود برخورداری از یک وضعیت مالی متوسط، هنگامی که با پیشنهاد رشوه‌ای کلان مواجه می‌شود آن را نپذیرفته و به وظیفه شغلی‌اش عمل می‌کند، اما در طرف دیگر سروان فخیم قرار دارد که کلیشه آشنای دستیار قهرمان را تمام و کمال دارد و گاه با بذله‌گویی‌هایش سعی دارد فضای داستان را تلطیف کند. در میان شخصیت‌های مکمل هم کمتر به شخصیت یا تیپ ـ شخصیت قابل توجهی برمی‌خوریم که این نکته می‌تواند پوئنی منفی در کارنامه نویسنده کار به حساب بیاید. روح‌الله کمانی برای ایفای نقش سروان فروزان که یک بی‌خوابی طولانی‌مدت را پشت‌سر گذاشته، موفق ظاهر شده و به خوبی در جهت درونی تر کردن نقش پیش رفته است. به همین خاطر هم مخاطب با پلیس متفاوت‌تری روبرو شده که واکنش‌های بیرونی زیادی ندارد.

کسری همایونی افشار