فیلم «محمد»؛ شایسته حضور در اسکار

به گزارش جام‌جم، درحالی که فقط یک ماه دیگر تا معرفی نماینده سینمای ایران به بخش فیلم‌های غیرانگلیسی زبان مراسم اسکار2016 زمان باقی است و هیات انتخابی متشکل از هنرمندان و سینماگران باید یک فیلم را به این رویداد مشهور و معتبر سینمایی معرفی کنند، گمانه‌زنی‌ها درباره فیلم احتمالی انتخابی بالا گرفته است و درمیان اهالی سینما، منتقدان و علاقه‌مندان اسم‌های مختلفی در این زمینه شنیده می‌شود.

اهمیت اسکار

اسکار یکی از مهم‌ترین جوایز سینمایی دنیاست و هرساله طی مراسمی که با حضور ستارگان و اهالی صنعت سینمای آمریکا همراه است، بهترین‌های سینمای این کشور طی رقابتی فشرده معرفی می‌شوند. گرچه مراسم اسکار معمولا به تجلیل آمریکایی‌ها از هالیوود با اهداف و سیاست‌های جهت‌دار و خاص خودشان تعبیر می‌شود، اما این رویداد برای علاقه‌مندان به سینما در دیگر نقاط جهان هم اهمیت و جذابیت فراوانی دارد و آنها از سال 1929 یعنی نخستین دوره اسکار پیگیر نامزدها و برندگان آن بوده‌اند. مسئولان برگزاری اسکار از سال 1947 تصمیم گرفتند به سینمای جهان هم بی‌اعتنا نباشند و بخشی را به فیلم‌های غیرانگلیسی زبان شاخص دنیا اختصاص دهند. این توجه باعث شد سینماگران دیگر کشورها هم به اسکار به عنوان فرصت خوبی برای بهتر دیده شدن نگاه کنند، از سوی دیگر آمریکا هم با این انتخاب‌ها که درمیان آنها فیلم‌های بسیار شاخص و ممتاز بین‌المللی وجود داشت، به نوعی برای خود کسب اعتبار می‌کرد.

تا سال 1956 هر سال به یک فیلم شاخص خارجی جایزه اسکار افتخاری غیرانگلیسی‌زبان تعلق می‌گرفت، اما از این سال به بعد برگزارکنندگان این مراسم تصمیم گرفتند پنج فیلم شاخص جهانی از کشورهای مختلف را نامزد دریافت جایزه کنند و درنهایت اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان به فیلم برگزیده اهدا شود. «جاده» ساخته فدریکو فلینی، محصول ایتالیا نخستین فیلم تاریخ سینماست که برنده این جایزه شده است.

سهم ایران از اسکار

«دایره مینا» داریوش مهرجویی نخستین فیلم سینمای ایران بود که به اسکار معرفی شد که البته موفقیتی کسب نکرد. پس از آن 17 فیلم از ایران راهی اسکار شد که دو فیلم به موفقیت چشمگیری دست یافتند. ابتدا «بچه‌های آسمان» ساخته مجید مجیدی در سال 1998 موفق شد جزو پنج فیلم نهایی نامزد اسکار غیرانگلیسی زبان شود، اما در پایان رقابت را به فیلم «زندگی زیباست» از ایتالیا واگذار کرد، ولی در سال 2011 اصغر فرهادی با فیلم «جدایی نادر از سیمین» این جایزه را به دست آورد.

