پلاک‌ها این گونه متولد شدند

به گزارش جام جم آنلاین، قبل از سال 1382 شماره‌گذاری خودروها به این نظم و ترتیب نبود. اگر تاریخ پلاک‌گذاری در ایران را ازسال 1298 مرور کنیم یعنی به زمانی برگردیم که بلدیه آن روز به درشکه‌ها و گاری‌ها پلاک نصب می‌کرد و آن وقت سر این رشته را بگیریم تا به امروز، خواهیم دید که پلاک در ایران تا چه اندازه فراز و نشیب داشته است.

سال 1305 خورشیدی، سالی است که در آن، اولین پلاک روی یک خودرو نصب شد، به تبعیت از فرانسه، آلمان، هلند و آمریکا که کشورهای پیشرو در این کار بوده‌اند، اما قانون شماره‌گذاری خودرو سه سال پس از این تاریخ نوشته شد که مقرر کردند، هر خودرو پنج پلاک داشته باشد برای معرفی نام کارخانه سازنده، آدرس مالک، نمره عقب، نمره جلو و پلاک مربوط به مالیات. تا وقتی تعداد خودروها اندک بود این شیوه پلاک‌گذاری شدنی بود، اما وقتی ماشین‌های سواری جایشان را میان مردم باز کردند، این شیوه نیز تغییر کرد و تبدیل شد به پلاک‌هایی با نام شهر و یک عدد چهار رقمی.

با این حال، این پلاک چندان عمر نکرد و در دهه 30 خورشیدی، جایش را به پلاک‌های پنج رقمی داد. با این ویژگی که هرسال پلاک‌ها تعویض می‌شدند و رقم سمت چپ آنها به عنوان کد سال جدید تغییر می‌کرد. با این وصف معلوم است که صاحبان خودروها تا چه حد به زحمت می‌افتادند که شاید علت تغییر شیوه پلاک‌گذاری از سال 42 نیز کاستن از این زحمت بود. از این سال باز پلاک‌ها تغییرکرد و چهار رقمی شد، هرچند این شیوه نیز زیاد دوام نیاورد و سال 45 بار دیگر پلاک‌ها پنج رقمی شد با این تغییر که نام شهرستان‌ها نیز روی پلاک‌ها آمد و پلاک‌ها رنگ‌بندی شد؛ ماشین‌های شخصی سفید، کرایه‌ها نارنجی، دولتی‌های شهرستان بنفش و دولتی‌های تهران سفید.

اما تحول اساسی در پلاک‌ها از سال 46 آغاز شد، به طوری که نام محل شماره‌گذاری و حروف الفبا روی پلاک‌ها حک شد. البته فقط برای خودروهای پلاک تهران. به این ترتیب خودروهای پایتخت با حروف الف، ب، ح، ل، م، د، ه، س، ص، ع و ق مشخص شد و این رویه تا سال 56 برقرار بود.

این نیز اما شیوه‌ای بادوام نبود چون از سال 56 کدهای عددی به پلاک‌ها اضافه شد، مثل اعداد 2 تا 42 که مختص پلاک‌های تهران بود و کدهای 51 و 52 به خودروهای دولتی تعلق داشت.

پلاک‌ها تا سال 73 به این شیوه صادر می‌شد، اما از این سال پلاک‌های لیزری متولد شدند که همان پلاک‌های دو رنگ هستند؛ رنگ زرد در بالا که درونش نام شهر و کدی عددی نوشته می‌شد و رنگ سفید در پایین که پذیرای چند عدد بود. در پلاک‌های لیزری این حروف الفبا استفاده می‌شد: ب، ج، د، س، ص، ط، ع، گ، ل، م، ن و ه.

پلاک لیزری نیز زیاد عمر نکرد و عامل از رده خارج شدنش، طراحی پلاک ایران بود که به نظر می‌رسد، شسته‌رفته‌ترین پلاک در طول تاریخ شماره‌گذاری خودرو‌ها در ایران باشد. حالا پلاک ایران برای خودروهای دولتی، پلیس، تاکسی، خودروهای عمومی، ماشین‌های کشاورزی و خودروهای ویژه معلولان و جانبازان صادر می‌شود که شناختنشان کار ساده‌ای است.

پلاک‌ها در محاصره حروف الفبا

از 32 حرف الفبای فارسی 18 حرف آن در پلاک خودروها درج می‌شود، یعنی به‌جز الف، پ، ت، ع و ک که برای خودروهای دولتی، پلیس، تاکسی، عمومی و کشاورزی است، حروف ب، ج، د، س، ص، ط، ق، ل، م، ن، و، ه و ی نیز در پلاک‌ها ظاهر می‌شود. این که کدام یک از این حروف در کدام پلاک بنشیند، تابع اصولی خاص و ضابطه‌ای قراردادی است، به طوری که قرارگرفتن این حروف در کنار نمره ایران پلاک‌ها دقیقا مشخص می‌کند مالک این خودرو اهل کدام منطقه از کشور است.

مثلا پلاک ایران 78 متعلق به شهرستان‌های استان تهران است و وقتی در آن حرف س درج شود یعنی خودرو در ورامین و حرف ج یعنی در رباط کریم پلاک شده است.