طلاق ازدواج را می‌خورد

به طور میانگین در چند سال اخیر حدود 720 هزار واقعه ازدواج و 160 هزار واقعه طلاق هر سال به ثبت می‌رسد، براین اساس می‌توان گفت شرایط طلاق در کشورمان در مقایسه با کشورهایی مانند روسیه، آمریکا و اکراین هنوز آنقدر بحرانی نشده، اما به اعتقاد کارشناسان چنانچه شرایط اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی کشور بهبود پیدا نکند آینده بحرانی‌تری در انتظار شهروندان خواهد بود. این در حالی است که گروه دیگری از کارشناسان با تاکید بر مسائلی مانند ثبت 18 طلاق در هر ساعت شرایط کنونی جامعه را نیز بحرانی می‌دانند و معتقدند تاکنون برنامه مشخصی برای کاهش طلاق در کشور اجرایی نشده است.

علی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال کشور در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: براساس گزارش‌های 9 ماهه اول سال در هر ساعت حدود 18 طلاق در کشور به ثبت رسیده و در همین مدت 520 هزار و 240 واقعه ازدواج و 122 هزار و 340 واقعه طلاق در کشور ثبت شده است.

بنابراین با توجه به این اطلاعات می‌توان گفت در 9 ماهه امسال نسبت ازدواج به طلاق 4.3 بوده یعنی در مقابل هر 4.3 ازدواج یک طلاق در کشور ثبت شده است.

باید نگران آینده بود به نظر می‌رسد دولت تاکنون برنامه جامع و مدونی برای کنترل آشفته‌بازار طلاق تهیه نکرده به همین خاطر کارشناسان هشدار می‌دهند چنانچه این غفلت ادامه پیدا کند باید شرایط بحرانی‌تری را برای کشور پیش‌بینی کرد.

دکتر مجید صفاری‌نیا، روان‌شناس اجتماعی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند: اکنون بسیاری از کشورها مانند روسیه، آمریکا، پاناما و اوکراین از لحاظ آمار طلاق شرایط بدتری از کشورمان دارند در منطقه نیز کشورهایی مانند بحرین و کویت وضع نامناسب‌تری دارند، اما چنانچه در کشورمان نیز برنامه مشخصی برای کنترل این آسیب اجرایی نشود، در آینده با مشکلات جدی‌تری رو‌به‌رو خواهیم بود.

مسئولان به فکر نیستند

کم نیستند کارشناسانی که معتقدند بی‌توجهی دولت به این حوزه سبب افزایش طلاق شده، آنها تاکید دارند سال‌هاست که دوره کشاورزی و دامداری به‌سر آمده و دولت‌ها ادعای مدرن شدن دارند، اما آن طور که باید به وظیفه خود عمل نمی‌کنند، به عبارت دیگر در دوره‌های کشاورزی و دامداری خانواده‌ها بیشترین نفع را از فرزندان خود می‌بردند چون کمک حال آنها بودند، اما اکنون والدین برای پرورش کودکانشان هزینه می‌کنند، اما بیشتر منفعت آموزش فرزندان به جامعه می‌رسد به همین دلیل دولت‌های مدرن باید برای حل مشکلات جوانان بیشتر از خانواده‌ها تلاش و سرمایه‌گذاری کنند، این نکته‌ای است که در کشورمان نادیده گرفته می‌شود، چون ازدواج و یافتن شغل برای جوانان به بخشی از وظایف والدین بدل شده است.

صفاری ‌نیا عنوان می‌کند: مسائلی مانند شیوع مصرف مواد مخدر و کاهش روابط خویشاوندی و انسانی نیز در بالا رفتن آمار طلاق بی‌تاثیر نیست، زیرا بالا رفتن هزینه‌ها سبب شده افراد مجبور باشند چند شیفت کار کرده و از نیازهای عاطفی خانواده خود غفلت کنند.

افزون براین باید یادآور شد: وضع سلامت اجتماعی نیز در کشورمان مناسب نیست و مشکلات اقتصادی و بیکاری تاثیر منفی زیادی بر خانواده‌ها و زندگی زناشویی افراد گذاشته است.

روابط فرا زناشویی

این درحالی است که برخی کارشناسان سست شدن کانون خانواده‌ها را دلیل دیگری برای رشد آمار طلاق عنوان می‌کنند و معتقدند ضریب نفوذ اینترنت و ماهواره در کشورمان بیشتر شده، اما فرهنگ استفاده از این فناوری‌ها آنطور که باید وجود ندارد. به همین خاطر ارزش‌ها برای برخی از زوج‌ها تغییر کرده و خیلی آسان به یکدیگر خیانت می‌کنند.

