تحکیم خانواده با ازدواج پایدار

اتفاقی که قرار است سربزنگاه مقابل طلاق قرار بگیرد؛ رخ به رخ و نتیجه‌اش حل بحرانی باشد که این روزها دامن خانواده‌های زیادی را گرفته است. بحثی که به گفته استاندار تهران سررشته‌اش به دغدغه اصلی دولت یازدهم می‌رسد؛ یعنی کاهش طلاق و افزایش ازدواج. سیدحسین هاشمی در این باره می‌گوید: «روند صعودی طلاق باید کاهش پیدا کند، باید با استفاده از فرهنگ و اعتقادات مذهبی و بحث‌های قومیتی نسبت به کاهش روند صعودی طلاق و افزایش ازدواج در سطح جامعه اقدام کرد.»

خروجی این طرح دغدغه کارشناسان زیادی است؛ مسأله‌ای که استاندار تهران درباره‌اش می‌گوید: «در این خصوص کارگروه‌ها و تیم‌های تخصصی زیادی در حال بررسی هستند و طرح برنامه جامع ازدواج و خانواده پایدار هم توسط ۵۰ نفر از افراد شاخص دانشگاه‌ها تدوین شده است که به صورت پایلوت از شهرستان شمیرانات آغاز شده و در آینده ملی خواهد شد.»

آمارها و نگرانی‌های همیشگی

رشد 5/17 درصدی آمار طلاق در سه ماهه نخست امسال نسبت به سال گذشته؛ سازمان ثبت احوال با اعلام این خبر و ثبت 39 هزار 981 واقعه طلاق طی سه ماهه نخست امسال، دوباره بحث طلاق را به سرخط خبرهای داغ هفته تبدیل کرده است. روند صعودی ای‌که در کارگروه کاهش طلاق استان تهران هم مورد بحث قرارگرفته و به گفته مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران به یکی از آسیب‌های اجتماعی‌ای تبدیل شده که کیان موجودیت جامعه را هدف قرار داده؛ سیاوش شهریور در این باره به جام‌جم می‌گوید: «امروز جامعه ما در حال گذر است و به خاطر فشارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نرخ آسیب‌های اجتماعی مخاطره‌آمیز قابل توجه است و یکی از آسیب‌های اجتماعی که کیان موجودیت جامعه را هدف قرار داده افزایش طلاق و کاهش ازدواج است.»

این اما تنها آمار مورد استناد استانداری نیست؛ فقط کافی است صفحات روزنامه‌ها را ورق بزنیم و به آمار سازمان ثبت احوال از 9 ماهه نخست سال گذشته برسیم. جایی که عددها از افزایش 20 درصدی آمار طلاق و کاهش 8 درصدی ازدواج خبر می‌داد. عدد و رقم‌هایی که وقتی در کنار هم قرار می‌گیرد، نشانه‌ای می‌شود برای دلایل عجله استانداری در حل این مساله.

حالا «طرح جامع ازدواج پایدار» قرار است همین جا وارد عمل شود؛ طرحی که به گفته شهریور، نتیجه پنج هزار ساعت کار پژوهشی پژوهشگران دانشگاه‌هاست و مرحله نخست آن در مرحله پیش از ازدواج است که به صورت پایلوت در شمیرانات در حال اجراست.

«پیش از ازدواج، حین ازدواج و بعد از طلاق» در شناسنامه این طرح بررسی مسائل این سه حوزه به‌عنوان حوزه‌های اصلی بحث ازدواج، مدنظر قرار گرفته است؛ حوزه‌هایی که بی‌توجهی به آنها می‌تواند مشکلات زیادی را برای خانواده به‌عنوان اولین نهاد اجتماعی و کوچک‌ترین واحد تشکیل‌دهنده جامعه به‌وجود بیاورد.

برگزاری جلسات داوطلبانه برای زوج‌های جوان در زمان ثبت عقد و ازدواج اولین قدم کارگروه کاهش طلاق استان تهران است. اطلاعات بیشتر درباره این طرح را مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران این‌گونه بیان می‌کند: «این طرح در پنج محور آموزشی قبل از عقد و ازدواج برگزار می‌شود که محورهای آن در قالب مودت و رحمت، الگوهای مدیریت تعارض، آرامش و تاب‌آوری، کنترل، تعهد، لذت و شادکامی صورت می‌گیرد و از زمان آغاز آن، یک سال و نیم زمان نیاز است تا طبق برنامه‌های کارگروه، آمار طلاق شمیرانات ۲۵ درصد کاهش یابد.»

اما چرا استانداری وارد کارزار مبارزه با طلاق شده است؟ سیاوش شهریور در جواب می‌گوید: «نهاد خانواده در ایران بی‌متولی است؛ ‌متولی مشخصی ندارد، باتوجه به رشد شاخص‌های ازدواج و طلاق، طرح جامع ازدواج پایدار درحقیقت یک خلاقیت شخصی و سازمانی است که اصلا در حوزه سازمان ما نبوده اما باتوجه به این که طلاق زنجیره آغاز همه بلایای اجتماعی است، استانداری به‌عنوان یک نهاد هماهنگ‌کننده دیگر نهادها و سازمان‌ها وارد عمل شده است. در حقیقت ما همه طرح‌هایی را که قبلا در این باره بود مرور کردیم و به طرح فعلی رسیدیم؛ نکته مورد توجه هم، بحث استحکام، آرامش، بقا و قوام خانواده بود؛ در قالب یک نهاد سنتی جاودانه. به همین خاطر طرح را خانواده‌محور کردیم. در این طرح پایلوت افرادی را که می‌خواهند ازدواج کنند موظف می‌کنیم همزمان با آزمایش خون و... این دوره را هم بگذرانند.»

متولی تحکیم خانواده چه کسی است؟

مثل تمام طرح‌های دیگر «طرح جامع ازدواج پایدار» نظر کارشناسان این حوزه را به خودش جلب کرده است؛ محسن ایمانی، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس تحکیم خانواده، یکی از متخصص‌های حوزه خانواده است که در این باره می‌گوید: «در این که چنین طرح‌هایی به استحکام خانواده کمک می‌کنند شکی نیست. هر نهادی که برای حل این قضیه آستین بالا بزند در مجموع قدم مثبتی برداشته؛ ولی از نظر من استانداری متولی تحکیم خانواده نیست؛ استانداری درگیر مسائل اجرایی است، شأن استانداری شأن اجرایی است؛متولی این طرح دانشگاه‌ها هستند. اما اگر این تحقیق و بررسی در دانشگاه‌ها انجام شده، علت‌یابی مساله صورت گرفته و نتیجه در اختیار استانداری قرار گرفته، این نهاد می‌تواند در حوزه اختیارات خودش وارد عمل شود.»

حالا به چند خط بالاتر برگردید، همان جایی که به سه حوزه اصلی طرح اشاره کردیم؛ به عقیده این کارشناس، تحکیم خانواده، حوزه‌های مورد توجه در طرح، با تفکر انتخاب شده‌اند: «این که به خانواده‌ها قبل از شروع زندگی مشترک، در دوران پابرجایی بنیان خانواده و بعد در دوران طلاق مشاوره بدهند، کار پسندیده‌ای است. با این حال به نظرم این طرح باید داوطلبانه باشد؛ زیرا آدمی که به اجبار سرکلاس می‌رود چیزی یاد نمی‌گیرد. حکایتش می‌شود حکایت آن شعر معروف که هرگز وجود حاضر غایب شنیده‌ای؟ من در میان جمع و دلم جای دیگر است.»

گروه جامعه

مینا مولایی