سبقت کودکان و نوجوانان از نویسندگان و شاعران

به گزارش جام‌جم، در این مراسم که روز گذشته با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و ادب در مرکز آفرینش‌های فرهنگی ـ هنری کانون برگزار شد، شاعران و کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان در کنار نقد و بررسی اجمالی این مجموعه به وضعیت امروز شعر نوجوان پرداختند.

در این مراسم حمیدرضا شکارسری که کتاب شعر «تلنگر باران» از او در این مجموعه منتشر شده، با تاکید بر نقش مهم بداعت و خلاقیت در آثار ادبی و هنری، آن را یکی از مهم‌ترین ارکان آفرینش ادبی و هنری عنوان کرد و گفت: این بداعت تنها به آثار بزرگسالان تعلق ندارد و تازگی و نوآوری باید در آثار مربوط به رده سنی نوجوان هم رعایت شود.

به گفته او، در فضای امروزی ما نمی‌توانیم با روش‌هایی که تازگی ندارد و آثاری که خلاقه نیست، نوجوانان را جذب هنر و ادبیات تالیفی کنیم. شکارسری با بیان این که مجموعه «شعر نوجوان امروز» هم در فرم و هم در محتوا خلاقه است، کوتاه نویسی را یکی از ویژگی‌های این مجموعه عنوان کرد و افزود: شاید این نخستین بار است که شاعران در یک مجموعه شعر مختص نوجوانان به کوتاه‌نویسی روی آورده‌اند.

به گمان شاعر مجموعه «تلنگر باران»، این موضوع نشان‌دهنده تاثیر شعر بزرگسال بر آثار نوجوان و هم بیانگر توجه شاعران به کیفیت ذهنی مخاطب نوجوان است.

به گفته شکارسری، مخاطب نوجوان در این مجموعه روبه‌رو شدن با زبان را احساس می‌کند و این گونه زیبایی‌شناسی تازه‌ای را در مخاطب فراهم می‌آورد. او با انتقاد از رویکرد سنتی تدوینگران کتاب‌های درسی، خاطرنشان کرد: کتاب‌های درسی هنوز راه را بر سپیدسرایی باز نکرده‌اند تا مخاطب نوجوان با دایره واژگانی جدید آشنا شود.

این شاعر با بیان این که می‌خواهد گفته‌هایش را با یک مبالغه شاعرانه درباره مجموعه «شعر امروز نوجوان» خاتمه دهد، عنوان کرد: این جلسه را یک جلسه تاریخی در شعر نوجوان می‌دانم، به این شرط که کتاب‌های این مجموعه به درستی نقد و بررسی شود و در کتاب‌های درسی راه یابد، شاهد یک اتفاق در شعر نوجوان خواهیم بود.

از تیله‌بازی تا تبلت‌بازی

کمال شفیعی، شاعر کودک و نوجوان نیز این مراسم را به مراسم تولد تشبیه کرد و گفت: معمول نیست از کودکی که به مراسم تولدش رفته‌ایم، انتقاد کنیم.

او با اشاره به این که تحولات شعری در حوزه کودک و نوجوان را می‌توان در آثار انتشاراتی‌های دیگر مشاهده کرد، یادآور شد: هر تحولی که در زمینه شعر کودک و نوجوان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان مادر ادبیات این حوزه رخ دهد، مبارک است. او این اقدام کانون را به یک رنسانس در حوزه ادبیات کودک و نوجوان تشبیه کرد و افزود: باید بپذیریم که زبان یک موجود زنده و در حال تکوین است. دایره واژگانی من شاعر که در کودکی تیله‌بازی می‌کردم با کودک امروزی که با تبلت بازی می‌کند، یکسان نیست. مثلا همین تبلت با ورود به جامعه، دامنه واژگانی تازه‌ای را به زبان اضافه می‌کند که من شاعر باید آن را بدانم و به روز باشم.

به گفته شفیعی، هم‌اکنون خزانه لغات کودکان از تصور شاعران و نویسندگان این حوزه بیشتر است؛ زیرا برای آنها کلمه‌ جدیدی خلق نکرده‌ایم.

او یکی از دلایل استقبال نکردن از کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان را توجه نکردن به روان‌شناسی کودک دانست و افزود: شاعران، نویسندگان و تصویر‌گران با کودکان فاصله زیادی گرفته‌اند. به گمان او، این مساله زنگ خطر جدی برای این حوزه محسوب می‌شود و باید از ظرفیت‌های مختلف زبانی مانند شعر نیمایی در این حوزه بهره برد.

آیا تصویرگری شعر امکان‌پذیر است

کوروش پارسا‌نژاد که مدیریت هنری و گرافیک مجموعه شعر نوجوان امروز را به عهده داشته نیز در این مراسم با تائید گفته‌های دیگر سخنرانان، بداعت را لازمه بقای هنر در تمام دوره‌ها خواند و عنوان کرد: اگر خلاقیت را از آثار ادبی و هنری جدا کنیم، دچار تکرار می‌شویم.

او در ادامه از مرحوم مرتضی ممیز یاد کرد و گفت: به گفته ممیز سخت‌ترین کار برای یک طراح و تصویرساز، تصویرکردن شعر است. او معتقد بود شعر نیازی به تصویرسازی ندارد. همیشه برای من هم این پرسش مطرح بوده که آیا کتاب شعر نوجوان به تصویر نیاز دارد؟ آیا تصویرگر باید، تصویرگر مولف باشد یا همان واژه‌های شاعر را به تصویر بکشد؟

میوه‌چینی از درخت 3‌ساله

به گفته بابک نیک‌طلب، دبیر مجموعه «شعر نوجوان امروز» سه سال پیش با طرح شعر نوجوان امروز موافقت و با تشکیل دبیرخانه حدود ۱۱۰ عنوان کتاب از نقاط مختلف کشور و از شاعران متفاوت جمع‌آوری شد. کتاب‌ها در دو مرحله ارزیابی شد و در نهایت ۲۲ عنوان کتاب از چهره‌های جدید شعر نوجوان که در قالب‌های ادبی متفاوت سروده شده بود به مرحله نهایی رسید. در میان شاعران این مجموعه نام‌هایی مانند جعفر ابراهیمی(شاهد)، افسانه شعبان‌نژاد، رودابه حمزه‌ای، بابک نیک‌طلب، حمیدرضا شکارسری، فرهاد حسن‌زاده و... به چشم می‌خورد که آثارشان را در قالب‌های شعری مختلف همچون سپید، نیمایی، رباعی و... سروده‌اند.

کمیل انتظاری