صفاری‌نیا اظهار می‌کند: بالا رفتن ضریب نفود اینترنت و ماهواره سبب کاهش حیا شده و به مسائلی مانند روابط فرازناشویی دامن زده علاوه بر این در کلانشهری مانند تهران برآورد شده که 40 درصد افراد مشکل سازگاری دارند و برای حل مشکل‌شان نیز خبری از سیستم‌های حمایتی نیست، به همین دلیل این مسائل حل نشده باقی مانده و پس از ازدواج برای خانواده مشکل ایجاد می‌کند.

نباید فراموش کرد که طلاق مقوله‌ای است که عوامل زیادی در بروز آن نقش دارد، بنابراین باید از تمامی زوایا این مساله را بررسی کرد و برای آن راهکاری در نظر گرفت که در کوتاه مدت و بلند مدت باری از دوش جامعه بردارد.

طلاق جزیره نیست

حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: تا زمانی که دیدگاه‌ها نسبت به طلاق جزیره‌ای باشد و برای کنترل آن مدیریت خاصی در حوزه پیشگیری نداشته باشیم، نمی‌توان به کاهش آمارها در این حوزه امیدوار بود.

وی یادآور می‌شود: آمار طلاق تحت تاثیر عواملی مانند اعتیاد، ضعف در مهارت‌های زندگی، روابط اجتماعی، روان‌شناسی جنس مخالف و استفاده نادرست از فضای مجازی رشد می‌کند؛ اما به نظر می‌رسد برای بهبود هیچ‌کدام از این عوامل برنامه مشخصی در نظر گرفته نشده است. کارشناسان حوزه خانواده معتقدند نپرداختن دولت‌ها به خانواده به شیوع طلاق در بین خانواده دامن زده؛ زیرا کمتر برنامه‌ای بر مبنای حمایت از خانواده تاکنون اجرایی شده است.

چلک عنوان می‌کند: باید به این باور برسیم که تصمیمات ما در تمامی حوزه‌ها روی خانواده تاثیرگذار است، به همین خاطر قبل از اجرایی کردن آنها بهتر است آثار اجتماعی و فرهنگی‌شان را بررسی کنیم تا روی خانواده تاثیر منفی نگذارد. برای رسیدن به این هدف نیز برنامه‌های مسئولان باید خانواده‌محور شود تا خانواده کارکرد گذشته خود را به دست بیاورد. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید می‌کند: نباید توقع داشته باشیم که مشکلی مانند طلاق به شکل ضربتی حل و فصل شود برای بهبود شرایط در فاز اول باید به دنبال کنترل روند رشد این مساله باشیم و در مرحله بعدی نیز باید در حوزه اجتماعی سیاستگذاری‌های مناسبی انجام شود؛ زیرا تازمانی که سلامت اجتماعی محور اصلی برنامه‌های حاکمیت نشود، این مسائل حل نشده باقی می‌ماند.

طلاق و چند علت

نادر صادقیان، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی- فرهنگی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم خاطرنشان می‌کند: طلاق چند علتی است و باید به شکل کلان به آن پرداخت تا بتوان کنترلش کرد.

به گفته وی، نبود توجه به این مساله سبب شده رشد طلاق در چند سال اخیر شتاب بگیرد. به اعتقاد کارشناسان، تغییرات اجتماعی مانند رشد شهرنشینی، بحران اشتغال و بیکاری، مهاجرت سبب ایجاد تعارض‌های فرهنگی زیادی شده که روی افزایش آمار طلاق تاثیرگذار بوده است. صادقیان ابراز می‌کند: از عوامل دیگر رشد طلاق می‌توان به بحران هویتی و افول ارزش‌های اخلاقی اشاره کرد که تحت تاثیر الگوهای بیگانه ایجاد شده است. افزون براین، ریختن قبح طلاق نیز در افزایش آن بی‌تاثیر نیست؛ زیرا هرچه آمار طلاق بالاتر برود افراد خیلی آسان‌تر از یکدیگر جدا می‌شوند، برای نمونه این مساله سبب شده در کلانشهرهایی مانند تهران برخی افراد جشن طلاق برگزار کنند.

وی یادآور می‌شود: بالارفتن سطح تحصیلات و آمار اشتغال زنان نیز سبب شده برخی از آنها راحت‌تر از گذشته برای گرفتن طلاق تصمیم‌گیری کنند.

این در حالی است که کاهش مسئولیت‌پذیری افراد را نیز باید یکی از عوامل تاثیرگذار در طلاق به حساب آورد، صادقیان در این باره توضیح می‌دهد: مصرف‌گرا و رفاه‌طلب شدن افراد نیز در این بین بی‌تاثیر نیست؛ زیرا شیوه تربیت نامناسب سبب شده افراد حس مسئولیت‌پذیری کمی داشته باشند و نتوانند در برابر مشکلات از خود مقاومت نشان دهند.

مهدی آیینی - جامعه