رقابت اسکاری

معرفی نماینده سینمای ایران در این چند سال حالت سازمان یافته‌تری به خود گرفته و درعین حال رقابت فیلم‌ها برای کسب سهمیه اسکار هم هیجان‌انگیزتر و پرماجراتر از سال‌های قبل شده است. معمولا هر سال هیات انتخابی شامل 9 یا 7 هنرمند و سینماگر تحت نظارت بنیاد سینمایی فارابی در شهریور ماه کار خود را برای رصد فیلم‌ها آغاز می‌کنند و درنهایت تعدادی از آثار اکران شده در فاصله یک سال از 9 مهر سال قبل تا 8 مهر سال بعد را به عنوان نامزدهای نهایی انتخاب و در پایان هم یک فیلم را تا اول اکتبر – 9 مهر– به عنوان نماینده ایران به اسکار معرفی می‌کنند. غیرانگلیسی‌زبان بودن و داشتن پخش‌کننده بین‌المللی از شرط‌های معرفی فیلم به اسکار است. ضمن این‌که فیلم باید حتما حتی شده یک هفته در سینماهای کشور مبدا اکران عمومی شده باشد.

حرف و حدیث‌های همیشگی

بدیهی است که از هر کشور فقط یک فیلم می‌تواند به اسکار معرفی شود و انتخاب تنها یک اثر از حدود هفتاد هشتاد فیلمی که در طول سال اکران عمومی می‌شود، همواره با حرف و حدیث‌هایی روبه‌روست و نمی‌توان دراین مورد همه طیف‌های سینمایی را راضی کرد. معرفی فیلم «امروز» ساخته رضا میرکریمی به اسکار سال گذشته جدا از موافقت‌‌ها، با مخالفت‌های جدی هم مواجه بود. یا سال قبل‌ترش رقابت نفسگیری میان «گذشته» فرهادی و «دربند» شهبازی وجود داشت که درنهایت با معرفی فیلم فرهادی پایان گرفت.

فیلم‌های شایسته برای اسکار کدامند؟

امسال هم از آن سال‌هایی است که هیات انتخاب کار دشواری برای معرفی فیلم به اسکار دارند. فقط کافی است نگاهی به فهرست فیلم‌هایی که از مهرماه سال گذشته تاکنون در سینماهای کشور اکران شده‌اند، بیندازید تا ببینید تعداد فیلم‌هایی که شایستگی معرفی به اسکار را دارند، از سال‌های قبل بیشتر است.

طنین دفاع مقدس در اسکار شنیده می‌شود؟

«شیار143» ساخته تحسین شده نرگس آبیار یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها در این زمینه است و خیلی‌ها معتقدند معرفی این فیلم هم فضای جدیدی از سینمای ایران را به اسکار و سینماگران آمریکایی نشان خواهد داد و فرصت مغتنمی برای ارائه اثری موفق با موضوع دفاع مقدس به دنیای غرب است.

«میهمان داریم» ساخته مهدی عسگرپور هم از جمله فیلم‌هایی است که می‌تواند دست‌کم جزو نامزدهای نهایی معرفی فیلم به اسکار باشد. بازی‌های پرویز پرستویی و آهو خردمند که نقش پدر و مادر چند شهید را همدلی برانگیز بازی می‌کنند، از امتیازات فیلم است.

هالیوودی‌های ایران شانسی دارند؟

«رخ دیوانه» ساخته ابوالحسن داوودی که برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر هم شد و اکران موفقی هم داشت، از گزینه‌های مناسب دراین رابطه است. فیلم «عصر یخبندان» ساخته مصطفی کیایی هم که ماجرای جذابی را در بستری اجتماعی روایت می‌کند، از فیلم‌های مهمی است که برخی منتقدان و اهالی سینما آن را نماینده شایسته‌ای برای معرفی به اسکار می‌دانند، هرچند این دو فیلم با همه ویژگی‌های مثبتی که دارند، با نگاهی دقیق تر و کارشناسانه‌تر حتی درصورت معرفی به اسکار هم بخت چندانی برای برگزیده شدن ندارند. این فیلم‌ها از ریتم و فضا و شیوه روایتی بهره می‌برند که بسیار به ساختار فیلم‌های هالیوودی شبیه است و از این رو چندان نمی‌تواند برای هیات انتخاب اسکار جالب توجه باشد. «من دیه‌گو مارادونا هستم» ساخته بهرام توکلی هم‌گرچه روایت نامتعارف تری نسبت به دو اثر دیگر دارد، اما فیلم‌های این چنینی هم نمونه‌های شاخصی در سینمای آمریکا و اروپا دارد و امکان این‌که جزو نامزدهای نهایی اسکار باشد، کم است.

