ارز تک‌ نرخی می‌شود؟

به گزارش خبرنگار جام‌جم، یکی از اهداف مهم بانک مرکزی در دوره اخیر علاوه بر کاستن از نوسانات شدید و مضر نرخ ارز، بازگرداندن نظام ارزی «شناور مدیریت شده» به بازار است.

نظامی که در قالب آن، ارز دارای یک نرخ واحد است که از سوی بانک مرکزی اعلام شده و ملاک عمل همه اقتصاد است.

تقریبا تمام کارشناسان اقتصادی معتقدند در شرایط کنونی که ارز دارای دست‌کم دو نرخ، شامل نرخ بازار آزاد و نرخ بانک مرکزی است، اقتصاد سامان نمی‌گیرد و به علاوه رانت‌های متعددی از محل دو نرخی بودن ارز و دستیابی به ارز ارزان‌تر بانک مرکزی ایجاد می‌شود که در گذشته و حال منشأ فسادهای بسیاری است.

به خاطر داریم که در سال‌های گذشته که مرکز مبادلات ارزی برای تخصیص ارز ارزان به واردات کالاهای اساسی و ضروری فعالیت می‌کرد و با وجود کنترل‌های بسیار بانک مرکزی و دیگر دستگاه‌ها، چه فسادهای عجیب و غریبی به بیرون درز می‌کرد.

از تخصیص سهمیه ارز دارو به واردات خودروهای لوکس مانند پورشه گرفته تا واردات دسته بیل و آدامس و شکلات و غذای حیوانات خانگی به کشور.

این‌چنین است که بانک مرکزی تمام هم و غم خود را بر تحقق یکسان‌سازی نرخ ارز قرار داده و قرائنی که این روزها از تحلیل حرکت قیمت‌ها در بازار ارز به چشم می‌آید نیز نشان می‌دهد شاید رویای تک‌نرخی شدن ارز به تحقق نزدیک شده باشد.

حرکت قیمت ارز

بررسی‌های خبرنگار جام‌جم در روند حرکت قیمت ارز بانک مرکزی و بازار آزاد در 25 روز گذشته از خرداد و مقایسه آن با اردیبهشت ماه امسال حاکی از آن است که صرف‌نظر از نوسانات مقطعی، قیمت ارز آزاد (شامل دلار و یورو) تقریبا ثابت بوده و مقداری نیز رو به کاهش گذاشته، اما در مقابل، قیمت ارز بانک مرکزی رو به افزایش گذاشته است. به این ترتیب فاصله میان قیمت ارز در بانک مرکزی و بازار آزاد رو به کاهش گذاشته و این دو نرخ بیشتر به هم نزدیک شده‌اند.

این به معنای نزدیک شدن بانک مرکزی به اجرای سیاست ارز تک‌نرخی است. بر این اساس قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد که در دوم خرداد ماه جاری 3262 تومان بوده، دیروز به 3284 تومان رسید که نوسانی در حد یک تومان نشان می‌دهد.

قیمت یورو نیز در بازار آزاد که در دوم خرداد ماه جاری 3709 تومان بوده، دیروز به 3707 تومان رسید که تنها دو تومان نوسان کاهشی داشته است.

به این ترتیب مشاهده می‌شود که قیمت این دو ارز در بازار آزاد در 25 روز اخیر و صرفنظر از نوسانات مقطعی، تغییر خاصی نکرده است.

حال تغییرات نرخ بانک مرکزی این دو ارز قابل توجه است؛ به طوری که نرخ دلار بانک مرکزی که در دوم خرداد 2869 تومان بوده، دیروز به 2909 تومان رسید که به‌ این ترتیب 50 تومان افزایش یافته است.

قیمت یوروی بانک مرکزی نیز که در دوم خرداد ماه جاری 3158 تومان بوده، دیروز به 3262 تومان رسید که 104 تومان افزایش نشان می‌دهد.

حال اگر فاصله قیمتی دلار و یوروی بانک مرکزی با بازار آزاد را مقایسه کنیم، درخواهیم یافت که این فاصله از طریق افزایش نرخ دولتی در مقابل ثابت ماندن نرخ بازار آزاد کاهش یافته است.

به طوری که فاصله نرخ دلار بانک مرکزی و بازار آزاد در تاریخ دوم خردادماه جاری 416 تومان بوده که دیروز به 378 تومان کاهش پیدا کرده است.

فاصله یوروی بانک مرکزی و بازار آزاد نیز به همین ترتیب کم شده است. به‌طوری که فاصله نرخ بانک مرکزی و آزاد این ارز در 2 خرداد 525 تومان بوده که دیروز به 445 تومان کاهش یافت.

جالب است که فاصله قیمتی این دو ارز در خرداد نسبت به اردیبهشت ماه نیز کاهش یافته که نشانه‌ای از پیشرفت سیاست تک‌نرخی شدن ارز است.

بر این اساس فاصله قیمتی دلار آزاد و بانک مرکزی در اول اردیبهشت ماه امسال 498 تومان و یورو 558 تومان بوده که در مقایسه با تفاوت 378 تومانی دلار و 445 تومانی یورو در روز گذشته، قابل توجه است.

سرنوشت را مذاکرات روشن می‌کند

در همین حال این پرسش وجود دارد که آیا کاهش فاصله دلار و یوروی آزاد و بانک مرکزی و پیشرفت سیاست تک‌نرخی شدن ارز تداوم خواهد یافت؟

دکتر علی معنوی‌راد، مدیرکل پیشین ارزی بانک مرکزی در این باره به جام‌جم گفت: تنها مذاکرات ایران و 1+5 است که چشم‌انداز قیمت ارز و در نتیجه سیاست تک‌نرخی شدن را مشخص می‌کند و همه چیز در این خصوص به مذاکرات بستگی دارد.

وی افزود: اگر مذاکرات به نتیجه برسد، امکان تک‌نرخی شدن ارز و ثبات در آن تا زمستان 94 وجود دارد، اما اگر مذاکرات به سرانجام نرسد، در بهترین حالت و اگر بانک مرکزی «هنر» کند، وضعیت به همین حال سابق باقی خواهد ماند. زیرا التهاب احتمالی ناشی از شکست مذاکرات بلافاصله به بازار ارز و سپس بورس منتقل خواهد شد.

محمدحسین علی اکبری - گروه اقتصاد