استاد دانشگاه شیکاگوی آمریکا از نگرانی جدید ترکیه در منطقه می‌گوید

چرخش سیاسی با موازنه جدی قوا

«بینعلی ایلدریم» نخست‌وزیر ترکیه اخیراً در نشست هفتگی کابینه دولت گفته است که ترکیه مصمم به برقراری روابط دوستانه با سوریه و ایران است.
کد خبر: ۹۲۰۶۷۹

او در تشریح پیام سیاست خارجی جدید اردوغان گفته که ما با هدف افزایش اعتبار ترکیه، در تلاشیم تا دایره دوستی‌هایمان را افزایش دهیم و به تقویت صلح در اطرافمان بپردازیم. نخست‌وزیر ترکیه افزوده است: ما مصمم به توسعه بیشتر روابط واقع بینانه، دوستانه و صلح‌آمیز با روسیه، اسرائیل، مصر، سوریه، عراق، ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا هستیم. عادی‌سازی وضعیت در سوریه امکان‌پذیر است اما همه باید برای این مساله از خود گذشتگی بکنند.

برای فردی که شاهد سیاست‌های خارجی ترکیه در سال‌های اخیر بوده شنیدن سخنان نخست‌وزیر ترکیه عجیب می‌نماید. نظر به اهمیت این موضوع آن را در گفت‌وگو با پروفسور «رابرت بیانچی» مورد بحث و گفت‌وگو قرار دادیم که در پی می‌آید. رابرت بیانچی، استاد علوم سیاسی و حقوق بین‌الملل در دانشگاه شیکاگو و محقق میهمان در دانشگاه ملی سنگاپور است.

تخصص رابرت بیانچی چین و جهان اسلام است. او کتابی در زمینه ارتباط چین با جهان اسلام به نگارش درآورده است. او دانش آموخته دانشگاه شیکاگوی آمریکاست و سابقه تدریس در دانشگاه‌های شیکاگو، قطر، دانشگاه آمریکایی قاهره و دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا را دارد. او عضو سازمان‌های مختلف بین‌المللی بوده و هست و در برنامه نفت در برابر غذای سازمان ملل متحد مشارکت داشته است. کتاب اخیر او «جهانی شدن اسلامی» نام دارد که به بررسی افزایش نقش کشورهای اسلامی در نظام بین‌الملل مبتنی بر چندفرهنگ‌گرایی می‌پردازد. «گروه‌های ذی‌نفوذ و توسعه سیاسی در ترکیه» دیگر کتاب اوست که از سوی انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است.

چه دلایلی باعث شد تا دولت ترکیه به آشتی با اسرائیل و بهبود روابط با روسیه رو آورد؟ آثار و نتایج اقتصادی و امنیتی آن برای آنکارا چیست؟

رهبران ترکیه در تلاش هستند تا تهدیدهایی را که ناشی از طولانی شدن جنگ در سوریه است، درک کنند. در واقع جنگ سوریه و طولانی شدن آن باعث شده تا ترکیه وارد مناقشاتی با همسایگان از یک سو و تنش‌های قومی و طایفه‌ای و سیاسی در داخل کشور خود از سوی دیگر شود. در واقع سیاست خارجی که ترکیه در پیش گرفت از یک سو باعث به وجود آمدن تنش با همسایگانش شد و از سوی دیگر ناآرامی‌های داخلی و طایفه‌ای در داخل این کشو را رقم زد.

دولت ترکیه می‌داند که راه‌حل این معضلات چند بعدی است. بر این اساس سعی دارد تا روابط خارجی خود را اصلاح و ترمیم کند تا از سوی مرزهای خارجی نگرانی نداشته باشد و بعد از این تلاش و تمرکز خود را بر امنیت داخلی متوجه سازد. ترکیه در واقع می‌داند میان ناآرامی‌های داخلی این کشور و سیاست خارجی‌اش ارتباط وجود دارد.