«قصه‌ها» چطور؟

قصه‌ها ساخته رخشان بنی اعتماد هم طرفدارانی برای معرفی به اسکار دارد. این فیلم گرچه واجد ویژگی‌هایی است و برنده جایزه فیلمنامه ونیز هم شده، اما اتفاقا به سبب فیلمنامه‌ای که دارد، خیلی برای آمریکایی‌ها ملموس نیست. زیرا شخصیت‌های آن قهرمان‌های فیلم‌های قبلی فیلمسازند و آنها شناختی نسبت به این کاراکترها ندارند.

سینمای متفاوت ایران

«ماهی و گربه» ساخته شهرام مکری، «پرویز» ساخته مجید برزگر و «در دنیای تو ساعت چند است؟» ساخته صفی یزدانیان سه فیلم موفق و تحسین شده سینمای ایران در ماه‌های اخیر هم بخت زیادی برای معرفی به اسکار دارند، هرچند اسکار کمتر به فیلم‌هایی اینقدر متفاوت و خاص و به اصطلاح هنری و روشنفکرانه واکنش مثبت نشان داده است. بنابراین معرفی این آثار گرچه امتیازی برای اعتبار هنری سینمای ما تلقی می‌شود، اما باید تاوان ریسک انتخاب نشدن آنها را هم بپذیریم.

دیگران

فیلم‌های اکران شده «دوران عاشقی»، «خداحافظی طولانی»، «استراحت مطلق»، «تراژدی»، «آرایش غلیظ» و در نوبت اکران «مزارشریف» و «یک شب» هم از دیگر فیلم‌هایی هستند که دست کم می‌توانند به فهرست نهایی هیات انتخاب راه یابند.

و سرانجام محمد رسول الله

تا پیش از اکران تازه‌ترین فیلم مجید مجیدی، گمانه‌زنی‌ها حالت پراکنده‌تر و متنوع‌تری داشت، اما با نمایش عمومی فیلم «محمد(ص)» خیلی‌ها باوجود فیلم‌های موفق دیگر این فیلم را شایسته ترین نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار 2016 می‌دانند. دلیل این امر از فاخر بودن و سطح کیفی فیلم آغاز می‌شود. فیلم از تنی چند از بهترین عوامل فنی سینمای جهان بهره می‌برد، همچون ویتوریو استورارو، مدیر فیلمبرداری و ای آر رحمان، آهنگساز که هر دو اسکارهایی را در کارنامه دارند و حضور آنها و کیفیت نهایی کارشان نقش بسزایی در پذیرفته شدن اثر در اسکار دارد.

مجیدی افتخارآفرین

نام و اعتبار خود مجید مجیدی به عنوان فیلمسازی جهانی و شایسته که پیش از این بارها با آثارش در جشنواره‌های معتبری چون برلین، مونترال و همین اسکار درخشیده است. همچنین پخش‌کننده‌های جهانی و قدرتمندی پشت فیلم محمد (ص) هستند می‌توانند امکان اکران گسترده و جهانی فیلم را مهیا کنند. جدا از این‌که مضمون و محتوای ارزشمند فیلم که می‌تواند چهره دلنشینی از پیامبر اسلام را ارائه دهد، از مهم‌ترین نقاط قوت فیلم است و هیات انتخاب اسکار اگر از نگاه سیاسی موجود در غرب و موج اسلام‌هراسی پیروی نکند باید توجه ویژه به آن نشان دهد. در آن صورت می‌توانیم امیدوار باشیم مجیدی که یک بار با «بچه‌های آسمان» در یک قدمی اسکار قرار گرفته بود اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان امسال را به دست آورد.