از «هیس...» تا «نفس»

سال90 ؛ یک لوح تقدیر

در دوره سی‌ام و سال 90 شاهد حضور هیچ فیلمساز زنی در میان 32 فیلمساز بخش سودای سیمرغ نبودیم. فقط در میان 22 فیلمساز بخش نگاه نو، به نام یک فیلمساز زن برمی خوریم؛ مانلی شجاعی فرد که اتفاقا به خاطر ساخت میگرن برنده لوح تقدیر در بخش کارگردانی می‌شود.

91؛ سال هیس...

در دوره سی و یکم فجر اوضاع کمی بهتر می‌شود و پوران درخشنده با هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند و انسیه شاه‌حسینی با زیباتر از زندگی در بخش سودای سیمرغ حضور دارند و فیلم درخشنده موفق می‌شود سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را هم به دست آورد.

نرگس آبیار هم با نخستین ساخته‌اش، اشیا از آنچه در آینه می‌بینید، به شما نزدیک‌ترند در بخش نگاه نو حاضر بود؛ جایی که نام مینو فرشچی میان اعضای هیات انتخاب آن دیده می‌شد.

92؛ پدیده شیار 143

در دوره بعدی جشنواره و در سال 92 هم دو فیلمساز زن در سودای سیمرغ حاضرند؛ نرگس آبیار با شیار143 و رخشان بنی‌اعتماد با قصه‌ها که هردو از‌جمله فیلم‌های مهم این دوره جشنواره بودند و فیلم آنها بیشتر از هر فیلمساز مرد دیگری سروصدا به پا کرد. در بخش نگاه نو اما زنان به نسبت سال‌های قبل حضور پررنگی داشتند.

مهشید افشارزاده با پنج ستاره، آزیتا موگویی با تراژدی و تینا پاکروان با خانوم، فیلمسازان زن حاضر در این بخش بودند.

93؛ شیفت شب نیکی کریمی

در دوره سی و سوم جشنواره، نیکی کریمی با فیلم شیفت شب، تنها فیلمساز زن بخش سودای سیمرغ بود. در بخش نگاه نو هم فیلمسازان زنی چون آیدا پناهنده با فیلم ناهید و سهیلا گلستانی با فیلم دو حضور داشتند، جایی که نام فرشته طائرپور در میان اعضای هیات داوران به چشم می‌خورد.

در بخش هنر و تجربه هم نام دو فیلمساز زن دیده می‌شد: یلدا جبلی با داره صبح می‌شه و فائزه عزیزخانی با روز مبادا.

و امسال ...

اوضاع زنان فیلمساز در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر چگونه است؟ امسال دو فیلمساز زن موفق شدند نام خود را در جمع سوداگران سیمرغ قرار دهند: نرگس آبیار با فیلم نفس و تینا پاکروان با فیلم نیمه شب اتفاق افتاد، اما درمیان فیلم‌های بخش نگاه نو، هیچ زن فیلمسازی حضور ندارد، هرچند غیبت فیلمسازان زن با حضور پررنگ فیلمنامه‌نویسان زن معاوضه شده است. آزیتا ایرایی، میترا تیموریان و جمیله دارالشفاهی از جمله فیلمنامه‌نویسان این بخش هستند.

نفس گرمِ آبیار

حالا همه منتظرند تا ببینند نرگس آبیار با «نفس» می‌تواند موفقیت شیار 143 را تکرار کند یا نه ؟ این فیلم دفاع مقدسی با بازی زارعی در جشنواره سی‌و دوم فجر با تحسین فراوانی روبه‌رو شد. او به‌تازگی در اظهارنظری، علت حضور کمرنگ زنان فیلمساز در جشنواره را مشکلات مالی عنوان کرد و گفت: زنان کارگردانی را می‌شناختم که به علت پیدا نکردن سرمایه‌گذار و تامین نشدن هزینه‌های ساخت فیلم‌هایشان، نتوانستند فیلمنامه‌هایشان را به مرحله اجرا درآورند.

دومین حضور خانوم

تینا پاکروان با وجود سن و سال نه چندان زیادش، جزو زنان همه فن‌حریف سینماست و علاوه‌بر بازیگری، کارهایی چون کارگردانی، نویسندگی، مدیریت تولید و تهیه‌کنندگی را هم برعهده دارد و در حرکتی ارزشمند به عنوان تهیه‌کننده از جوانان فیلم اولی هم حمایت می‌کند. او نخستین فیلمش به عنوان خانوم را سال 92 ساخت و امسال با فیلم پربازیگر دیگری به نام نیمه شب اتفاق افتاد در جشنواره حضور دارد و البته این بار در بخش سودای سیمرغ.

علی رستگار

فرهنگ و هنر