آیا حضور روسیه در سوریه بر این تصمیم آنکارا از یک سو و تل‌آویو از سوی دیگر تأثیری داشته است؟

بله حضور نظامی روسیه در سوریه، ترکیه و اسرائیل را مجبور کرد تا در خصوص متحدان استراتژیکشان بازبینی کنند و آن را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند تا بتوانند از رهگذر آن در مذاکرات صلح سوریه منافع ملی خود را دنبال کنند. به عبارت دیگر در مذاکرات صلح سوریه قدرت‌های بزرگ نقش راهبردی دارند و ترکیه و اسرائیل نیز سعی می‌کنند بتوانند در آن نفوذ یابند تا از طریق آن برخی منافع ملی خود را پیش ببرند. این منافع عبارتند از جایگاه کردها در آینده سوریه و احتمال شکل‌گیری کشور مستقل فلسطین. ترکیه نگران این است که روسیه و ایالات متحده آمریکا در حال رقابت برای تسلیح کردن کردها هستند تا از این طریق وعده تشکیل دولت مستقل را نیز به آنها در نتیجه یک چانه‌زنی بدهند.

اسرائیل درصدد است تا روسیه را جایگزین فرانسه‌ای کند که رهبری مذاکرات صلح جدید با فلسطین را در قالب طرح موسوم به «طرح پاریس» برعهده دارد. طرحی که مورد مخالفت ایالات متحده آمریکا نیز هست. اسرائیل احتمالا امیدوار است که در نتیجه مخالفت آمریکا با این طرح، این طرح شکست بخورد.

تحولات منطقه از جمله مذاکرات صلح سوریه چه تأثیری بر این تصمیم ترکیه داشته است؟

هم اسرائیل و هم ترکیه نگران این هستند که در موازنه قوای جدید که در یک سوی آن آمریکا و در سوی دیگر آن روسیه و ایران منتفع خواهند شد منفعتی نصیب آنها نشود. بر این اساس ترکیه و اسرائیل معتقدند که در شرایط کنونی باید با یکدیگر همکاری کنند تا آمریکا و روسیه را از تحمیل یک قرارداد غیرقابل قبول برای آنها منصرف سازند؛ قراردادی که از رهگذر آن حقوق سیاسی و استقلال از یک سو به کردها و از سوی دیگر به فلسطینی‌ها داده شود.

در واقع ترکیه در تلاش است تا از قرارداد و راه حلی که حقوق سیاسی به کردها اعطا می‌شود جلوگیری کند و از سوی دیگر اسرائیل نیز هراس دارد که اعطای حق سیاسی به فلسطینیان از رهگذر آن به رسمیت شناختن کشور فلسطین مستقل در نتیجه چانه‌زنی‌ها و زد و بندهای سیاسی میان آمریکا و روسیه حاصل شود.

آیا این اقدام ترکیه ناشی از فشارهای داخلی به اردوغان نیز بوده است؟ او چه اهدافی را در داخل کشور متبوع خود از رهگذر عادی‌سازی روابط با روسیه و اسرائیل دنبال می‌کند؟

در داخل ترکیه، اردوغان در نتیجه سیاست‌هایش همراه و همدلی پیدا نخواهد کرد. او از سوی اعضای خود حزب عدالت و توسعه نیز همراهی نمی‌شود. با وجود داشتن دشمنان داخلی بسیار و دشمن‌سازی در داخل وی قادر نخواهد بود که به طور مؤثر از مرزهای ترکیه دفاع لازم را داشته باشد.

اگر نیاز به دفاع از مرزهای شرقی ترکیه با عراق و سوریه باشد و نیاز به گشودن آتش باشد در نتیجه باید ارتش وی را همراهی کند. در حال حاضر همراهی لازم میان ارتش ترکیه و دولت این کشور در زمانی که نیاز به گشودن آتش در مرزهای شرقی این کشور باشد وجود ندارد.

با کنار گذاشتن فردی چون «احمد داوداغلو» که به لحاظ نقش مشاوره‌ای و دیپلماتیک مورد احترام و وثوق بود باعث می‌شود تا اردوغان فردی مانند کیسینجر را در دولت خود نداشته باشد.

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها